Reading Center

verum haec Cato nimium nos^[*]nos ψ2: vos cett. nostris verbis magna facere demonstrat et oblitos esse bellum illud omne Mithridaticum cum mulierculis esse gestum. quod ego longe secus existimo, iudices; deque eo pauca disseram; neque enim causa in hoc continetur. nam si omnia bella quae cum Graecis gessimus contemnenda sunt, derideatur de rege Pyrrho triumphus M'.(Manlii) Curi, de Philippo T.(Titi) Flaminini^[*]Flaminini Manutius: Flamini codd. , de Aetolis M.(Marci) Fulvi, de rege Perse L.(Lucii) Pauli, de Pseudophilippo Q.(Quinti) Metelli, de Corinthiis L.(Lucii) Mummi. sin ^[*]sin s: si mei haec bella gravissima victoriaeque eorum bellorum gratissimae^[*]gratissimae Lag. 13: gravissimae mei fuerunt, cur Asiaticae nationes atque ille a te hostis contemnitur? atqui ex veterum rerum monumentis vel maximum bellum populum Romanum cum Antiocho^[*]cum rege Antiocho Priscian. (K. iii. p. 74) gessisse video; cuius belli victor L.(Lucio) Scipio aequa parta^[*]aequa parta Kayser: si qua parta (partha ς) codd.: aequiparata Madvig cum P. fratre gloria, quam laudem ille Africa oppressa cognomine ipso prae se ferebat, eandem hic sibi ex Asiae nomine adsumpsit.

quo quidem in bello virtus enituit egregia M.(Marci) Catonis, proavi tui; quo ille, cum esset, ut ego mihi^[*]ego mihifort. egomet statuo^[*]statuo s, Angelius: statuam mei , talis qualem te esse video, numquam cum Scipione^[*]cum Scipione cum Glabrione Klotz (cf. Liv. xxxvii. 57): del. Ernesti esset profectus, si cum mulierculis bellandum arbitraretur. neque vero cum P.(Publio) Africano senatus egisset ut legatus fratri proficisceretur, cum ipse paulo ante Hannibale ex Italia expulso, ex Africa eiecto, Carthagine oppressa maximis periculis rem publicam liberasset, nisi illud grave bellum et vehemens putaretur. atqui si diligenter quid Mithridates potuerit et quid effecerit et qui vir fuerit consideraris, omnibus quibuscum^[*]omnibus quibuscum scripsi: omnibus quibus regibus cum ς: omnibus quibuscum regibus A χψ: omnibus regibus quibuscum πφω populus Romanus bellum gessit hunc regem^[*]regem om. w nimirum antepones. quem L.(Lucius) Sulla maximo et fortissimo exercitu, pugnax et acer et^[*]pugnax et acer et Niebuhr: pugna exetaceret (exaceraret χψ2) σχψ2: pugna excitaret cett. (om. ω) non rudis imperator, ut aliud nihil dicam, cum bello^[*]bello Naugerius (2): bellum mei invectum totam in Asiam cum pace dimisit; quem L.(Lucius) Murena, pater huiusce, vehementissime vigilantissimeque vexatum repressum magna ex parte, non oppressum reliquit; qui^[*]qui s, ed. R: quid mei rex sibi aliquot annis sumptis ad confirmandas rationes et copias belli tantum spe^[*]spe Klotz: ipse codd. conatuque valuit ut se Oceanum cum Ponto, Sertori copias cum suis coniuncturum putaret.

