De lege agraria contra Rullum, Orationes Volume IV, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
hoc quantum iudicium,
quam intolerandum, quam regium sit, quem praeterit, posse quibuscumque locis
velint nulla disceptatione, nullo consilio privata publicare, publica liberare?
excipitur hoc capite ager in Sicilia Recentoricus;
quem ego excipi et propter hominum necessitudinem et propter rei
aequitatem, Quirites, ipse vehementer gaudeo. sed quae est
haec impudentia! qui agrum Recentoricum possident, vetustate
possessionis se, non iure, misericordia senatus, non agri condicione defendunt.
nam illum agrum publicum esse fatentur; se moveri possessionibus,
antiquissimis sedibus, ac dis penatibus negant oportere. ac, si est
privatus ager Recentoricus, quid eum excipis? sin autem publicus, quae est ista
aequitas ceteros, etiam si privati sint, permittere ut publici iudicentur, hunc
excipere nominatim qui publicum se esse fateatur? ergo eorum ager
excipitur qui apud Rullum aliqua ratione valuerunt, ceteri agri omnes qui ubique
sunt sine ullo dilectu, sine populi Romani notione, sine iudicio senatus
xviris addicentur?
22
atque etiam est alia superiore capite quo
omnia veneunt quaestuosa exceptio, quae teget eos agros de quibus foedere cautum
est. audivit hanc rem non a me, sed ab aliis agitari saepe in senatu,
non numquam ex hoc loco, possidere agros in ora maritima regem Hiempsalem quos
P. Africanus populo Romano adiudicarit; ei tamen postea per C. Cottam consulem
cautum esse foedere. hoc quia vos foedus non iusseritis, veretur
Hiempsal ut satis firmum sit et ratum. cuicuimodi est illud, tollitur
vestrum iudicium, foedus totum accipitur, comprobatur. quod minuit
auctionem xviralem laudo, quod regi amico cavet non reprehendo, quod
non gratis fit indico.