De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Nunc de praemiis consideremus. L. Licinius Crassus
consul quosdam in citeriore Gallia nullo inlustri neque
certo duce neque eo nomine neque numero praeditos,
uti digni essent, qui hostes populi Romani esse diceren-
tur, qui tamen excursionibus et latrociniis infestam
provinciam redderent, consectatus est et confecit. Ro-
mam redit: triumphum ab senatu postulat. hic et in
deprecatione nihil ad nos attinet rationibus et infir-
mationibus rationum subponendis ad iudicationem
pervenire, propterea quod, nisi alia quoque incidet
constitutio aut pars constitutionis, simplex erit iudi-
catio et in quaestione ipsa continebitur: in depreca-
tione, huiusmodi: oporteatne poena affici? in hac,
huiusmodi: oporteatne dari praemium?
Nunc ad praemii quaestionem appositos locos ex-
ponemus. ratio igitur praemii quattuor est in partes
distributa: in beneficia, in hominem, in praemii genus,
in facultates.
Beneficia ex sua vi, ex tempore, ex animo eius, qui
fecit, ex casu considerantur. ex sua vi quaerentur hoc
modo: magna an parva, facilia an difficilia, singu-
laria sint an vulgaria, vera an falsa quadam exor-
natione honestentur; ex tempore autem, si tum, cum
indigeremus, cum ceteri non possent aut nollent opi-
tulari, si tum, cum spes deseruisset; ex animo, si non
sui commodi causa, si eo consilio fecit omnia, ut hoc
conficere posset; ex casu, si non fortuna, sed indu-
stria factum videbitur aut si industriae fortuna obsti-
tisse.