In Verrem, Against Verres, Orationes Volume III. Cicero, Marcus Tullius, creator; Peterson, William, 1856-1921, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
quid haec sibi horum trium
civium Romanorum dona voluerunt? Siculos praeterea potentissimos
nobilissimosque[*]nobilissimos om. VO (iii, §52) donasti,
qui non, quem ad modum sperasti, tardiores fuerunt, sed ornatiores tuo iudicio ad testimonia
dicenda venerunt. quibus ex hostium spoliis, de qua victoria, qua ex praeda aut
manubiis[*]ac man. O
haec abs te donatio constituta est? an
quod te praetore paucorum adventu myoparonum classis pulcherrima, Siciliae praesidium
propugnaculumque provinciae, piratarum manibus incensa est? an quod ager Syracusanus praedonum
incendiis te praetore vastatus est? an[*]an om. VO
quod
forum Syracusanum nauarchorum sanguine redundavit? an quod in portu Syracusano piraticus
myoparo navigavit? nihil possum reperire quam ob rem te in istam amentiam incidisse
arbitrer, nisi forte id egisti ut hominibus ne oblivisci quidem rerum tuarum male
gestarum[*]male gestarum om. cO: auct. Halm.
secl. edd. (Zielinski, p. 196)
liceret.
anulo est aureo scriba donatus, et ad eam
donationem contio est advocata. quod erat os tuum, cum videbas in contione[*]in
contione om. O, secl. edd. recc.
eos homines quorum ex bonis
istum anulo aureo donabas[*]istum anulo aureo donabas cO: iste
anulus aureus donabatur p rell.
, qui ipsi anulos aureos
posuerant liberisque suis detraxerant, ut esset unde scriba tuus hoc tuum munus ac beneficium
tueretur? quae porro praefatio tuae donationis[*]tua praef. donat. O
edd. recc.
fuit? illa scilicet vetus atque imperatoria, QVANDOQVE TV
QVIDEM[*]quidem p rell. praeter O, in quo est quid: unde tu... quid? in proelio etc., Pluygers
IN PROELIO, IN BELLO, IN RE MILITARI—cuius ne mentio quidem te praetore
ulla facta est: an illa, QVANDO- QVE TV NVLLA VMQVAM MIHI IN CVPIDITATE AC TVRPITV- DINE
DEFVISTI OMNIBVSQVE IN ISDEM FLAGITIIS MECVM ET IN LEGATIONE ET IN PRAETVRA ET HIC IN SICILIA
VERSATVS ES, OB EAS[*]eas O: hasce p
rell.
RES TE, QVONIAM RE[*]te quoniam re O: quoniam te
p rell.
LOCVPLETAVI, HOC ANVLO AVREO DONO? vera
haec fuisset oratio; neque enim iste anulus aureus abs te datus istum virum fortem, sed
hominem locupletem esse declarat. ita eundem anulum ab alio datum testem virtutis
duceremus, abs te donatum comitem pecuniae iudicamus.
81
dictum, iudices, est de decumano frumento, dictum de empto, extremum reliquum
est[*]reliquum est O: et relictum (reliquum al.) est p rell.
de aestimato; quod cum magnitudine
pecuniae tum iniuriae genere quemvis debet commovere, tum[*]tum ck:
tamen O: tu π
vero eo magis
quod ad hoc crimen non ingeniosa aliqua defensio sed improbissima confessio comparatur.
nam cum ex senatus consulto et ex legibus frumentum in cellam ei sumere liceret
idque frumentum senatus ita aestimasset, quaternis HS[*]ċNċSċ 1111 O (§191 infra) tritici modium, binis hordei,
iste[*]iste p: om. O
hordei[*]hordei suppl. (ante iste) Pluyg., Kays., post iste Klotz, Muell.
numero ad summam tritici adiecto tritici modios singulos cum aratoribus denariis
ternis[*]ternis denariis O
aestimavit. non est
in hoc crimen, Hortensi, ne forte ad hoc meditere, multos saepe[*]saepe et et (ante fortes) om. O
viros
bonos et fortis et innocentis cum aratoribus et cum civitatibus frumentum[*]frumenti cO
, in cellam quod sumi oporteret, aestimasse et pecuniam pro
frumento abstulisse. scio quid soleat fieri, scio quid liceat; nihil quod antea
fuerit in consuetudine bonorum nunc in istius facto reprehenditur;
hoc reprehendo, quod, cum in Sicilia HS binis tritici modius esset, ut istius
epistula ad te missa declarat, summum HS ternis, id quod et testimoniis omnium[*]omnium cO: omnibus p rell.
et tabulis aratorum
planum factum antea est, tum iste pro tritici modiis singulis ternos ab aratoribus
denarios[*]den. ternos ab arat. O
exegit;
82
hoc crimen est, ut intellegas non ex
aestimatione neque ex ternis denariis pendere crimen, sed ex coniunctione[*]coniectione O
annonae atque aestimationis.
etenim haec aestimatio nata est initio, iudices, non ex praetorum aut consulum,
sed ex civitatum et aratorum[*]civit. et arat. π: arat.
et (atque) civit. rell. edd.
commodo. nemo enim
fuit initio tam impudens qui, cum frumentum deberetur, pecuniam posceret. certe hoc
ab aratore primum est profectum, aut ab ea civitate cui imperabatur; cum aut frumentum
vendidisset aut servare vellet aut in eum locum quo imperabatur[*]imperabatur cO: imper. frumentum p rell.
portare
nollet, petivit in benefici loco et gratiae ut sibi pro frumento quanti frumentum esset dare
liceret. ex huiusce[*]huiusce modi pO: huius modi edd.
modi principio atque ex liberalitate et accommodatione
magistratuum consuetudo aestimationis introducta est. secuti sunt avariores magistratus, qui tamen in avaritia sua non solum viam
quaestus invenerunt, verum etiam exitum ac rationem defensionis. instituerunt
semper in ultima ac difficillima ad portandum loca[*]loca ad portandum π dett.
frumentum imperare, ut vecturae
difficultate ad quam vellent aestimationem pervenirent. in hoc genere facilior est
existimatio quam reprehensio, ideo quod eum qui hoc facit avarum possumus existimare, crimen
in eo[*]in eo O: in eum πk
constituere non tam facile possumus, quod videtur concedendum
magistratibus nostris esse ut iis quo loco velint frumentum accipere liceat. itaque
hoc est quod multi fortasse fecerunt, sed ita multi ut ii quos
innocentissimos[*]innocentissimos pO. In `F' afuisse non
credo
meminimus aut audivimus[*]audivimus V: audimus
π: vidimus cO
non fecerint.