De Republica, Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
... sas requisivit civitatemque optandam
magis quam sperandam, quam minimam potuit, non
quae posset esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset, effecit. Ego autem, si quo modo consequi potuero, rationibus eisdem, quas ille vidit, non
in umbra et imagine civitatis, sed in amplissima re
publica enitar, ut cuiusque et boni publici et mali
causam tamquam virgula videar attingere. Iis
enim regiis quadraginta annis et ducentis paulo cum
interregnis fere amplius praeteritis expulsoque Tarquinio tantum odium populum Romanum regalis nominis tenuit, quantum tenuerat post obitum vel potius excessum Romuli desiderium. Itaque ut tum
carere rege, sic pulso Tarquinio nomen regis audire
non poterat. Hic facultatem cum ...
...
31
Non. 526M
"Itaque illa praeclara
p.324
constitutio Romuli cum ducentos annos et viginti fere
firma mansisset ...
"
... lex illa tota sublata est. Hac mente tum
nostri maiores et Conlatinum innocentem suspicione
cognationis expulerunt et reliquos Tarquinios offensione nominis; eademque mente P. Valerius et fasces
primus demitti iussit, cum dicere in contione coepisset, et aedis suas detulit sub Veliam, posteaquam,
quod in excelsiore loco Veliae coepisset aedificare eo
ipso, ubi rex Tullus habitaverat, suspicionem
populi sensit moveri; idemque, in quo fuit Publicola
maxime, legem ad populum tulit eam, quae centuriatis comitiis prima lata est, ne quis magistratus civem
Romanum adversus provocationem necaret neve verberaret.
Provocationem autem etiam a regibus fuisse
declarant pontificii libri, significant nostri etiam
augurales, itemque ab omni iudicio poenaque
provocari licere indicant xii tabulae conpluribus legibus; et quod proditum memoriae est, xviros, qui leges scripserint, sine provocatione creatos, satis ostenderit reliquos sine provocatione magistratus non fuisse;
Luciique Valerii Potiti et M. Horatii Barbati, hominum concordiae causa sapienter popularium, consularis lex sanxit, ne qui magistratus sine provocatione crearetur; neque vero leges Porciae, quae
tres sunt trium Porciorum, ut scitis, quicquam praeter sanctionem attulerunt novi.
Itaque Publicola lege
illa de provocatione perlata statim securis de fascibus
demi iussit postridieque sibi collegam Sp. Lucretium subrogavit suosque ad eum, quod erat maior natu, lictores
transire iussit instituitque primus, ut singulis
consulibus alternis mensibus lictores praeirent, ne
p.325
plura insignia essent inperii in libero populo quam
in regno fuissent. Haud mediocris hic, ut ego quidem
intellego, vir fuit, qui modica libertate populo data
facilius tenuit auctoritatem principum. Neque ego haec
nunc sine causa tam vetera vobis et tam obsoleta
decanto, sed inlustribus in personis temporibusque exempla hominum rerumque definio, ad quae
reliqua oratio derigatur mea.
32