De Divinatione, De divinatione libri duo; libri de fato quae manserunt. Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
2
Quaerenti mihi multumque et diu cogitanti, quanam
re possem prodesse quam plurimis, ne quando intermitterem consulere rei publicae, nulla maior occurrebat, quam si optimarum artium vias traderem meis
civibus; quod conpluribus iam libris me arbitror consecutum. Nam et cohortati sumus, ut maxime potuimus, ad philosophiae studium eo libro, qui est
inscriptus Hortensius, et, quod genus philosophandi
minime adrogans maximeque et constans et elegans
arbitraremur, quattuor Academicis libris ostendimus.
Cumque fundamentum esset philosophiae positum in
finibus bonorum et malorum, perpurgatus est is locus
a nobis quinque libris, ut, quid a quoque, et quid
contra quemque philosophum diceretur, intellegi posset. Totidem subsecuti libri Tusculanarum disputationum res ad beate vivendum maxime necessarias aperuerunt. Primus enim est de contemnenda morte,
secundus de tolerando dolore, de aegritudine lenienda
tertius, quartus de reliquis animi perturbationibus,
p.196
quintus eum locum conplexus est, qui totam philosophiam maxime inlustrat; docet enim ad beate vivendum virtutem se ipsa esse contentam.
Quibus rebus
editis tres libri perfecti sunt de natura deorum, in
quibus omnis eius loci quaestio continetur. Quae ut
plane esset cumulateque perfecta, de divinatione ingressi sumus his libris scribere; quibus, ut est in
animo, de fato si adiunxerimus, erit abunde satis factum toti huic quaestioni. Atque his libris adnumerandi sunt sex de re publica, quos tum scripsimus,
cum gubernacula rei publicae tenebamus. Magnus
locus philosophiaeque proprius a Platone, Aristotele,
Theophrasto totaque Peripateticorum familia tractatus uberrime. Nam quid ego de Consolatione dicam?
quae mihi quidem ipsi sane aliquantum medetur, ceteris item multum illam profuturam puto. Interiectus
est etiam nuper liber is, quem ad nostrum Atticum
de senectute misimus; in primisque, quoniam philosophia vir bonus efficitur et fortis, Cato noster in
horum librorum numero ponendus est.
Cumque Aristoteles itemque Theophrastus, excellentes viri cum
subtilitate, tum copia, cum philosophia dicendi etiam
praecepta coniunxerint, nostri quoque oratorii libri in
eundem librorum numerum referendi videntur. Ita tres
erunt de oratore, quartus Brutus, quintus orator.
2
Adhuc haec erant; ad reliqua alacri tendebamus
animo sic parati, ut, nisi quae causa gravior obstitisset, nullum philosophiae locum esse pateremur, qui
non Latinis litteris inlustratus pateret. Quod enim
munus rei publicae adferre maius meliusve possumus,
quam si docemus atque erudimus iuventutem? his
praesertim moribus atque temporibus, quibus ita prolapsa est, ut omnium opibus refrenanda atque coe+rcenda sit.
Nec vero id effici posse confido, quod ne
postulandum quidem est, ut omnes adulescentes se ad
haec studia convertant. Pauci utinam! quorum tamen
in re publica late patere poterit industria. Equidem
p.197
ex iis etiam fructum capio laboris mei, qui iam aetate
provecti in nostris libris adquiescunt; quorum studio
legendi meum scribendi studium vehementius in dies
incitatur; quos quidem plures, quam rebar, esse cognovi. Magnificum illud etiam Romanisque hominibus
gloriosum, ut Graecis de philosophia litteris non
egeant;