Epistulae ad Brutum, Epistulae Volume III. Cicero, Marcus Tullius, creator; Purser, Louis Claude, 1854-1932, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Scr. Romae xviii K. Mai. a. 711 (43).
Cicero Bruto salutem
quae litterae tuo nomine recitatae sint id. April. in senatu
eodemque tempore Antoni credo ad te scripsisse tuos;
quorum ego nemini concedo. sed nihil necesse erat eadem
omnis, illud necesse me ad te scribere quid sentirem tota
de constitutione huius belli et quo iudicio essem quaque
sententia. voluntas mea, Brute, de summa re publica
semper eadem fuit quae tua, ratio quibusdam in rebus
(non enim omnibus) paulo fortasse vehementior. scis mihi
semper placuisse non rege solum sed regno liberari rem
publicam; tu lenius immortali omnino cum tua laude; sed
quid melius fuerit magno dolore sensimus, magno periculo
sentimus. recenti illo tempore tu omnia ad pacem quae
oratione confici non poterat, ego omnia ad libertatem quae
sine pace nulla est. pacem ipsam bello atque armis effici
posse arbitrabar. studia non deerant arma poscentium;
quorum repressimus impetum ardoremque restinximus.
itaque res in eum locum venerat ut, nisi Caesari Octaviano
deus quidam illam mentem dedisset, in potestatem perditissimi hominis et turpissimi M. Antoni veniendum fuerit,
quocum vides hoc tempore ipso quod sit quantumque certamen. id profecto nullum esset, nisi tum conservatus
esset Antonius. sed haec omitto; res enim a te gesta
memorabilis et paene caelestis repellit omnis reprehensiones,
quippe quae ne laude quidem satis idonea adfici possit.
exstitisti nuper vultu severo; exercitum, copias, legiones
idoneas per te brevi tempore comparasti. di immortales!
qui ille nuntius, quae illae litterae, quae laetitia senatus,
quae alacritas civitatis erat! nihil umquam vidi tam omnium consensione laudatum. erat exspectatio reliquiarum
Antoni, quem equitatu legionibusque magna ex parte spoliaras. ea quoque habuit exitum optabilem. nam tuac
litterae quae recitatae in senatu sunt et imperatoris et militum virtutem et industriam tuorum, in quibus Ciceronis mei,
declarant. quod si tuis placuisset de his litteris referri et
nisi in tempus turbuientissimum post discessum Pansae
consulis incidissent, honos quoque iustus et debitus dis
immortalibus decretus esset.
ecce tibi Idib. April. advolat
mane Celer Pilius, qui vir, di boni, quam gravis, quam constans,
quam bonarum in re publica partium! hic epistulas
adfert duas, unam tuo nomine, alteram Antoni; dat Servilio
tribuno plebis, ille Cornuto. recitantur in senatu. "ANTONIVS PROCOS." Magna admiratio, ut si esset recitatum
"DOLABELLA IMPERATOR"; a quo quidem venerant tabellarii, sed nemo Pili similis qui proferre litteras auderet aut
magistratibus reddere. tuae recitantur breves illae quidem
sed in Antonium admodum lenes. vehementer admiratus
senatus. mihi autem non erat explicatum quid agerem.
falsas dicerem? quid si tu eas adprobasses?
confirmarem? non erat dignitatis tuae. itaque ille dies silentio.
postridie autem cum sermo increbruisset, Piliusque oculos
vehementius hominum offendisset, natum omnino est principium a me. de proconsule Antonio multa. Sestius causae
non defuit post me, cum quanto suum filium, quanto meum
in periculo futurum diceret, si contra proconsulem arma
tulissent. Nosti hominem; causae non defuit. dixerunt
etiam alii. Labeo vero noster nec signum tuum in epistula
nec diem adpositum nec te scripsisse ad tuos, ut soleres.
hoc cogere volebat falsas litteras esse et, si quaeris, probabat.
nunc tuum est consilium, Brute, de toto genere
belli. video te lenitate delectari et eum putare fructum
esse maximum praeclare quidem, sed aliis rebus, aliis temporibus
locus esse solet debetque clementiae. nunc quid
agitur, Brute? templis deorum immortalium imminet
hominum egentium et perditorum spes, nec quicquam aliud
decernitur hoc bello nisi utrum simus necne. cui parcimus
aut quid agimus? hic ergo consulimus quibus victoribus
vestigium nostrum nullum relinquetur? nam quid interest
inter Dolabellam et quemvis Antoniorum trium? quorum
si cui parcimus, duri fuimus in Dolabella. haec ut ita
sentiret senatus populusque Romanus, etsi res ipsa cogebat,
tamen maxima ex parte nostro consilio atque auctoritate
perfectum est. tu si hanc rationem non probas, tuam
sententiam defendam, non relinquam meam. neque dissolutum a te quicquam homines exspectant nec crudele.
huius rei moderatio facilis est. ut in duces vehemens sis.
in milites liberalis.
Ciceronem meum, mi Brute, velim quam plurimum tecum
habeas. virtutis disciplinam meliorem reperiet nullam quam
contemplationem atque imitationem tui. XVIII Kalend.
Maias.