Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Satyricorum poetarum, ac suam praesertim, in scribendo licentiam excusat.
1
Eupolis atque Cratinus Aristophanesque poetae
2
atque alii, quorum comoedia prisca virorum est,
3
siquis erat dignus describi, quod malus ac fur,
4
quod moechus foret aut sicarius aut alioqui
5
famosus, multa cum libertate notabant.
6
hinc omnis pendet Lucilius, hosce secutus,
7
mutatis tantum pedibus numerisque, facetus,
8
emunctae naris, durus conponere versus.
9
nam fuit hoc vitiosus: in hora saepe ducentos,
10
ut magnum, versus dictabat stans pede in uno;
11
cum flueret lutulentus, erat quod tollere velles;
12
garrulus atque piger scribendi ferre laborem,
13
scribendi recte: nam ut multum, nil moror. ecce,
14
Crispinus minimo me provocat ‘accipe, si vis,
15
accipe iam tabulas; detur nobis locus, hora,
16
custodes; videamus, uter plus scribere possit.’
17
di bene fecerunt, inopis me quodque pusilli
18
finxerunt animi, raro et perpauca loquentis;
19
at tu conclusas hircinis follibus auras
20
usque laborantis, dum ferrum molliat ignis,
21
ut mavis, imitare. beatus Fannius ultro
22
delatis capsis et imagine, cum mea nemo
23
scripta legat, volgo recitare timentis ob hanc rem,
24
quod sunt quos genus hoc minime iuvat, utpote pluris
25
culpari dignos. quemvis media elige turba:
26
aut ob avaritiam aut misera ambitione laborat.
27
hic nuptarum insanit amoribus, hic puerorum:
28
hunc capit argenti splendor; stupet Albius aere;
29
hic mutat merces surgente a sole ad eum, quo
30
vespertina tepet regio, quin per mala praeceps
31
fertur uti pulvis collectus turbine, nequid
32
summa deperdat metuens aut ampliet ut rem.
33
omnes hi metuunt versus, odere poetas.
34
‘faenum habet in cornu, longe fuge; dummodo risum
35
excutiat sibi, non hic cuiquam parcet amico
36
et quodcumque semel chartis inleverit, omnis
37
gestiet a furno redeuntis scire lacuque
38
et pueros et anus.’ agedum pauca accipe contra.
39
primum ego me illorum, dederim quibus esse poetis,
40
excerpam numero: neque enim concludere versum
41
dixeris esse satis neque, siqui scribat uti nos
42
sermoni propiora, putes hunc esse poetam.
43
ingenium cui sit, cui mens divinior atque os
44
magna sonaturum, des nominis huius honorem.
45
idcirco quidam comoedia necne poema
46
esset, quaesivere, quod acer spiritus ac vis
47
nec verbis nec rebus inest, nisi quod pede certo
48
differt sermoni, sermo merus. ‘at pater ardens
49
saevit, quod meretrice nepos insanus amica
50
filius uxorem grandi cum dote recuset,
51
ebrius et, magnum quod dedecus, ambulet ante
52
noctem cum facibus.’ numquid Pomponius istis
53
audiret leviora, pater si viveret? ergo
54
non satis est puris versum perscribere verbis,
55
quem si dissolvas, quivis stomachetur eodem
56
quo personatus pacto pater. his, ego quae nunc,
57
olim quae scripsit Lucilius, eripias si
58
tempora certa modosque, et quod prius ordine verbum est
59
posterius facias praeponens ultima primis,
60
non, ut si solvas ‘postquam discordia taetra
61
belli ferratos postis portasque refregit’,
62
invenias etiam disiecti membra poetae.
63
hactenus haec: alias, iustum sit necne poema.
64
nunc illud tantum quaeram, meritone tibi sit
65
suspectum genus hoc scribendi. Sulcius acer
66
ambulat et Caprius, rauci male cumque libellis,
67
magnus uterque timor latronibus; at bene siquis
68
et vivat puris manibus, contemnat utrumque.
69
ut sis tu similis Coeli Birrique latronum,
70
non ego sim Capri neque Sulci: cur metuas me?
