De Republica, Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Tum Tubero: Non dissentio a te, Laeli,
sed quaero, quae tu esse maiora intellegas. [*]L. Dicam
mehercule et contemnar a te fortasse, cum tu ista
caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae
videntur ante oculos esse, magis putem quaerenda.
Quid enim mihi L. Pauli nepos, hoc avunculo, nobilissima in familia atque in hac tam clara re publica
natus, quaerit, quo modo duo soles visi sint, non
quaerit, cur in una re publica duo senatus et duo
paene iam populi sint? Nam, ut videtis, mors
Tiberii Gracchi et iam ante tota illius ratio tribunatus
divisit populum unum in duas partis; obtrectatores
autem et invidi Scipionis initiis factis a P. Crasso et
Appio Claudio tenent nihilo minus illis mortuis senatus alteram partem dissidentem a vobis auctore
Metello et P. Mucio neque hunc, qui unus potest, concitatis sociis et nomine Latino, foederibus violatis,
triumviris seditiosissimis aliquid cotidie novi
molientibus, bonis viris locupletibus perturbatis his
tam periculosis rebus subvenire patiuntur.
Quam ob
rem, si me audietis, adulescentes, solem alterum ne
metueritis; aut enim nullus esse potest, aut sit sane,
ut visus est, modo ne sit molestus, aut scire istarum
rerum nihil aut, etiamsi maxime sciemus, nec meliores ob eam scientiam nec beatiores esse possumus;
senatum vero et populum ut unum habeamus,
et fieri potest, et permolestum est, nisi fit, et secus
p.287
esse scimus et videmus, si id effectum sit, et melius
nos esse victuros et beatius.
20
Tum Mucius: Quid esse igitur censes, Laeli, discendum nobis, ut istud efficere possimus ipsum, quod
postulas? [*]L. Eas artis, quae efficiant, ut usui civitati
simus; id enim esse praeclarissimum sapientiae munus
maximumque virtutis vel documentum vel officium puto. Quam ob rem, ut hae feriae nobis ad
utilissimos rei publicae sermones potissimum conferantur, Scipionem rogemus, ut explicet, quem existimet esse optimum statum civitatis. Deinde alia quaeremus; quibus cognitis spero nos ad haec ipsa via
perventuros earumque rerum rationem, quae nunc instant, explicaturos.
21
Cum id et Philus et Manilius et Mummius admodum adprobavissent
...
"
... non solum ob eam causam fieri volui, quod
erat aequum de re publica potissimum principem rei
publicae dicere, sed etiam quod memineram persaepe
te cum Panaetio disserere solitum coram Polybio, duobus Graecis vel peritissimis rerum civilium, multaque
colligere ac docere, optimum longe statum civitatis
esse eum, quem maiores nostri nobis reliquissent.
Qua in disputatione quoniam tu paratior es,
feceris, ut etiam pro his dicam, si, de re publica quid
sentias, explicaris, nobis gratum omnibus.
34(fr1)
Diom. GL I, p. 365 Keil
"
Nullum est exemplum, cui malimus adsimulare rem publicam."
Non. p. 85M, p. 289M
"Quare, si placet,
deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora.
22
Tum ille: Non possum equidem dicere me ulla in
cogitatione acrius aut diligentius solere versari quam
p.288
in ista ipsa, quae mihi, Laeli, a te proponitur. Etenim cum in suo quemque opere artificem, qui quidem
excellat, nihil aliud cogitare, meditari, curare videam,
nisi quo sit in illo genere melior, ego, cum
mihi sit unum opus hoc a parentibus maioribusque
meis relictum, procuratio atque administratio rei publicae, non me inertiorem esse confitear quam opificem quemquam, si minus in maxima arte, quam illi
in minimis, operae consumpserim?