De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
"nam ut locus sine portu na-
vibus esse non potest tutus, sic animus sine fide stabilis
amicis non potest esse." in iis rebus, quae sub eandem
rationem cadunt, hoc modo probabile consideratur:
"nam si Rhodiis turpe non est portorium locare, ne Her-
mocreonti quidem turpe est conducere." haec tum vera
sunt, hoc pacto: "quoniam cicatrix est, fuit vulnus;" tum
veri similia, hoc modo: "si multus erat in calceis pulvis,
ex itinere eum venire oportebat."
Omne autem—ut certas quasdam in partes tri-
buamus—probabile, quod sumitur ad argumen-
tationem, aut signum est aut credibile aut iudicatum
aut comparabile.
signum est, quod sub sensum ali-
quem cadit et quiddam significat, quod ex ipso pro-
fectum videtur, quod aut ante fuerit aut in ipso neg-
otio aut post sit consecutum et tamen indiget testi-
monii et gravioris confirmationis, ut cruor, fuga, pallor,
pulvis, et quae his sunt similia. credibile est, quod
sine ullo teste auditoris opinione firmatur, hoc modo:
"nemo est, qui non liberos suos incolumes et beatos
esse cupiat." iudicatum est res assensione aut auctori-
tate aut iudicio alicuius aut aliquorum conprobata. id
tribus in generibus spectatur, religioso, communi,
adprobato. religiosum est, quod iurati legibus iudica-
runt. commune est, quod omnes vulgo probarunt et
secuti sunt, huiusmodi: ut maioribus natu assurgatur,
ut supplicum misereatur. adprobatum est, quod ho-
mines, cum dubium esset, quale haberi oporteret, sua
constituerunt auctoritate: velut Gracchi patris factum
populus Romanus, qui eum ob id factum eo quod
insciente collega in censura nonnihil gessit post
censuram consulem fecit.