De Oratore, Rhetorica Tomus I. Cicero, Marcus Tullius, creator; Wilkins, Augustus S. (Augustus Samuel), d. 1905, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Dicunt igitur nunc quidem illi, qui ex particula parva
urbis ac loci nomen habent et Peripatetici philosophi
aut Academici nominantur, olim autem propter eximiam
rerum maximarum scientiam a Graecis politici philosophi
appellati universarum rerum publicarum nomine vocabantur,
omnem civilem orationem in horum alterutro
genere versari: aut de finita controversia certis temporibus
ac reis; hoc modo: placeatne a Karthaginiensibus captivos
nostros redditis suis recuperari? aut infinite de universo
genere quaerentis: quid omnino de captivo statuendum ac
sentiendum sit? Atque horum superius illud genus causam
aut controversiam appellant eamque tribus, lite aut deliberatione
aut laudatione, definiunt; haec autem altera quaestio
infinita et quasi proposita consultatio nominatur.
Atque
hactenus loquantur etiam hac in instituendo divisione
utuntur, sed ita, non ut iure aut iudicio, vi denique recuperare
amissam possessionem, sed ut iure civili surculo
defringendo usurpare videantur. Nam illud alterum genus,
quod est temporibus, locis, reis definitum, obtinent, atque
id ipsum lacinia—nunc enim apud Philonem, quem in
Academia maxime vigere audio, etiam harum iam causarum
cognitio exercitatioque celebratur—alterum vero tantum
modo in prima arte tradenda nominant et oratoris esse
dicunt; sed neque vim neque naturam eius nec partis nec
genera proponunt, ut praeteriri omnino fuerit satius quam
attactum deseri; nunc enim inopia reticere intelleguntur,
tum iudicio viderentur.