De Republica, Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Hic Africanus: Puto nobis mox de instituendis et
conservandis civitatibus aptiorem, Tubero, fore disserundi locum; de optimo autem statu equidem arbitrabar me satis respondisse ad id, quod quaesierat Laelius. Primum enim numero definieram genera
civitatum tria probabilia, perniciosa autem tribus illis
totidem contraria, nullumque ex eis unum esse optimum, sed id praestare singulis, quod e tribus primis
esset modice temperatum.
Quod autem exemplo nostrae civitatis usus sum, non ad definiendum
optimum statum valuit (nam id fieri potuit sine exemplo), sed ut civitate maxima reapse cerneretur
quale esset id, quod ratio oratioque describeret. Sin
p.329
autem sine ullius populi exemplo genus ipsum exquiris optimi status, naturae imagine utendum est
nobis, quoniam tu hanc imaginem urbis et populi ni ...
40
...quem iam dudum quaero et ad
quem cupio pervenire. [*]L. Prudentem fortasse quaeris? Tum ille: Istum ipsum. [*]L. Est tibi ex eis ipsis,
qui adsunt, bella copia, vel ut a te ipso ordiare. Tum
Scipio: Atque utinam ex omni senatu pro rata parte
esset! Sed tamen est ille prudens, qui, ut saepe in
Africa vidimus, immani et vastae insidens beluae coercet
et regit beluam, quocumque vult, levi admonitu †non
actu inflectit illam feram. [*]L. Novi et, tibi cum
essem legatus, saepe vidi. [*]S. Ergo ille Indus aut
Poenus unam coercet beluam, et eam docilem et humanis moribus adsuetam; at vero ea, quae latet in
animis hominum quaeque pars animi mens vocatur,
non unam aut facilem ad subigendum frenat et domat, si quando id efficit, quod perraro potest. Namque et illa tenenda est ferox ...
...
41
Non. 300M
"quae sanguine
alitur, quae in omni crudelitate sic exultat, ut vix
hominum acerbis funeribus satietur.
"
Non. 491M
"cupido autem et expetenti
et lubidinoso et volutabundo in voluptatibus.
"
Non. 72M
"quartaque anxitudo
prona ad luctum et maerens semperque ipsa se sollicitans.
"
Non. 228M
"esse autem angore,
esse miseria adflictas aut abiectas timiditate et ignavia.
"
Non. 292M
"Ut auriga indoctus
e curru trahitur, opteritur, laniatur, eliditur.
p.330
"
42
... dici possit. Tum Laelius: Video iam,
illum, quem expectabam, virum cui praeficias officio
et muneri. Huic scilicet, Africanus, uni paene (nam
in hoc fere uno sunt cetera), ut numquam a se ipso
intuendo contemplandoque discedat, ut ad imitationem sui vocet alios, ut sese splendore animi et vitae
suae sicut speculum praebeat civibus. Ut enim in
fidibus aut tibiis atque ut in cantu ipso ac
vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis
sonis, quem inmutatum aut discrepantem aures eruditae ferre non possunt, isque concentus ex dissimillimarum vocum moderatione concors tamen efficitur et
congruens, sic ex summis et infimis et mediis interiectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas consensu
August. C.D. 2.21
"dissimillimorum concinit; et quae harmonia a
musicis dicitur in cantu, ea est in civitate concordia,
artissimum atque optimum omni in re publica vinculum incolumitatis, eaque sine iustitia nullo pacto esse
potest."
44