Orator, Rhetorica Tomus II. Cicero, Marcus Tullius, creator; Wilkins, Augustus S. (Augustus Samuel), d. 1905, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
XML: Passage Full Text
sic igitur instructus veniet ad causas, quarum habebit genera primum ipsa cognita. Erit enim ei perspectum nihil ambigi posse in quo non aut res controversiam faciat aut verba: res aut de vero aut de recto aut de nomine, verba aut de ambiguo aut de contrario. Nam si quando aliud in sententia videtur esse aliud in verbis, genus est quoddam ambigui quod ex praeterito verbo fieri solet, in quo quod est ambiguorum proprium res duas significari videmus.
35
cum tam pauca sint[*]sint L: sunt A genera causarum, etiam argumentorum praecepta pauca sunt[*]pauca sunt L: pauca A . Traditi[*]tradita A sunt e quibus ea ducantur duplices loci: uni e rebus ipsis, alteri adsumpti. Tractatio igitur rerum efficit admirabilem[*]admirabiliorem L orationem; nam ipsae quidem res in perfacili cognitione versantur. Quid enim iam sequitur, quod quidem artis sit, nisi ordiri orationem, in quo[*]in quo L: in qua A aut concilietur auditor aut erigatur aut paret
p.2038
se ad discendum[*]ad discendum A: ad dicendum L ; rem breviter exponere et probabiliter et aperte, ut quid agatur intellegi possit; sua confirmare, adversaria evertere, eaque efficere non perturbate, sed singulis argumentationibus ita concludendis, ut efficiatur quod sit consequens eis quae sumentur ad quamque rem confirmandam; post omnia peroratione[*]peroratione Halm: perorationem A: per orationem L inflammantem restinguentemve concludere? has partis quem ad modum tractet singulas difficile dictu est hoc loco; nec enim semper tractantur uno modo.
quoniam autem non quem doceam quaero, sed quem probem, probabo primum eum qui quid deceat viderit[*]viderit A: videbit L . Haec enim sapientia maxime adhibenda eloquenti est, ut sit temporum personarumque moderator. Nam nec semper nec apud omnis nec contra omnis nec pro omnibus nec cum [*]cum add. Fiedrich omnibus[*]nec pro omnibus nec cum omnibus om. A ml eodem modo dicendum arbitror.
36
is erit ergo eloquens qui ad id quodcumque decebit poterit accommodare orationem. Quod cum statuerit, tum ut quidque erit dicendum ita dicet, nec satura ieiune nec grandia minute nec item contra, sed erit rebus ipsis par et aequalis oratio.
principia verecunda, nondum[*]nondum Al: non Lm elatis incensa verbis, sed acuta sententiis vel ad offensionem adversarii vel ad commendationem sui. Narrationes credibiles nec historico[*]historicae A sed prope cotidiano sermone explicatae dilucide. Dein si tenuis causa est[*]si tenuis causa est, cod. Vict.: si tenuis causa erit Jahn: si tenues causae AL , tum[*]tum L: om. A etiam argumentandi tenue filum et in docendo et in refellendo, idque ita tenebitur, ut quanta ad rem tanta ad orationem fiat accessio.
cum vero causa ea inciderit in qua vis eloquentiae possit expromi, tum se latius fundet orator, tum reget et flectet animos et sic adficiet ut volet, id est ut causae natura et ratio temporis postulabit.
sed erit duplex eius omnis ornatus ille admirabilis, pro-
p.2039
pter quem ascendit in tantum honorem eloquentia[*]sed erit... eloquentia secl. Bake . Nam cum omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum nisi aut grave aut elegans excidat[*]sic ut... excidat secl. Bake , tum sunt maxime luminosae et quasi actuosae partes duae: quarum alteram in universi generis quaestione pono, quam, ut supra dixi, Graeci appellant θέσιν, alteram in augendis amplificandisque rebus, quae ab isdem αὔξησις est nominata.