De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Nunc huius generis praecepta videamus. utrisque
aut etiam omnibus, si plures ambigent, ius ex quibus
rebus constet, considerandum est. initium ergo eius
ab natura ductum videtur; quaedam autem ex utili-
tatis ratione aut perspicua nobis aut obscura in con-
suetudinem venisse; post autem adprobata quaedam
a consuetudine aut vero utilia visa legibus esse fir-
mata; ac naturae quidem ius esse, quod nobis non
opinio, sed quaedam innata vis adferat, ut religionem,
pietatem, gratiam, vindicationem, observantiam, veri-
tatem. religionem eam, quae in metu et caerimonia
deorum sit, appellant; pietatem, quae erga patriam
aut parentes aut alios sanguine coniunctos officium
conservare moneat; gratiam, quae in memoria et re-
muneratione officiorum et honoris et amicitiarum ob-
servantiam teneat; vindicationem, per quam vim et
contumeliam defendendo aut ulciscendo propulsamus
a nobis et nostris, qui nobis cari esse debent, et per
quam peccata punimur; observantiam, per quam aetate
aut sapientia aut honore aut aliqua dignitate antece-
dentes veremur et colimus; veritatem, per quam damus
operam, ne quid aliter, quam confirmaverimus, fiat aut
factum aut futurum sit.