De Republica, Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Tum, id quo retinemus hodie magna
cum salute rei publicae, auspiciis plurimum obsecutus
est Romulus. Nam et ipse, quod principium rei publicae fuit, urbem condidit auspicato et omnibus publicis
rebus instituendis, qui sibi essent in auspiciis, ex singulis tribubus singulos cooptavit augures et
habuit plebem in clientelas principum discriptam (quod
quantae fuerit utilitati, post videro) multaeque dictione
ovium et bovum (quod tum erat res in pecore et locorum possessionibus, ex quo pecuniosi et locupletes vocabantur), non vi et suppliciis coercebat.
10
Ac Romulus cum septem et triginta regnavisset
annos et haec egregia duo firmamenta rei publicae
peperisset, auspicia et senatum, tantum est
consecutus, ut, cum subito sole obscurato non conparuisset, deorum in numero conlocatus putaretur; quam
opinionem nemo umquam mortalis adsequi potuit sine
eximia virtutis gloria.
Atque hoc eo magis est in
Romulo admirandum, quod ceteri, qui dii ex hominibus facti esse dicuntur, minus eruditis hominum saeculis fuerunt, ut fingendi proclivis esset ratio,
cum imperiti facile ad credendum inpellerentur, Romuli
autem aetatem minus his sescentis annis iam inveteratis litteris atque doctrinis omnique illo antiquo ex
inculta hominum vita errore sublato fuisse cernimus.
Nam si, id quod Graecorum investigatur annalibus,
Roma condita est secundo anno Olympiadis septumae,
p.312
in id saeculum Romuli cecidit aetas, cum iam
plena Graecia poetarum et musicorum esset minorque
fabulis nisi de veteribus rebus haberetur fides. Nam
centum et octo annis postquam Lycurgus leges scribere instituit, prima posita est Olympias, quam quidam nominis errore ab eodem Lycurgo constitutam
putant; Homerum autem, qui minimum dicunt, Lycurgi aetati triginta annis anteponunt fere. Ex quo
intellegi potest permultis annis ante Homerum
fuisse quam Romulum, ut iam doctis hominibus ac
temporibus ipsis eruditis ad fingendum vix quicquam
esset loci. Antiquitas enim recepit fabulas fictas etiam
non numquam
19(fr)
August. C.D. 22.6
"incondite, haec aetas autem iam exculta
praesertim eludens omne, quod fieri non potest, respuit."
... us nepos eius, ut dixerunt quidam, ex
filia. Quo autem ille mortuus, eodem est anno natus
Simonides Olympiade sexta et quinquagesima, ut facilius intellegi possit tum de Romuli inmortalitate creditum, cum iam inveterata vita hominum ac
tractata esset et cognita. Sed profecto tanta fuit in
eo vis ingenii atque virtutis, ut id de Romulo Proculo Iulio, homini agresti, crederetur, quod multis iam
ante saeculis nullo alio de mortali homines credidissent; qui inpulsu patrum, quo illi a se invidiam interitus Romuli pellerent, in contione dixisse fertur a
se visum esse in eo colle Romulum, qui nunc
Quirinalis vocatur; eum sibi mandasse, ut populum
rogaret, ut sibi eo in colle delubrum fieret; se deum
esse et Quirinum vocari.
11