De lege agraria contra Rullum, Orationes Volume IV, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
videte quantum intervallum sit interiectum inter maiorum
nostrorum consilia et inter istorum hominum dementiam. illi Capuam
receptaculum aratorum, nundinas rusticorum, cellam atque horreum Campani agri
esse voluerunt, hi expulsis aratoribus, effusis ac dissipatis fructibus vestris
eandem Capuam sedem novae rei publicae constituunt, molem contra veterem rem
publicam comparant. quod si maiores nostri existimassent quemquam in
tam inlustri imperio et tam praeclara populi Romani disciplina M.
Bruti aut P. Rulli similem futurum —hos enim nos duos adhuc vidimus qui hanc rem
publicam Capuam totam transferre vellent—profecto nomen illius urbis non
reliquissent.
verum arbitrabantur
Corinthi et Carthagini, etiam si senatum et magistratus sustulissent agrumque
civibus ademissent, tamen non defore qui illa restituerent atque qui ante omnia
commutarent quam nos audire possemus; hic vero in oculis senatus populique
Romani nihil posse exsistere quod non ante exstingui atque opprimi posset quam
plane exortum esset ac natum. neque vero ea res fefellit
homines divina mente et consilio praeditos. nam post Q. Fulvium Q.
Fabium consules, quibus consulibus Capua devicta atque capta est, nihil est in
illa urbe contra hanc rem publicam non dico factum, sed nihil omnino est
cogitatum. multa postea bella gesta cum regibus, Philippo, Antiocho,
Persa, Pseudophilippo, Aristonico, Mithridate et ceteris; multa praeterea bella
gravia, Carthaginiense iii, Corinthium, Numantinum; multae in hac re
publica seditiones domesticae quas praetermitto; bella cum sociis, Fregellanum,
Marsicum; quibus omnibus domesticis externisque bellis Capua non modo non obfuit
sed opportunissimam se nobis praebuit et ad bellum instruendum et ad exercitus
ornandos et tectis ac sedibus suis recipiendos.