Elegiae, TEI XML Edition Enhanced with Syntax Diagrams for Poems 1 and 2. Propertius, Sextus, creator; Müller, Lucian, 1836-1898, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
XML: Passage Full Text
4
hoc, quodcumque uides, hospes, qua maxima Roma est,
ante Phrygem Aenean collis et herba fuit;
atque ubi Nauali stant sacra Palatia Phoebo,
Euandri profugae concubuere boues.
5
fictilibus creuere deis haec aurea templa,
nec fuit opprobrio facta sine arte casa;
Tarpeiusque pater nuda de rupe tonabat,
et Tiberis nostris aduena bubus erat.
qua gradibus domus ista Remi se sustulit, olim
10
unus erat fratrum maxima regna focus.
curia, praetexto quae nunc nitet alta senatu,
pellitos habuit, rustica corda, Patres.
bucina cogebat priscos ad uerba Quiritis:
centum illi in prato saepe senatus erat.
15
nec sinuosa cauo pendebant uela theatro,
pulpita sollemnis non oluere crocos.
nulli cura fuit externos quaerere diuos,
cum tremeret patrio pendula turba sacro,
annuaque accenso celebrante Parilia faeno,
20
qualia nunc curto lustra nouantur equo.
Vesta coronatis pauper gaudebat asellis,
ducebant macrae uilia sacra boues.
parua saginati lustrabant compita porci,
pastor et ad calamos exta litabat ouis.
25
uerbera pellitus saetosa mouebat arator,
unde licens Fabius sacra Lupercus habet.
nec rudis infestis miles radiabat in armis:
miscebant usta proelia nuda sude.
prima galeritus posuit praetoria Lycmon,
30
magnaque pars Tatio rerum erat inter ouis.
hinc Tities Ramnesque uiri Luceresque Soloni,
quattuor hinc albos Romulus egit equos.
quippe suburbanae parua minus urbe Bouillae
et, qui nunc nulli, maxima turba Gabi.
35
et stetit Alba potens, albae suis omine nata,
ac tibi Fidenas longa erat isse uia.
nil patrium nisi nomen habet Romanus alumnus:
sanguinis altricem non pudet esse lupam.
huc melius profugos misisti, Troia, Penatis;
40
heu quali uecta est Dardana puppis aue!
iam bene spondebant tunc omina, quod nihil illam
laeserat abiegni uenter apertus equi,
cum pater in nati trepidus ceruice pependit,
et uerita est umeros urere flamma pios.
45
tunc animi uenere Deci Brutique secures,
uexit et ipsa sui Caesaris arma Venus,
arma resurgentis portans uictricia Troiae:
felix terra tuos cepit, Iule, deos,
si modo Auernalis tremulae cortina Sibyllae
50
dixit Auentino rura pianda Remo,
aut si Pergameae sero rata carmina uatis
longaeuum ad Priami uera fuere caput:
‘uertite equum, Danai! male uincitis! Ilia tellus
uiuet, et huic cineri Iuppiter arma dabit.’
55
optima nutricum nostris lupa Martia rebus,
qualia creuerunt moenia lacte tuo!
moenia namque pio coner disponere uersu:
ei mihi, quod nostro est paruus in ore sonus!
sed tamen exiguo quodcumque e pectore riui
60
fluxerit, hoc patriae seruiet omne meae.
Ennius hirsuta cingat sua dicta corona:
mi folia ex hedera porrige, Bacche, tua,
ut nostris tumefacta superbiat Vmbria libris,
Vmbria Romani patria Callimachi!
65
scandentis quisquis cernit de uallibus arces,
ingenio muros aestimet ille meo!
Roma, faue, tibi surgit opus, date candida ciues
omina, et inceptis dextera cantet auis!
sacra diesque canam et cognomina prisca locorum:
70
has meus ad metas sudet oportet equus.
quo ruis imprudens, uage, dicere fata, Properti?
non sunt a dextro condita fila colo.
accersis lacrimas cantans, auersus Apollo:
poscis ab inuita uerba pigenda lyra.
