De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
quod sumi oportet ex iis, quae ad
personam pertinent, de quo post dicendum est. even-
tus autem tum fallit, cum aliter accidit, atque ii, qui
arguuntur, arbitrati esse dicuntur: ut, si qui dicatur
alium occidisse ac voluerit, quod aut similitudine aut
suspicione aut demonstratione falsa deceptus sit; aut
eum necasse, cuius testamento non sit heres, quod eo
testamento se heredem arbitratus sit. non enim ex
eventu cogitationem spectari oportere, sed qua cogi-
tatione animus et spe ad maleficium profectus sit, con-
siderare; quo animo quid quisque faciat, non quo casu
utatur, ad rem pertinere.
Hoc autem loco caput illud erit accusatoris, si de-
monstrare poterit alii nemini causam fuisse faciendi;
secundarium, si tantam aut tam idoneam nemini. sin
fuisse aliis quoque causa faciendi videbitur, aut po-
testas defuisse aliis demonstranda est aut facultas aut
voluntas. potestas, si aut nescisse aut non adfuisse
aut conficere aliquid non potuisse dicentur. facultas,
si ratio, adiutores, adiumenta ceteraque, quae ad rem
pertinebunt, defuisse alicui demonstrabuntur. volun-
tas, si animus a talibus factis vacuus et integer esse
dicetur. postremo, quas ad defensionem rationes reo
dabimus, iis accusator ad alios ex culpa eximendos
abutetur. verum id brevi faciendum est et in unum
multa sunt conducenda, ut ne alterius defendendi causa
hunc accusare, sed huius accusandi causa defendere
alterum videatur.