Reading Center

quapropter cognita tota re^[*]re tota O frumentaria, iudices, iam facillime perspicere^[*]persp''icere faci''llime p potestis^[*]poteritis O edd. amissam esse populo Romano Siciliam, fructuosissimam atque opportunissimam provinciam, nisi eam vos istius damnatione recuperatis^[*]recuperaritis Kays. . quid est enim Sicilia si agri cultionem sustuleris et si aratorum numerum ac nomen exstinxeris? quid autem potest esse in calamitate residui^[*]reliqui O sol. quod non ad miseros aratores isto praetore per summam iniuriam ignominiamque pervenerit? quibus, cum decumas dare deberent, vix ipsis decumae relictae sunt; cum pecunia deberetur, soluta non est; cum optima aestimatione senatus frumentum eos in cellam dare voluisset, etiam instrumenta agrorum vendere coacti sunt.

dixi iam antea^[*]ante O (iii, §§12, 24), iudices, ut has omnis iniurias tollatis, tamen ipsam rationem arandi spe magis et iucunditate quadam quam fructu atque emolumento teneri. etenim ad incertum casum et eventum certus quotannis labor et certus sumptus impenditur. annona porro pretium nisi in calamitate fructuum non habet; si autem ubertas in percipiendis fructibus fuit, consequitur vilitas in vendendis, ut aut male vendendum intellegas, si bene processit, aut male perceptos fructus, si recte licet vendere. totae autem res rusticae eius modi sunt ut eas non ratio neque labor, sed res incertissimae, venti tempestatesque^[*]ventus tempestasque O sol. , moderentur. hinc cum unae decumae lege et consuetudine^[*]consuetudine cO: conditione p rell. detrahantur^[*]detrahuntur, imperantur O , alterae novis institutis propter annonae rationem imperentur^[*]detrahuntur, imperantur O , ematur praeterea frumentum quotannis publice, postremo etiam in cellam magistratibus et legatis imperetur, quid aut quantum praeterea est quod aut liberum possit habere ille arator ac dominus in potestate suorum fructuum aut in ipsis fructibus solutum?

quodsi haec ferunt^[*]ferunt O (om. omnia): ferentur p rell. omnia, si potius vobis^[*]nobis O (Div. §73) ac rei publicae quam sibi et suis commodis opera sumptu labore deserviunt, etiamne haec nova debent edicta et imperia praetorum et Aproni dominationem et Veneriorum servorum furta rapinasque ferre^[*]ferre O edd.: perferre p rell. ? etiamne frumentum pro empto gratis dare? etiamne in cellam cum cupiant gratis dare ultro pecuniam grandem addere^[*]addere cO: dare p rell. ? etiamne haec tot detrimenta atque damna cum maximis iniuriis contumeliisque perferre? itaque haec, iudices, quae pati nullo modo potuerunt non pertulerunt. arationes omnis^[*]omnes VcO: om. p rell. tota Sicilia desertas atque a dominis relictas esse cognoscitis; neque quicquam aliud agitur hoc iudicio nisi ut^[*]uti O antiquissimi socii et fidelissimi^[*]et fidelissimi VO: fidelissimique p rell. , Siculi, coloni populi Romani atque aratores, vestra severitate et diligentia me duce atque auctore^[*]et auctore V in agros atque in sedes suas revertantur.