De Oratore, Rhetorica Tomus I. Cicero, Marcus Tullius, creator; Wilkins, Augustus S. (Augustus Samuel), d. 1905, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Omnium
seditionum genera, vitia, pericula conlegi eamque orationem
ex omni rei publicae nostrae temporum varietate repetivi
conclusique ita, ut dicerem, etsi omnes semper molestae
seditiones fuissent, iustas tamen fuisse non nullas et prope
necessarias. Tum illa, quae modo Crassus commemorabat,
egi: neque reges ex hac civitate exigi neque tribunos plebis
creari neque plebiscitis totiens consularem potestatem minui
neque provocationem, patronam illam civitatis ac vindicem
libertatis, populo Romano dari sine nobilium dissensione
potuisse; ac, si illae seditiones saluti huic civitati fuissent,
non continuo, si quis motus populi factus esset, id C. Norbano
in nefario crimine atque in fraude capitali esse ponendum.
Quod si umquam populo Romano concessum esset
ut iure incitatus videretur, id quod docebam saepe esse
concessum, nullam illa causa iustiorem fuisse. Tum omnem
orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis
fugam, in deplorandum interitum exercitus: sic et eorum
dolorem, qui lugebant suos, oratione refricabam et animos
equitum Romanorum, apud quos tum iudices causa agebatur,
ad Q. Caepionis odium, a quo erant ipsi propter iudicia
abalienati, renovabam.
Quod ubi sensi me in possessionem
iudici ac defensionis meae constitisse, quod et populi benevolentiam
mihi conciliaram, cuius ius etiam cum seditionis
coniunctione defenderam, et iudicum animos totos vel
calamitate civitatis vel luctu ac desiderio propinquorum vel
odio proprio in Caepionem ad causam nostram converteram,
tum admiscere huic generi orationis vehementi atque atroci
genus illud alterum, de quo ante disputavi, lenitatis et
mansuetudinis coepi: me pro meo sodali, qui mihi in
liberum loco more maiorum esse deberet, et pro mea omni
fama prope fortunisque decernere; nihil mihi ad existimationem
turpius, nihil ad dolorem acerbius accidere posse,
quam si is, qui saepe alienissimis a me, sed meis tamen
civibus saluti existimarer fuisse, sodali meo auxilium ferre
non potuissem.