Epistulae, Epistulae, Satires, Epistles and Ars poetica with an English translation. Horace, creator; Fairclough, H. Rushton (Henry Rushton), 1862-, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
1
Flore, bono claraque fidelis amice Neroni,
2
si quis forte velit puerum tibi vendere natum
3
Tibure vel Gabiis, et tecum sic agat: “hic et
4
candidus et talos a vertice pulcher ad imos
5
fiet eritque tuus nummorum milibus octo,
6
verna ministeriis ad nutus aptus erilis,
7
litterulis Graecis imbutus, idoneus arti
8
cuilibet; argilla quidvis imitaberis uda;
9
quin etiam canet indoctum sed dulce bibenti.
10
multa fidem promissa levant, ubi plenius aequo
11
laudat venalis qui volt extrudere merces,
12
res urget me nulla; meo sum pauper in aere.
13
nemo hoc mangonum faceret tibi; non temere a me
14
quivis ferret idem. semel hic cessavit et, ut fit,
15
in scalis latuit metuens pendentis habenae:
16
des nummos, excepta nihil te si fuga laedit :”
17
ille ferat pretium poenae securus, opinor,
18
prudens emisti vitiosum; dicta tibi est lex :
p.426
19
insequens tamen hunc et lite moraris iniqua?
20
dixi me pigrum proficiscenti tibi, dixi
21
talibus officiis prope mancum, ne mea saevus
22
iurgares ad te quod epistula nulla rediret.
23
quid tum profeci, mecum facientia iura
24
si tamen attemptas? quereris super hoc etiam, quod
25
exspectata tibi non mittam carmina mendax.
26
Luculli miles collecta viatica multis
27
aerumnis, lassus dum noctu stertit, ad assem
28
perdiderat: post hoc vehemens lupus, et sibi et hosti
29
iratus pariter, ieiunis dentibus acer,
30
praesidium regale loco deiecit, ut aiunt,
31
summe munito et multarum divite rerum,
32
clarus ob id factum donis ornatur honestis,
33
accipit et bis dena super sestertia nummum,
34
forte sub hoc tempus castellum evertere praetor
35
nescio quod cupiens hortari coepit eundem
36
verbis quae timido quoque possent addere mentem:
37
“i, bone, quo virtus tua te vocat, i pede fausto,
38
grandia laturus meritorum praemia, quid stas? ”
39
post haec ille catus, quantumvis rusticus: “ibit,
40
ibit eo, quo vis, qui zonam perdidit,” inquit.
41
Romae nutriri mihi contigit atque doceri
42
iratus Grais quantum nocuisset Achilles.
43
adiecere bonae paulo plus artis Athenae,
44
scilicet ut vellem curvo dinoscere rectum
45
atque inter silvas Academi quaerere verum.
46
dura sed emovere loco me tempora grato
p.428
47
civilisque rudem belli tulit aestus in arma
48
Caesaris Augusti non responsura lacertis.
49
unde simul primum me dimisere Philippi,
50
decisis humilem pennis inopemque paterni
51
et laris et fundi, paupertas impulit audax
52
ut versus facerem: sed quod non desit habentem
53
quae poterunt umquam satis expurgare cicutae,
54
ni melius dormire putem quam scribere versus?
55
Singula de nobis anni praedantur euntes;
56
eripuere iocos, Venerem, convivia, ludum;
57
tendunt extorquere poemata: quid faciam vis?
58
denique non omnes eadem mirantur amantque:
59
carmine tu gaudes, hic delectatur iambis,
60
ille Bioneis sermonibus et sale nigro.
61
tres mihi convivae prope dissentire videntur,
62
poscentes vario multum diversa palato,
63
quid dem? quid non dem? renuis tu, quod iubet alter;
64
quod petis, id sane est invisum acidumque duobus.
65
Praeter cetera me Romaene poemata censes
66
scribere posse inter tot curas totque labores?
