De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Iuridicialis est, in qua aequi et iniqui natura et
praemii aut poenae ratio quaeritur. huius partes sunt
duae, quarum alteram absolutam, adsumptivam alteram
nominamus. Absoluta est, quae ipsa in se, non ut neg-
otialis implicite et abscondite, sed patentius et expedi-
tius recti et non recti quaestionem continet. ea est
huiuscemodi: cum Thebani Lacedaemonios bello su-
peravissent et fere mos esset Graiis, cum inter se
bellum gessissent, ut ii, qui vicissent, tropaeum ali-
quod in finibus statuerent victoriae modo in praesen-
tiam declarandae causa, non ut in perpetuum belli
memoria maneret, ae+neum statuerunt tropaeum. accu-
santur apud Amphictyonas id est apud commune
Graeciae consilium. intentio est:
"non oportuit." de-
pulsio est: "oportuit." quaestio est: oportueritne? ratio
est: "eam enim ex bello gloriam virtute peperimus, ut
eius aeterna insignia posteris nostris relinquere velle-
mus." infirmatio est: "at tamen aeternum inimicitiarum
monumentum Graios de Graiis statuere non oportet."
iudicatio est: cum summae virtutis concelebrandae
causa Graii de Graiis aeternum inimicitiarum monu-
mentum statuerunt, rectene an contra fecerint? hanc
ideo rationem subiecimus, ut hoc causae genus ipsum,
de quo agimus, cognosceretur. nam si eam subpo-
suissemus, qua fortasse usi sunt: "non enim iuste ne-
que pie bellum gessistis", in relationem criminis de-
laberemur, de qua post loquemur. utrumque autem
causae genus in hanc causam incidere perspicuum est.
in hanc argumentationes ex isdem locis sumendae sunt
atque in causam negotialem, qua de ante dictum est.