De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
naturae ius est, quod
non opinio genuit, sed quaedam in natura vis insevit,
ut religionem, pietatem, gratiam, vindicationem, ob-
servantiam, veritatem. religio est, quae superioris
cuiusdam naturae, quam divinam vocant, curam caeri-
moniamque affert; pietas, per quam sanguine con-
iunctis patriaeque benivolum officium et diligens tri-
buitur cultus; gratia, in qua amicitiarum et officiorum
alterius memoria et remunerandi voluntas continetur;
vindicatio, per quam vis aut iniuria et omnino omne,
quod obfuturum est, defendendo aut ulciscendo pro-
pulsatur; observantia, per quam homines aliqua digni-
tate antecedentes cultu quodam et honore dignantur;
veritas, per quam inmutata ea, quae sunt ante aut
fuerunt aut futura sunt, dicuntur. consuetudine ius
est, quod aut leviter a natura tractum aluit et maius
fecit usus, ut religionem, aut si quid eorum, quae
ante diximus, ab natura profectum maius factum
propter consuetudinem videmus, aut quod in morem
vetustas vulgi adprobatione perduxit; quod genus pac-
tum est, par, iudicatum. pactum est, quod inter ali-
quos convenit; par, quod in omnes aequabile est; iudi-
catum, de quo alicuius aut aliquorum iam senten-
tiis constitutum est. lege ius est, quod in eo scripto,
quod populo expositum est, ut observet, continetur.