67
hic sponsum vocat, hic auditum scripta, relictis
68
omnibus officiis; cubat hic in colle Quirini,
69
hic extremo in Aventino, visendus uterque;
70
intervalla vides humane commoda. “verum
71
purae sunt plateae, nihil ut meditantibus obstet.”
p.430
72
festinat calidus mulis gerulisque redemptor,
73
torquet nunc lapidem, nunc ingens machina tignum,
74
tristia robustis luctantur funera plaustris,
75
hac rabiosa fugit canis, hac lutulenta ruit sus:
76
i nunc et versus tecum meditare canoros.
77
scriptorum chorus omnis amat nemus et fugit urbem,
78
rite cliens Bacchi somno gaudentis et umbra:
79
tu me inter strepitus nocturnos atque diurnos
80
vis canere et contracta sequi vestigia vatum?
81
ingenium, sibi quod vacuas desumpsit Athenas
82
et studiis annos septem dedit insenuitque
83
libris et curis, statua taciturnius exit
84
plerumque et risu populum quatit: hic ego rerum
85
fluctibus in mediis et tempestatibus urbis
86
verba lyrae motura sonum conectere digner?
87
Frater erat Romae consulti rhetor, ut alter
88
alterius sermone meros audiret honores,
89
Gracchus ut hic illi, foret huic ut Mucius ille.
90
qui minus argutos vexat furor iste poetas?
91
carmina compono, hic elegos. mirabile visu
92
caelatumque novem Musis opus! adspice primum,
93
quanto cum fastu, quanto molimine circum-spectemus
94
vacuam Romanis vatibus aedem!
p.432
95
mox etiam, si forte vacas, sequere et procul audi,
96
quid ferat et qua re sibi nectat uterque coronam.
97
caedimur et totidem plagis consumimus hostem
98
lento Samnites ad lumina prima duello.
99
discedo Alcaeus puncto illius; ille meo quis?
100
quis nisi Callimachus? si plus adposcere visus,
101
fit Mimnermus et optivo cognomine crescit.
102
multa fero, ut placem genus irritabile vatum,
103
cum scribo et supplex populi suffragia capto;
104
idem finitis studiis et mente recepta
105
obturem patulas impune legentibus auris.
106
Ridentur mala qui componunt carmina; verum
107
gaudent scribentes et se venerantur et ultro,
108
si taceas, laudant quidquid scripsere beati.
109
at qui legitimum cupiet fecisse poema,
110
cum tabulis animum censoris sumet honesti;
111
audebit, quaecumque parum splendoris habebunt
112
et sine pondere erunt et honore indigna ferentur,
113
verba movere loco, quamvis invita recedant
114
et versentur adhuc intra penetralia Vestae;
p.434
115
obscurata diu populo bonus eruet atque
116
proferet in lucem speciosa vocabula rerum,
117
quae priscis memorata Catonibus atque Cethegis
118
nunc situs informis premit et deserta vetustas;
119
adsciscet nova, quae genitor produxerit usus.
120
vemens et liquidus puroque simillimus amni
121
fundet opes Latiumque beabit divite lingua;
122
luxuriantia compescet, nimis aspera sano
123
levabit cultu, virtute carenti tollet,
124
ludentis speciem dabit et torquebitur, ut qui
125
nunc Satyrum, nunc agrestem Cyclopa movetur.
126
Praetulerim scriptor delirus inersque videri,
127
dum mea delectent mala me vel denique fallant,
128
quam sapere et ringi. fuit haud ignobilis Argis,
129
qui se credebat miros audire tragoedos
130
in vacuo laetus sessor plausorque theatro;
131
cetera qui vitae servaret munia recto
132
more, bonus sane vicinus, amabilis hospes,
133
comis in uxorem, posset qui ignoscere servis
134
et signo laeso non insanire lagoenae,
135
posset qui rupem et puteum vitare patentem.
136
hic ubi cognatorum opibus curisque refectus
137
expulit elleboro morbum bilemque meraco,
138
et redit ad sese: “pol, me occidistis, amici,
139
non servastis,” ait, “cui sic extorta voluptas
140
et demptus per vim mentis gratissimus error.”
p.436
141
Nimirum sapere est abiectis utile nugis,
142
et tempestivum pueris concedere ludum,
143
ac non verba sequi fidibus modulanda Latinis,
144
sed verae numerosque modosque ediscere vitae,
145
quocirca mecum loquor haec tacitusque recordor:
146
Si tibi nulla sitim finiret copia lymphae,
147
narrares medicis: quod, quanto plura parasti,
148
tanto plura cupis, nulline faterier audes?
