De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
In hominem autem, quibus rationibus vixerit, quid
sumptus in eam rem aut laboris insumpserit; ecquid
aliquando tale fecerit; num alieni laboris aut deorum
bonitatis praemium sibi postulet; num aliquando ipse
talem ob causam aliquem praemio affici negarit opor-
tere; aut num iam satis pro eo, quod fecerit, honos
habitus sit; aut num necesse fuerit ei facere id, quod
fecerit; aut num eiusmodi sit factum, ut, nisi fecisset,
supplicio dignus esset, non, quia fecerit, praemio; aut
num ante tempus praemium petat et spem incertam
certo venditet pretio; aut num, quod supplicium ali-
quod vitet, eo praemium postulet, uti de se praeiudi-
cium factum esse videatur.
In praemii autem genere, quid et quantum et quam-
obrem postuletur et quo et quanto quaeque res prae-
mio digna sit, considerabitur; deinde, apud maiores
quibus hominibus et quibus de causis talis honos habi-
tus sit, quaeretur;
deinde, ne is honos nimium pervul-
getur. atque hic eius, qui contra aliquem praemium
postulantem dicet, locus erit communis: praemia vir-
tutis et officii sancta et casta esse oportere neque ea
aut cum inprobis communicari aut in mediocribus
hominibus pervulgari; et alter: minus homines vir-
tutis cupidos fore virtutis praemio pervulgato; quae
enim rara et ardua sint, ea experiendo pulchra et iu-
cunda hominibus videri; et tertius: si exsistant, qui
apud maiores nostros ob egregiam virtutem tali ho-
nore dignati sunt, nonne de sua gloria, cum pari prae-
mio tales homines affici videant, delibari putent? et
eorum enumeratio et cum iis, quos contra dicas, com-
paratio. eius autem, qui praemium petet, facti sui
amplificatio, eorum, qui praemio affecti sunt, cum suis
factis contentio.