Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Ad Maecenatem: de vera nobilitate
1
Non quia, Maecenas, Lydorum quidquid Etruscos
2
incoluit finis, nemo generosior est te,
3
nec quod avus tibi maternus fuit atque paternus
4
olim qui magnis legionibus imperitarent,
5
ut plerique solent, naso suspendis adunco
6
ignotos, ut me libertino patre natum.
7
cum referre negas, quali sit quisque parente
8
natus, dum ingenuus, persuades hoc tibi vere,
9
ante potestatem Tulli atque ignobile regnum
10
multos saepe viros nullis maioribus ortos
11
et vixisse probos amplis et honoribus auctos;
12
contra Laevinum, Valeri genus, unde Superbus
13
Tarquinius regno pulsus fugit, unius assis
14
non umquam pretio pluris licuisse, notante
15
iudice quo nosti, populo, qui stultus honores
16
saepe dat indignis et famae servit ineptus,
17
qui stupet in titulis et imaginibus. quid oportet
18
nos facere a volgo longe longeque remotos?
19
namque esto: populus Laevino mallet honorem
20
quam Decio mandare novo censorque moveret
21
Appius, ingenuo si non essem patre natus:
22
vel merito, quoniam in propria non pelle quiessem.
23
sed fulgente trahit constrictos gloria curru
24
non minus ignotos generosis. quo tibi, Tulli,
25
sumere depositum clavom fierique tribuno?
26
invidia adcrevit, privato quae minor esset.
27
nam ut quisque insanus nigris medium impediit crus
28
pellibus et latum demisit pectore clavom,
29
audit continuo ‘quis homo hic est? quo patre natus?’
30
ut siqui aegrotet quo morbo Barrus, haberi
31
et cupiat formosus, eat quacumque, puellis
32
iniciat curam quaerendi singula, quali
33
sit facie, sura, quali pede, dente, capillo:
34
sic qui promittit civis, urbem sibi curae,
35
imperium fore et italiam, delubra Deorum,
36
quo patre sit natus, num ignota matre inhonestus,
37
omnis mortalis curare et quaerere cogit.
38
‘tune, Syri Damae aut Dionysi filius, audes
39
deicere de saxo civis aut tradere Cadmo?’
40
‘at Novius collega gradu post me sedet uno;
41
namque est ille, pater quod erat meus.’ ‘hoc tibi Paulus
42
et Messalla videris? at hic, si plostra ducenta
43
concurrantque foro tria funera, magna sonabit,
44
cornua quod vincatque tubas: saltem tenet hoc nos.’
45
nunc ad me redeo libertino patre natum,
46
quem rodunt omnes libertino patre natum,
47
nunc, quia, Maecenas, tibi sum convictor, at olim,
48
quod mihi pareret legio Romana tribuno.
49
dissimile hoc illi est, quia non, ut forsit honorem
50
iure mihi invideat quivis, ita te quoque amicum,
51
praesertim cautum dignos adsumere, prava
52
ambitione procul. felicem dicere non hoc
53
me possim, casu quod te sortitus amicum;
54
nulla etenim mihi te fors obtulit: optimus olim
55
Vergilius, post hunc Varius dixere, quid essem.
56
ut veni coram, singultim pauca locutus —
57
infans namque pudor prohibebat plura profari —
58
non ego me claro natum patre, non ego circum
59
me Satureiano vectari rura caballo,
60
sed quod eram narro. respondes, ut tuus est mos,
61
pauca; abeo, et revocas nono post mense iubesque
62
esse in amicorum numero. magnum hoc ego duco,
63
quod placui tibi, qui turpi secernis honestum
64
non patre praeclaro, sed vita et pectore puro.
65
atqui si vitiis mediocribus ac mea paucis
66
mendosa est natura, alioqui recta, velut si
67
egregio inspersos reprendas corpore naevos,
68
si neque avaritiam neque sordes nec mala lustra
69
obiciet vere quisquam mihi, purus et insons,
70
ut me collaudem, si et vivo carus amicis,
71
causa fuit pater his; qui macro pauper agello
72
noluit in Flavi ludum me mittere, magni
73
quo pueri magnis e centurionibus orti
74
laevo suspensi loculos tabulamque lacerto
75
ibant octonos referentes Idibus aeris,
76
sed puerum est ausus Romam portare docendum
77
artis quas doceat quivis eques atque senator
78
semet prognatos. vestem servosque sequentis,
79
in magno ut populo, siqui vidisset, avita
80
ex re praeberi sumptus mihi crederet illos.
81
ipse mihi custos incorruptissimus omnis
82
circum doctores aderat. quid multa? pudicum,
83
qui primus virtutis honos, servavit ab omni
84
non solum facto, verum opprobrio quoque turpi
85
nec timuit, sibi ne vitio quis verteret, olim
86
si praeco parvas aut, ut fuit ipse, coactor
87
mercedes sequerer; neque ego essem questus. at hoc nunc
88
laus illi debetur et a me gratia maior.
89
nil me paeniteat sanum patris huius, eoque
90
non, ut magna dolo factum negat esse suo pars,
91
quod non ingenuos habeat clarosque parentes,
92
sic me defendam. longe mea discrepat istis
93
et vox et ratio. nam si natura iuberet
94
a certis annis aevum remeare peractum
95
atque alios legere, ad fastum quoscumque parentes
96
optaret sibi quisque, meis contentus honestos
97
fascibus et sellis nollem mihi sumere, demens
98
iudicio volgi, sanus fortasse tuo, quod
99
nollem onus haud umquam solitus portare molestum.
100
nam mihi continuo maior quaerenda foret res
101
atque salutandi plures, ducendus et unus
102
et comes alter, uti ne solus rusve peregreve
103
exirem, plures calones atque caballi
104
pascendi, ducenda petorrita. nunc mihi curto
105
ire licet mulo vel si libet usque Tarentum,
106
mantica cui lumbos onere ulceret atque eques armos.
107
obiciet nemo sordis mihi, quas tibi, Tulli,
108
cum Tiburte via praetorem quinque secuntur
109
te pueri, lasanum portantes oenophorumque.
110
hoc ego commodius quam tu, praeclare senator,
111
milibus atque aliis vivo. quacumque libido est,
112
incedo solus, percontor quanti holus ac far,
113
fallacem Circum vespertinumque pererro
114
saepe forum, adsisto divinis, inde domum me
115
ad porri et ciceris refero laganique catinum;
116
cena ministratur pueris tribus et lapis albus
117
pocula cum cyatho duo sustinet, adstat echinus
118
vilis, cum patera guttus, Campana supellex.
119
deinde eo dormitum, non sollicitus, mihi quod cras
120
surgendum sit mane, obeundus Marsya, qui se
121
voltum ferre negat Noviorum posse minoris.
122
ad quartam iaceo; post hanc vagor aut ego lecto
123
aut scripto quod me tacitum iuvet unguor olivo,
124
non quo fraudatis inmundus Natta lucernis.
125
ast ubi me fessum sol acrior ire lavatum
126
admonuit, fugio campum lusumque trigonem.
127
pransus non avide, quantum interpellet inani
128
ventre diem durare, domesticus otior. haec est
129
vita solutorum misera ambitione gravique;
130
his me consolor victurum suavius ac si
131
quaestor avus pater atque meus patruusque fuisset.
132