Epistulae ad Atticum, Epistulae Volume II, Pars Prior Pars Posterior Epistulae Ad Atticum. Cicero, Marcus Tullius, creator; Purser, Louis Claude, 1854-1932, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
10.4
multas a te accepi epistulas eodem die omnis diligenter scriptas, eam vero
quae voluminis instar erat saepe legendam, sicuti facio. in qua non frustra
laborem suscepisti, mihi quidem pergratum fecisti. qua re ut id, quoad
licebit, id est quoad scies ubi simus, quam saepissime facias te vehementer rogo.
ac deplorandi quidem, quod cotidie facimus, sit iam nobis aut finis omnino,
si potest, aut moderatio quaedam, quod profecto potest. non enim iam quam
dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito, sed quid consecutus sim,
quid praestiterim, qua in laude vixerim, his denique in malis quid intersit inter me et
istos quos propter omnia amisimus. hi sunt qui, nisi me civitate expulissent,
obtinere se non putaverunt posse licentiam cupiditatum suarum. quorum
societatis et sceleratae consensionis fides quo eruperit vides.
alter ardet furore et scelere nec remittit aliquid sed in dies ingravescit;
modo Italia expulit, nunc alia ex parte persequi, ex alia provincia
exspoliare conatur nec iam recusat sed quodam modo postulat ut, quem ad modum est, sic
etiam appelletur tyrannus.
alter, is qui nos sibi quondam ad pedes stratos ne sublevabat quidem,
qui se nihil contra huius voluntatem facere posse, elapsus e soceri manibus ac ferro
bellum terra et mari comparat non iniustum ille quidem, sed cum pium tum etiam
necessarium, suis tamen civibus exitiabile nisi vicerit, calamitosum etiam si vicerit.
horum ego summorum imperatorum non modo res gestas non antepono meis sed ne
fortunam quidem ipsam; qua illi florentissima, nos duriore conflictati videmur.
quis enim potest aut deserta per se patria aut oppressa beatus esse?
et si, ut nos a te admonemur, recte in illis libris diximus nihil esse
bonum nisi quod honestum, nihil malum nisi quod turpe sit, certe uterque istorum est
miserrimus quorum utrique semper patriae salus et dignitas posterior sua dominatione et
domesticis commodis fuit.
praeclara igitur
conscientia sustentor, cum cogito me de re publica aut meruisse optime cum potuerim, aut
certe numquam nisi pie cogitasse, eaque ipsa tempestate eversam esse rem publicam quam
ego XIIII annis ante prospexerim. hac igitur conscientia
comite proficiscar magno equidem cum dolore nec tam id propter me aut propter fratrem
meum, quorum est iam acta aetas, quam propter pueros, quibus interdum videmur praestare
etiam rem publicam debuisse. quorum quidem alter †non
tam† quia maiore pietate est me mirabiliter excruciat, alter (o rem miseram!
nihil enim mihi accidit in omni vita acerbius) indulgentia videlicet nostra depravatus
eo progressus est quo non audeo dicere. et exspecto tuas litteras; scripsisti
enim te scripturum esse plura cum ipsum vidisses.