Epistulae ad Atticum, Epistulae Volume II, Pars Prior Pars Posterior Epistulae Ad Atticum. Cicero, Marcus Tullius, creator; Purser, Louis Claude, 1854-1932, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
habes, ut brevissime potui, genus iudici et causam absolutionis. quaeris deinceps qui nunc sit status rerum et qui meus.
rei publicae statum illum, quem tu meo consilio, ego divino confirmatum
putabam, qui bonorum omnium coniunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus
videbatur, nisi quis nos deus respexerit, elapsum scito esse de manibus uno hoc iudicio,
si iudicium est triginta homines populi Romani levissimos ac nequissimos
nummulis acceptis ius ac fas omne delere et, quod omnes non modo homines verum etiam
pecudes factum esse sciant, id Thalnam et Plautum et
Spongiam et ceteras huius modi quisquilias statuere numquam esse factum.
sed tamen ut te de re publica consoler, non ita, ut sperarunt mali tanto
imposito rei publicae vulnere, alacris exsultat improbitas in victoria. nam
plane ita putaverunt, cum religio, cum pudicitia, cum iudiciorum fides, cum senatus
auctoritas concidisset, fore ut aperte victrix nequitia ac libido poenas ab optimo
quoque peteret sui doloris quem improbissimo cuique inusserat severitas consulatus mei.
idem ego ille (non enim mihi videor insolenter gloriari cum de me apud te
loquor, in ea praesertim epistula quam nolo aliis legi) idem inquam ego recreavi
adflictos animos bonorum unum quemque confirmans, excitans; insectandis vero
exagitandisque nummariis iudicibus omnem omnibus studiosis ac fautoribus illius
victoriae παρρησίαν eripui, Pisonem
consulem nulla in re consistere umquam sum passus, desponsam homini iam
Syriam ademi, senatum ad pristinam suam severitatem revocavi atque
abiectum excitavi, Clodium praesentem fregi in senatu cum oratione perpetua
plenissima gravitatis tum altercatione huius modi; ex qua licet pauca degustes; nam
cetera non possunt habere eandem neque vim neque venustatem remoto illo studio
contentionis quem ἀγῶνα vos appellatis.
nam ut Idibus Maiis in senatum convenimus, rogatus ego
sententiam multa dixi de summa re publica, atque ille locus inductus a me est divinitus,
ne una plaga accepta patres conscripti conciderent, ne deficerent; vulnus esse eius modi
quod mihi nec dissimulandum nec pertimescendum videretur, ne aut ignorando stultissimi
aut metuendo ignavissimi iudicaremur; bis absolutum esse
Lentulum, bis Catilinam, hunc tertium iam esse a iudicibus
in rem publicam immissum.
"erras, Clodi; non te iudices
urbi sed carceri reservarunt, neque te retinere in civitate sed exsilio privare
voluerunt. quam ob rem, patres conscripti, erigite animos, retinete vestram
dignitatem. manet illa in re publica bonorum consensio; dolor accessit
bonis viris, virtus non est imminuta; nihil est damni factum novi sed quod erat
inventum est. in unius hominis perditi iudicio plures similes reperti
sunt."
sed quid ago? paene orationem in epistulam inclusi. redeo ad
altercationem. surgit pulchellus puer, obicit mihi me ad Baias
fuisse. falsum, sed tamen quid hoc?
"simile est,"
inquam
"quasi in operto dicas fuisse."
—
"quid"
inquit
" homini Arpinati cum aquis calidis?"
"narra"
inquam
"patrono tuo, qui Arpinatis aquas concupivit"
;
nosti enim Marianas.
"quousque"
inquit
"hunc regem feremus?"
"Regem appellas"
inquam
"cum Rex tui
mentionem nullam fecerit?"
; ille autem Regis hereditatem spe
devorarat.
"domum"
inquit
"emisti."
"putes"
inquam
"dicere: iudices emisti."
"iuranti"
inquit
"tibi non crediderunt."
"mihi vero"
inquam
"xxv iudices crediderunt,
xxxi, quoniam nummos ante acceperunt, tibi nihil crediderunt."
Magnis clamoribus adflictus conticuit et concidit.