De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
cum et scriptum aperte sit et adversarius omnia con-
fiteatur, tum iudicem legi parere, non interpretari
legem oportere.
Hoc loco confirmato tum diluere ea, quae contra dici
poterunt, oportebit. contra autem dicetur, si aut pror-
sus aliud sensisse scriptor et scripsisse aliud demon-
strabitur, ut in illa de testamento, quam posuimus,
controversia, aut causa assumptiva inferetur, quamob-
rem scripto non potuerit aut non oportuerit optem-
perari.
Si aliud sensisse scriptor, aliud scripsisse dicetur,
is, qui scripto utetur, haec dicet: non oportere de eius
voluntate nos argumentari, qui, ne id facere possemus,
indicium nobis reliquerit suae voluntatis; multa in-
commoda consequi, si instituatur, ut ab scripto rece-
datur. nam et eos, qui aliquid scribant, non existi-
maturos id, quod scripserint, ratum futurum, et eos,
qui iudicent, certum, quod sequantur, nihil habituros,
si semel ab scripto recedere consueverint. quodsi
voluntas scriptoris conservanda sit, se, non adver-
sarios, a voluntate eius stare. nam multo propius
accedere ad scriptoris voluntatem eum, qui ex ipsius
eam litteris interpretetur, quam illum, qui sententiam
scriptoris non ex ipsius scripto spectet, quod ille suae
voluntatis quasi imaginem reliquerit, sed domesticis
suspicionibus perscrutetur.