149
si volnus tibi monstrata radice vel herba
150
non fieret levius, fugeres radice vel herba
151
proficiente nihil curarier: audieras, cui
152
rem di donarent, illi decedere pravam
153
stultitiam; et cum sis nihilo sapientior ex quo
154
plenior es, tamen uteris monitoribus isdem?
155
At si divitiae prudentem reddere possent,
156
si cupidum timidumque minus te, nempe ruberes,
157
viveret in terris te si quis avari or uno.
158
si proprium est, quod quis libra mercatus et aere est,
159
quaedam, si credis consultis, mancipat usus;
160
qui te pascit ager tuus est, et vilicus Orbi,
161
cum segetes occat tibi mox frumenta daturas,
162
te dominum sentit, das nummos, accipis uvam,
163
pullos, ova, cadum temeti: nempe modo isto
164
paulatim mercaris agrum, fortasse trecentis
165
aut etiam supra nummorum milibus emptum.
166
quid refert, vivas numerato nuper an olim?
p.438
167
emptor Aricini quondam Veientis et arvi
168
emptum cenat holus, quamvis aliter putat; emptis
169
sub noctem gelidam lignis calefactat aënum;
170
sed vocat usque suum, qua populus adsita certis
171
limitibus vicina refugit iurgia; tamquam
172
sit proprium quicquam, puncto quod mobilis horae
173
nunc prece, nunc pretio, nunc vi, nunc morte suprema
174
permutet dominos et cedat in altera iura.
175
sic quia perpetuus nulli datur usus, et heres
176
heredem alterius velut unda supervenit undam,
177
quid vici prosunt aut horrea? quidve Calabris
178
saltibus adiecti Lucani, si metit Orcus
179
grandia cum parvis, non exorabilis auro?
180
Gemmas, marmor, ebur, Tyrrhena sigilla, tabellas,
181
argentum, vestes Gaetulo murice tinctas
182
sunt qui non habeant, est qui non curat habere,
183
cur alter fratrum cessare et ludere et ungui
184
praeferat Herodis palmetis pinguibus, alter
185
dives et importunus ad umbram lucis ab ortu
186
silvestrem flammis et ferro mitiget agrum,
187
scit Genius, natale comes qui temperat astrum,
188
naturae deus humanae, mortalis in unum
189
quodque caput, voltu mutabilis, albus et ater.
190
utar et ex modico, quantum res poscet, acervo
191
tollam, nec metuam quid de me iudicet heres,
192
quod non plura datis invenerit; et tamen idem
193
scire volam, quantum simplex hilarisque nepoti
p.490
194
discrepet et quantum discordet parcus avaro.
195
distat enim, spargas tua prodigus, an neque sumptum
196
invitus facias neque plura parare labores,
197
ac potius, puer ut festis Quinquatribus olim,
198
exiguo gratoque fruaris tempore raptim,
199
pauperies immunda domus procul absit : ego, utrum
200
nave ferar magna an parva, ferar unus et idem.
201
non agimur tumidis velis Aquilone secundo:
202
non tamen adversis aetatem ducimus Austris,
203
viribus, ingenio, specie, virtute, loco, re
204
extremi primorum, extremis usque priores.
205
Non es avarus: abi. quid? cetera iam simul isto
206
cum vitio fugere ? caret tibi pectus inani
207
ambitione? caret mortis formidine et ira?
208
somnia, terrores magicos, miracula, sagas,
209
nocturnos lemures portentaque Thessala rides?
210
natalis grate numeras? ignoscis amicis?
211
lenior et melior fis accedente senecta?
212
quid te exempta iuvat spinis de pluribus una?
213
vivere si recte nescis, decede peritis,
214
lusisti satis, edisti satis atque bibisti:
215
tempus abire tibi est, ne potum largius aequo
216
rideat et pulset lasciva decentius aetas.