ad quod bellum duobus consulibus ita missis ut alter Mithridatem^[*]Mithridatem s, Ascens. (1): Mithrydate non ς: Mithridatem non cett. persequeretur, alter Bithyniam tueretur, alterius res et terra et mari calamitosae vehementer et opes regis et nomen auxerunt; L.(Lucii) Luculli vero res tantae exstiterunt ut neque maius bellum commemorari possit neque maiore consilio et virtute gestum. nam cum totius impetus belli ad Cyzicenorum moenia constitisset^[*]constitisset Angelius: exstitisset codd. eamque urbem sibi Mithridates Asiae ianuam fore putasset qua effracta et revolsa tota pateret provincia, perfecta a Lucullo haec sunt omnia ut^[*]ut et Halm urbs fidelissimorum sociorum defenderetur et^[*]et cod. Graevii: ut mei omnes copiae regis diuturnitate obsessionis consumerentur. quid? illam pugnam navalem ad Tenedum^[*]ad Tenedum ed. R: attenedum πχω: attened. ς A φ: attenedo ψ , cum contento cursu acerrimis ducibus hostium classis Italiam spe atque animis inflata peteret, mediocri certamine et parva dimicatione commissam arbitraris? Mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum; expulsus regno tandem aliquando tantum tamen consilio atque auctoritate valuit ut se rege Armeniorum adiuncto novis opibus copiisque renovarit^[*]renovaret cod. Graevii . ac si mihi nunc de rebus gestis esset nostri exercitus imperatorisque dicendum, plurima et maxima proelia commemorare possem; sed non id agimus. hoc dico:

si bellum hoc, si hic hostis, si ille rex contemnendus fuisset, neque tanta cura senatus et populus Romanus suscipiendum putasset neque tot annos gessisset^[*]gessisset ed. R: cessisset codd. neque tanta gloria L. Lucullus ^[*]L. Lucullus Angelius: Luculli ψ2: L. (ante lac. χ) cett. , neque vero eius belli conficiendum exitum^[*]conficiendum exitum mei: conficiendi exitum s: conficiendi negotium Boot tanto studio populus Romanus ad Cn.(Gnaeum) Pompeium detulisset. cuius ex omnibus pugnis, quae sunt innumerabiles, vel^[*]vel valde ς acerrima mihi videtur illa quae cum rege commissa est et summa contentione pugnata. qua ex pugna cum se ille eripuisset et Bosphorum confugisset quo exercitus adire non posset, etiam in extrema fortuna et fuga nomen tamen retinuit regium. itaque ipse^[*]ipse w, Angelius: ipso cett. Pompeius regno possesso ex omnibus oris ac notis sedibus hoste pulso tamen tantum in unius anima posuit ut, cum ipse^[*]ipse scripsi: ille codd.: illa Zumpt (omnia quae ille Manutius) omnia quae tenuerat, adierat, sperarat, victoria possideret, tamen non ante quam illum vita expulit^[*]expulisset Ernesti bellum confectum iudicarit. hunc tu hostem, Cato, contemnis quocum per tot annos tot proeliis tot imperatores bella gesserunt, cuius expulsi et eiecti vita tanti aestimata^[*]aestimata Ascens. (1): existimata codd. est ut morte eius nuntiata denique bellum confectum arbitrarentur^[*]arbitrarentur Zumpt: arbitraretur codd.: arbitraremur Manutius ? hoc igitur in bello L.(Lucium) Murenam legatum fortissimi animi, summi consili, maximi laboris cognitum esse defendimus, et hanc eius operam non minus ad consulatum adipiscendum quam hanc nostram forensem industriam dignitatis habuisse.

at enim in praeturae petitione prior renuntiatus est Servius. pergitisne vos tamquam ex syngrapha agere cum populo ut, quem locum semel honoris cuipiam dederit, eundem in reliquis^[*]in reliquis Ernesti: reliquis codd.: reliquis in ed. V honoribus debeat? quod enim fretum, quem^[*]quem Quintil. viii. 6. 49: quod codd. Euripum tot motus, tantas, tam varias habere putatis^[*]putatis creditis Quintil. agitationes commutationesque fluctuum^[*]agitationes commutationesque fluctuum Kayser: agitationes commutationes fluctus Quintil.: agitationes quos fluctus ψ2: agitationesque (om. que πφω) fluctuum cett. , quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum? dies intermissus aut^[*]aut unus aut Quintil. saepe et Quintil. nox interposita saepe perturbat omnia, et totam opinionem parva non numquam commutat aura rumoris^[*]commutat aura rumoris Quintil.: commutata aura rumores (comm. vestrarum mores ς) codd. . saepe etiam sine ulla aperta causa fit^[*]fit ψ: sit cett. aliud atque existimaris, ut non numquam ita factum esse etiam populus admiretur, quasi vero non ipse fecerit^[*]quasi... fecerit del. ψ2 .