De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
sunt et cum facti suspicione iunguntur. maxime enim
quaerere oportet in hac constitutione, primum po-
tueritne aliquid fieri; deinde ecquo ab alio potuerit;
deinde facultas, de qua ante diximus; deinde utrum id
facinus sit, quod paenitere fuerit necesse, quod spem
celandi non haberet; deinde necessitudo, in qua necesse
fuerit id aut fieri aut ita fieri, quaeritur. quorum pars
ad consilium pertinet, quod personis adtributum est,
ut in ea causa, quam exposuimus: ante rem, quod in
itinere se tam familiariter adplicaverit, quod sermonis
causam quaesierit, quod simul deverterit, deinde cena-
rit. in re nox, somnus. post rem, quod solus exierit,
quod illum tam familiarem tam aequo animo reli-
querit, quod cruentum gladium habuerit. rursum,
utrum videatur diligenter ratio faciendi esse habita et
excogitata, an ita temere, ut non veri simile sit quem-
quam tam temere ad maleficium accessisse. in quo
quaeritur, num quo alio modo commodius potuerit fieri
vel a fortuna administrari. nam saepe, si pecuniae,
adiumenta, adiutores desint, facultas fuisse faciundi
non videtur. hoc modo si diligenter attendamus, apta
inter se esse intellegimus haec, quae negotiis, et illa,
quae personis sunt adtributa.
Hic non facile est neque necessarium est distinguere,
ut in superioribus partibus, quo pacto quicque accu-
satorem et quomodo defensorem tractare oporteat.
non est necessarium, propterea quod causa posita, quid
in quamque conveniat, res ipsa docebit eos, qui non
omnia hic se inventuros putabunt,