de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
quodsi qui
p.23
satis sibi contra hominum[*]sibi contra hominum ibi contra hominum V hominum sibi
contra R conscientiam[*]conscientiamτn scientiam R cumscientiam A1 saepti esse et[*]et om. E
muniti[*]et muniti om. R videntur, deorum tamen horrent easque ipsas
sollicitudines, quibus eorum animi noctesque diesque[*]noctes diesque R diesque noctesque B
exeduntur, a diis inmortalibus supplicii causa importari[*]inport. N putant. quae autem tanta ex improbis factis ad
minuendas vitae molestias accessio potest fieri, quanta
ad augendas, cum conscientia factorum, tum poena legum odioque civium? et tamen in quibusdam neque
pecuniae modus est neque honoris neque imperii nec
libidinum nec epularum nec reliquarum cupiditatum,
quas nulla praeda umquam improbe parta minuit,[*]minuit imminit BE
sed
[*]add. dett. (sed
auget potius atque inflammat)
potius inflammat, ut coe+rcendi magis quam dedocendi
esse videantur.
Invitat igitur vera ratio bene sanos ad
iustitiam, aequitatem, fidem, neque homini infanti aut
inpotenti iniuste facta conducunt, qui nec facile efficere
possit, quod conetur, nec optinere, si effecerit, et opes
vel fortunae[*]fortuna E vel ingenii[*]ingenii edd. ingenia liberalitati magis conveniunt,
qua qui utuntur,[*]utantur ARNV benivolentiam sibi conciliant et, quod
aptissimum est ad quiete vivendum, caritatem, praesertim cum omnino nulla sit causa peccandi.
quae enim
cupiditates a natura proficiscuntur, facile explentur sine
ulla iniuria,[*]iniuria ulla BE quae autem inanes sunt, iis parendum non
est. nihil enim desiderabile concupiscunt, plusque in
ipsa iniuria detrimenti est quam in iis rebus emolumenti, quae pariuntur iniuria. Itaque ne iustitiam quidem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia
iucunditatis vel plurimum afferat. nam diligi et carum
esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et
voluptatem pleniorem[*]pleniorem voluptatem BE efficit. itaque non ob ea solum
incommoda, quae eveniunt[*]eveniunt et veniunt ARN inprobis, fugiendam inprobitatem
p.24
putamus, sed multo etiam magis, quod, cuius
in animo versatur, numquam sinit eum respirare, numquam adquiescere.
Quodsi ne ipsarum quidem virtutum laus, in qua
maxime ceterorum philosophorum exultat oratio, reperire exitum potest, nisi derigatur ad voluptatem, voluptas autem est sola, quae nos vocet ad se et alliciat
suapte natura, non potest esse dubium, quin id sit
summum atque extremum bonorum omnium, beateque
vivere nihil aliud sit nisi cum voluptate vivere.
17
Huic certae stabilique sententiae quae sint coniuncta
explicabo brevi. nullus in ipsis error est finibus bonorum et malorum, id est in voluptate aut in dolore, sed
in his rebus peccant, cum e quibus haec efficiantur
ignorant. animi autem voluptates et dolores nasci fatemur e corporis voluptatibus et doloribus—itaque
concedo, quod modo dicebas, cadere causa,[*]cadere causa Vict. cedere causae (cause) si qui e
nostris aliter existimant, quos quidem video esse multos, sed imperitos—, quamquam autem et laetitiam
nobis voluptas animi et molestiam dolor afferat,[*]afferat A2 afferet A1BER afferret NV eorum
tamen utrumque et ortum esse e corpore et ad corpus
referri, nec ob eam causam non multo maiores esse et
voluptates et dolores animi quam corporis. nam corpore nihil nisi praesens et quod adest sentire possumus,
animo autem et praeterita et futura. ut enim aeque
doleamus animo,[*]animocf. v. 20 sqq. cum corpore dolemus, fieri tamen
permagna accessio potest, si aliquod[*]aliquid ABE aeternum et infinitum impendere malum nobis opinemur.[*]opinamur R quod idem
licet transferre in voluptatem, ut ea[*]ea eo B maior sit, si nihil
tale metuamus.