De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Defensor autem conversis omnibus his partibus pot-
erit uti; maxime autem in voluntate defendenda com-
morabitur et in ea re adaugenda, quae voluntati fuerit
inpedimento; et se plus, quam fecerit, facere non po-
tuisse; et in omnibus rebus voluntatem spectari opor-
tere; et se convinci non posse, quod absit a culpa; suo
nomine communem hominum infirmitatem posse dam-
nari. deinde nihil esse indignius quam eum, qui culpa
careat, supplicio non carere.
Loci autem communes: accusatoris in confessionem,
et quanta potestas peccandi relinquatur, si semel in-
stitutum sit, ut non de facto, sed de facti causa quaera-
tur; defensoris conquestio est calamitatis eius, quae
non culpa, sed vi maiore quadam acciderit, et de for-
tunae potestate et hominum infirmitate et, uti suum
animum, non eventum considerent. in quibus omnibus
conquestionem suarum aerumnarum et crudelitatis ad-
versariorum indignationem inesse oportebit.
Ac neminem mirari conveniet, si aut in his aut in
aliis exemplis scripti quoque controversiam adiunctam
videbit. quo de genere post erit nobis separatim di-
cendum, propterea quod quaedam genera causarum
simpliciter ex sua vi considerantur, quaedam autem
sibi aliud quoque aliquod controversiae genus assu-