Pro Fonteio, Orationes Volume VI, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
'at hoc Galli negant.' at ratio[*]at ratio l, Faernus: atrio V: actio
ς
rerum et vis argumentorum
coarguit. potest igitur testibus iudex non credere? cupidis et
iratis et coniuratis et ab religione remotis non solum potest sed etiam debet.
etenim si, quia Galli dicunt, idcirco M. Fonteius nocens existimandus
est, quid mihi opus est sapiente iudice, quid aequo quaesitore, quid oratore non
stulto? dicunt enim Galli; negare non possumus. hic si ingeniosi et
periti et aequi iudicis has partis esse existimatis ut, quoniam quidem testes
dicunt, sine ulla dubitatione credendum sit, salus
[*]Salus Manutius: salus priores
ipsa virorum fortium innocentiam tueri non potest; sin autem in rebus iudicandis non
minimam partem tenere
[*]tenere supplevi
ad unam quamque rem aestimandam[*]aestimandam Naugerius
(2): existimandam codd.
momentoque suo
ponderandam sapientiam[*]sapientia ς
iudicis[*]iudicis V: iudicis tenet χl: iudicis adhibetur k
, videte
[*]videte suppl. Faernus
ne multo vestrae[*]vostrae V2
maiores gravioresque partes sint[*]sint V: sunt ς
ad
cogitandum quam ad dicendum meae.
mihi
enim semper una quaque de re testis non solum semel verum etiam breviter
interrogandus est[*]est Klotz: et codd.: est et Orelli
, saepe etiam non
interrogandus, ne aut irato facultas ad dicendum data aut cupido auctoritas
attributa esse videatur; vos et saepius eandem rem animis agitare et diutius uno
quoque
[*]quoque suppl. ed. Hervag.
de teste cogitare potestis et, si quem nos interrogare noluimus[*]nolumus ed. R
, quae causa nobis tacendi fuerit existimare
debetis. quam ob rem, si hoc iudici praescriptum lege aut officio
putatis, testibus credere, nihil est cur alius alio iudice melior aut sapientior
existimetur[*]existimetur his Vk (e duplici lectione -tur et -tis). Vnum
est enim et simplex aurium iudicium et promisce[*]promiscue χ2kl
et communiter
stultis ac sapientibus ab natura datum.
quid est igitur ubi elucere possit prudentia, ubi discerni stultus
auditor et credulus ab religioso et sapienti iudice? nimirum illud in quo
ea quae dicuntur a testibus coniecturae[*]coniectura χl
et cogitationi[*]cogitationi
k, Hotoman: cogitatione cett. (fort. coniectura et cogitatione
tractantur) traduntur, quanta auctoritate, quanta animi aequitate, quanto
pudore, quanta fide, quanta religione, quanto studio existimationis bonae, quanta
cura, quanto timore dicantur.
11
an vero
vos id in testimoniis hominum barbarorum dubitabitis quod persaepe et nostra et
patrum memoria sapientissimi iudices de clarissimis nostrae civitatis viris
dubitandum[*]clariss. dubitandum nostrae civ. viris dubitandum V
non putaverunt? qui Cn. et Q. Caepionibus, L.
et Q. Metellis testibus in Q. Pompeium, hominem novum, non crediderunt, quorum
virtuti, generi, rebus gestis fidem et auctoritatem in testimonio cupiditatis atque
inimicitiarum suspicio derogavit. ecquem hominem vidimus, ecquem[*]haec quem V: et quem
ς: corr. ed. R
(ita mox) vere[*]verefort. fere commemorare possumus parem consilio,
gravitate, constantia, ceteris virtutibus[*]virtutis Koch
, honoris, ingeni, rerum gestarum ornamentis M. Aemilio Scauro
fuisse? tamen huius cuius[*]eius Schütz
iniurati nutu prope terrarum orbis regebatur iurati testimonio neque in C. Fimbriam
neque in C. Memmium creditum est; noluerunt ei[*]ii .11. V
qui iudicabant hanc patere inimicitiis viam,
quem quisque odisset, ut eum testimonio posset[*]posset kl,
ed. R: possit Vχ
tollere. quantus in L. Crasso pudor
fuerit, quod ingenium, quanta auctoritas, quis ignorat? tamen is cuius
etiam sermo testimoni auctoritatem habebat, testimonio ipso, quae in M. Marcellum
inimico animo dixit, probare non potuit.
fuit, fuit illis iudicibus divinum ac singulare,
iudices[*]iudices l, Naugerius (1): iudicium (-ii k) cett.
, consilium, qui
se non solum de reo[*]reo iudicium (iud. facere k) add. codd.: del.
Naugerius (1) sed etiam de accusatore[*]de accusatore del. Müller
, de teste iudicare arbitrabantur,
quid fictum, quid fortuna ac tempore adlatum, quid pretio corruptum, quid spe aut
metu depravatum, quid a cupiditate aliqua aut inimicitiis profectum videretur.
quae si iudex non amplectetur omnia consilio, non animo ac mente
circumspiciet, si, ut quidque[*]ut quidque quicquam χl: quidquid Naugerius (1) ex illo loco dicetur, ex oraculo
aliquo dici arbitrabitur, profecto satis erit, id quod dixi antea, non surdum
iudicem[*]iudicem del. Madvig
huic muneri
atque officio praeesse; nihil erit quam ob rem ille nescio quis sapiens homo ac
multarum rerum peritus ad res iudicandas requiratur.