71
nulla taberna meos habeat neque pila libellos,
72
quis manus insudet volgi Hermogenisque Tigelli,
73
nec recito cuiquam nisi amicis idque coactus,
74
non ubivis coramve quibuslibet. in medio qui
75
scripta foro recitent, sunt multi quique lavantes:
76
suave locus voci resonat conclusus. inanis
77
hoc iuvat, haud illud quaerentis, num sine sensu,
78
tempore num faciant alieno. ‘laedere gaudes’
79
inquit ‘et hoc studio pravus facis.’ unde petitum
80
hoc in me iacis? est auctor quis denique eorum,
81
vixi cum quibus? absentem qui rodit, amicum
82
qui non defendit alio culpante, solutos
83
qui captat risus hominum famamque dicacis,
84
fingere qui non visa potest, conmissa tacere
85
qui nequit: hic niger est, hunc tu, Romane, caveto.
86
saepe tribus lectis videas cenare quaternos,
87
e quibus unus amet quavis aspergere cunctos
88
praeter eum qui praebet aquam; post hunc quoque potus,
89
condita cum verax aperit praecordia Liber:
90
hic tibi comis et urbanus liberque videtur
91
infesto nigris: ego si risi, quod ineptus
92
pastillos Rufillus olet, Gorgonius hircum,
93
lividus et mordax videor tibi? mentio siquae
94
de Capitolini furtis iniecta Petilli
95
te coram fuerit, defendas, ut tuus est mos:
96
‘me Capitolinus convictore usus amicoque
97
a puero est causaque mea permulta rogatus
98
fecit et incolumis laetor quod vivit in Urbe;
99
sed tamen admiror, quo pacto iudicium illud
100
fugerit’: hic nigrae sucus lolliginis, haec est
101
aerugo mera; quod vitium procul afore chartis,
102
atque animo prius, ut siquid promittere de me
103
possum aliud vere, promitto. liberius si
104
dixero quid, si forte iocosius, hoc mihi iuris
105
cum venia dabis: insuevit pater optimus hoc me,
106
ut fugerem exemplis vitiorum quaeque notando.
107
cum me hortaretur, parce frugaliter atque
108
viverem uti contentus eo quod mi ipse parasset:
109
‘nonne vides, Albi ut male vivat filius utque
110
Barrus inops? magnum documentum, ne patriam rem
111
perdere quis velit.’ a turpi meretricis amore
112
cum deterreret: ‘Sectani dissimilis sis.’
113
ne sequerer moechas, concessa cum Venere uti
114
possem: ‘deprensi non bella est fama Treboni’
115
aiebat. ‘sapiens, vitatu quidque petitu
116
sit melius, causas reddet tibi; mi satis est, si
117
traditum ab antiquis morem servare tuamque,
118
dum custodis eges, vitam famamque tueri
119
incolumem possum; simul ac duraverit aetas
120
membra animumque tuum, nabis sine cortice.’ sic me
121
formabat puerum dictis et, sive iubebat
122
ut facerem quid, ‘habes auctorem, quo facias hoc’
123
unum ex iudicibus selectis obiciebat,
124
sive vetabat, ‘an hoc inhonestum et inutile factu
125
necne sit, addubites, flagret rumore malo cum
126
hic atque ille?’ avidos vicinum funus ut aegros
127
exanimat mortisque metu sibi parcere cogit,
128
sic teneros animos aliena opprobria saepe
129
absterrent vitiis. ex hoc ego sanus ab illis
130
perniciem quaecumque ferunt, mediocribus et quis
131
ignoscas vitiis teneor. fortassis et istinc
132
largiter abstulerit longa aetas, liber amicus,
133
consilium proprium; neque enim, cum lectulus aut me
134
porticus excepit, desum mihi. ‘rectius hoc est;
135
hoc faciens vivam melius; sic dulcis amicis
136
occurram; hoc quidam non belle: numquid ego illi
137
inprudens olim faciam simile?’ haec ego mecum
138
conpressis agito labris; ubi quid datur oti,
139
inludo chartis. hoc est mediocribus illis
140
ex vitiis unum; cui si concedere nolis,
141
multa poetarum veniat manus, auxilio quae
142
sit mihi — nam multo plures sumus — , ac veluti te
143
Iudaei cogemus in hanc concedere turbam.