75
certa feram certis auctoribus, aut ego uates
nescius aerata signa mouere pila.
me creat Archytae suboles Babylonius Orops
Horon, et a proauo ducta Conone domus.
di mihi sunt testes non degenerasse propinquos,
80
inque meis libris nil prius esse fide.
nunc pretium fecere deos et (fallitur auro
Iuppiter) obliquae signa iterata rotae
felicesque Iouis stellas Martisque rapaces
et graue Saturni sidus in omne caput;
85
quid moueant Pisces animosaque signa Leonis,
lotus et Hesperia quid Capricornus aqua.
dicam: “Troia cades, et Troica Roma, resurges;”
et maris et terrae longa sepulcra canam.
dixi ego, cum geminos produceret Arria natos
90
(illa dabat natis arma uetante deo):
non posse ad patrios sua pila referre Penatis:
nempe meam firmant nunc duo busta fidem.
quippe Lupercus, equi dum saucia protegit ora,
heu sibi prolapso non bene cauit equo;
95
Gallus at, in castris dum credita signa tuetur,
concidit ante aquilae rostra cruenta suae:
fatales pueri, duo funera matris auarae!
uera, sed inuito, contigit ista fides.
idem ego, cum Cinarae traheret Lucina dolores,
100
et facerent uteri pondera lenta moram,
"Iunonis facito uotum impetrabile" dixi:
illa parit: libris est data palma meis!
hoc neque harenosum Libyae Iouis explicat antrum,
aut sibi commissos fibra locuta deos,
105
aut si quis motas cornicis senserit alas,
umbraue quae magicis mortua prodit aquis:
aspicienda uia est caeli uerusque per astra
trames, et ab zonis quinque petenda fides.
exemplum graue erit Calchas: namque Aulide it
110
ille bene haerentis ad pia saxa ratis;
idem Agamemnoniae ferrum ceruice puellae
tinxit, et Atrides uela cruenta dedit;
nec rediere tamen Danai: tu diruta fletum
supprime et Euboicos respice, Troia, sinus!
115
Nauplius ultores sub noctem porrigit ignis,
et natat exuuiis Graecia pressa suis.
uictor Oiliade, rape nunc et dilige uatem,
quam uetat auelli ueste Minerua sua!
hactenus historiae: nunc ad tua deuehar astra;
120
incipe tu lacrimis aequus adesse nouis.
Vmbria te notis antiqua Penatibus edit—
mentior? an patriae tangitur ora tuae?—
qua nebulosa cauo rorat Meuania campo,
et lacus aestiuis intepet Vmber aquis,
125
scandentisque Asis consurgit uertice murus,
murus ab ingenio notior ille tuo.
ossaque legisti non illa aetate legenda
patris et in tenuis cogeris ipse lares:
nam tua cum multi uersarent rura iuuenci,
130
abstulit excultas pertica tristis opes.
mox ubi bulla rudi dimissa est aurea collo,
matris et ante deos libera sumpta toga,
tum tibi pauca suo de carmine dictat Apollo
et uetat insano uerba tonare Foro.
135
at tu finge elegos, fallax opus: haec tua castra! -
scribat ut exemplo cetera turba tuo.
militiam Veneris blandis patiere sub armis,
et Veneris Pueris utilis hostis eris.
nam tibi uictrices quascumque labore parasti,
140
eludit palmas una puella tuas:
et bene cum fixum mento discusseris uncum,
nil erit hoc: rostro te premet ansa tuo.
illius arbitrio noctem lucemque uidebis:
gutta quoque ex oculis non nisi iussa cadet.
145
nec mille excubiae nec te signata iuuabunt
limina: persuasae fallere rima sat est.
nunc tua uel mediis puppis luctetur in undis,
uel licet armatis hostis inermis eas,
uel tremefacta cauo tellus diducat hiatum:
150
octipedis Cancri terga sinistra time.