De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
ea igitur poena si af-
fici reum non oporteat, damnari quoque non oportere,
quoniam ea poena damnationem necessario consequa-
tur. hic defensor poenae commutationem ex transla-
tivo genere inducendo totam infirmabit accusationem.
verumtamen ceteris quoque criminibus defendendis con-
iecturali constitutione translationem confirmabit.
Exemplum autem translationis in causa positum no-
bis sit huiusmodi: cum ad vim faciendam quidam
armati venissent, armati contra praesto fuerunt et
cuidam equiti Romano quidam ex armatis resistenti
gladio manum praecidit. agit is, cui manus praecisa
est, iniuriarum. postulat is, quicum agitur, a praetore
exceptionem: extra quam in reum capitis prae-
iudicium fiat. hic is, qui agit, iudicium purum
postulat; ille, quicum agitur, exceptionem addi ait
oportere. quaestio est: excipiundum sit an non. ratio:
"non enim oportet in recuperatorio iudicio eius male-
ficii, de quo inter sicarios quaeritur, praeiudicium fieri."
infirmatio rationis: "eiusmodi sunt iniuriae, ut de iis
indignum sit non primo quoque tempore iudicari."
iudicatio: atrocitas iniuriarum satisne causae sit, quare,
dum de ea iudicatur, de aliquo maiore maleficio, de
quo iudicium conparatum sit, praeiudicetur? atque
exemplum quidem hoc est. in omni autem causa ab
utroque quaeri oportebit, a quo et per quos et quo
modo et quo tempore aut agi aut iudicari aut quid
statui de ea re conveniat.