Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
1
Ad Maecenatem: Omnibus, maxime vero avaris, sortem suam gravem esse.
1
Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem
2
seu Ratio dederit seu Fors obiecerit, illa
3
contentus vivat, laudet diversa sequentis?
4
‘o fortunati mercatores’ gravis annis
5
miles ait, multo iam fractus membra labore.
6
contra mercator navim iactantibus Austris,
7
‘militia est potior. quid enim? concurritur: horae
8
momento cita mors venit aut victoria laeta.’
9
agricolam laudat iuris legumque peritus,
10
sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat;
11
ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est,
12
solos felicis viventis clamat in urbe.
13
cetera de genere hoc (adeo sunt multa) loquacem
14
delassare valent Fabium. ne te morer, audi,
15
quo rem deducam. si quis Deus ‘en ego’ dicat
16
‘iam faciam quod voltis: eris tu, qui modo miles,
17
mercator; tu, consultus modo, rusticus: hinc vos,
18
vos hinc mutatis discedite partibus. eia,
19
quid statis?’ nolint. atqui licet esse beatis.
20
quid causae est, merito quin illis Iuppiter ambas
21
iratus buccas inflet neque se fore posthac
22
tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem?
23
praeterea, ne sic ut qui iocularia ridens
24
percurram — quamquam ridentem dicere verum
25
quid vetat? ut pueris olim dant crustula blandi
26
doctores, elementa velint ut discere prima —
27
sed tamen amoto quaeramus seria ludo:
28
ille gravem duro terram qui vertit aratro,
29
perfidus hic caupo, miles nautaeque, per omne
30
audaces mare qui currunt, hac mente laborem
31
sese ferre, senes ut in otia tuta recedant,
32
aiunt, cum sibi sint congesta cibaria: sicut
33
parvola—nam exemplo est—magni formica laboris
34
ore trahit quodcumque potest atque addit acervo
35
quem struit, haud ignara ac non incauta futuri.
36
quae, simul inversum contristat Aquarius annum,
37
non usquam prorepit et illis utitur ante
38
quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus
39
demoveat lucro neque hiems, ignis mare ferrum,
40
nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter.
41
quid iuvat inmensum te argenti pondus et auri
42
furtim defossa timidum deponere terra?
43
quod, si conminuas, vilem redigatur ad assem?
44
at ni id fit, quid habet pulcri constructus acervus?
45
milia frumenti tua triverit area centum:
46
non tuus hoc capiet venter plus ac meus: ut, si
47
reticulum panis venalis inter onusto
48
forte vehas umero, nihilo plus accipias quam
49
qui nil portarit. vel dic quid referat intra
50
naturae finis viventi, iugera centum an
51
mille aret? ‘at suave est ex magno tollere acervo.’
52
dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,
53
cur tua plus laudes cumeris granaria nostris?
54
ut tibi si sit opus liquidi non amplius urna
55
vel cyatho ac dicas ‘magno de flumine mallem
56
quam ex hoc fonticulo tantundem sumere.’ eo fit,
57
plenior ut siquos delectet copia iusto,
58
cum ripa simul avolsos ferat Aufidus acer.
59
at qui tantuli eget quanto est opus, is neque limo
60
turbatam haurit aquam neque vitam amittit in undis.
61
at bona pars hominum decepta cupidine falso
62
‘nil satis est’, inquit, ‘quia tanti quantum habeas sis’:
63
quid facias illi? iubeas miserum esse, libenter
64
quatenus id facit: ut quidam memoratur Athenis
65
sordidus ac dives, populi contemnere voces
66
sic solitus: ‘populus me sibilat, at mihi plaudo
67
ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca.’
68
Tantalus a labris sitiens fugientia captat
69
flumina — quid rides? mutato nomine de te
70
fabula narratur: congestis undique saccis
71
indormis inhians et tamquam parcere sacris
72
cogeris aut pictis tamquam gaudere tabellis.
73
nescis, quo valeat nummus, quem praebeat usum?
74
panis ematur, holus, vini sextarius, adde
75
quis humana sibi doleat natura negatis.
76
an vigilare metu exanimem, noctesque diesque
77
formidare malos fures, incendia, servos,
78
ne te conpilent fugientes, hoc iuvat? horum
79
semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.
80
at si condoluit temptatum frigore corpus
81
aut alius casus lecto te adflixit, habes qui
82
adsideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
83
suscitet ac reddat gnatis carisque propinquis?
84
non uxor salvum te volt, non filius; omnes
85
vicini oderunt, noti, pueri atque puellae.
86
miraris, cum tu argento post omnia ponas,
87
si nemo praestet, quem non merearis, amorem?
88
at si cognatos nullo natura labore
89
quos tibi dat, retinere velis, servareque amicos,
90
infelix operam perdas, ut siquis asellum
91
in campo doceat parentem currere frenis.
92
denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus,
93
pauperiem metuas minus et finire laborem
94
incipias, parto quod avebas, ne facias quod
95
Umidius quidam; non longa est fabula: dives
96
ut metiretur nummos, ita sordidus, ut se
97
non umquam servo melius vestiret, ad usque
98
supremum tempus, ne se penuria victus
99
opprimeret, metuebat. at hunc liberta securi
100
divisit medium, fortissima Tyndaridarum.
101
‘quid mi igitur suades? ut vivam Naevius aut sic
102
ut Nomentanus?’ pergis pugnantia secum
103
frontibus adversis conponere: non ego avarum
104
cum veto te, fieri vappam iubeo ac nebulonem:
105
est inter Tanain quiddam socerumque Viselli:
106
est modus in rebus, sunt certi denique fines,
107
quos ultra citraque nequit consistere rectum.
108
illuc, unde abii, redeo, qui nemo, ut avarus,
109
se probet ac potius laudet diversa sequentis,
110
quodque aliena capella gerat distentius uber,
111
tabescat neque se maiori pauperiorum
112
turbae conparet, hunc atque hunc superare laboret.
113
sic festinanti semper locupletior obstat,
114
ut, cum carceribus missos rapit ungula currus,
115
instat equis auriga suos vincentibus, illum
116
praeteritum temnens extremos inter euntem.
117
inde fit, ut raro, qui se vixisse beatum
118
dicat et exacto contentus tempore vita
119
cedat uti conviva satur, reperire queamus.
120
iam satis est. ne me Crispini scrinia lippi
121
conpilasse putes, verbum non amplius addam.