Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
In amicorum vitiis connivendum, neque peccata omnia in sclerum numero ponenda.
1
Omnibus hoc vitium est cantoribus, inter amicos
2
ut numquam inducant animum cantare rogati,
3
iniussi numquam desistant. sardus habebat
4
ille Tigellius hoc. Caesar, qui cogere posset,
5
si peteret per amicitiam patris atque suam, non
6
quicquam proficeret; si conlibuisset, ab ovo
7
usque ad mala citaret ‘Io Bacchae’ modo summa
8
voce, modo hac, resonat quae chordis quattuor ima.
9
nil aequale homini fuit illi: saepe velut qui
10
currebat fugiens hostem, persaepe velut qui
11
Iunonis sacra ferret; habebat saepe ducentos,
12
saepe decem servos; modo reges atque tetrarchas,
13
omnia magna loquens, modo ‘sit mihi mensa tripes et
14
concha salis puri et toga, quae defendere frigus
15
quamvis crassa queat.’ deciens centena dedisses
16
huic parco, paucis contento, quinque diebus
17
nil erat in loculis; noctes vigilabat ad ipsum
18
mane, diem totum stertebat; nil fuit unquam
19
sic inpar sibi. nunc aliquis dicat mihi ‘quid tu?
20
nullane habes vitia?’ immo alia et fortasse minora.
21
Maenius absentem Novium cum carperet, ‘heus tu’
22
quidam ait ‘ignoras te an ut ignotum dare nobis
23
verba putas?’ ‘egomet mi ignosco’ Maenius inquit.
24
stultus et inprobus hic amor est dignusque notari.
25
cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis,
26
cur in amicorum vitiis tam cernis acutum
27
quam aut aquila aut serpens Epidaurius? at tibi contra
28
evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi.
29
iracundior est paulo, minus aptus acutis
30
naribus horum hominum; rideri possit eo quod
31
rusticius tonso toga defluit et male laxus
32
in pede calceus haeret: at est bonus, ut melior vir
33
non alius quisquam, at tibi amicus, at ingenium ingens
34
inculto latet hoc sub corpore. denique te ipsum
35
concute, numqua tibi vitiorum inseverit olim
36
natura aut etiam consuetudo mala; namque
37
neglectis urenda filix innascitur agris.
38
illuc praevertamur, amatorem quod amicae
39
turpia decipiunt caecum vitia aut etiam ipsa haec
40
delectant, veluti Balbinum polypus Agnae.
41
vellem in amicitia sic erraremus et isti
42
errori nomen virtus posuisset honestum.
43
ac pater ut gnati, sic nos debemus amici
44
siquod sit vitium non fastidire. strabonem
45
appellat paetum pater, et pullum, male parvos
46
sicui filius est, ut abortivus fuit olim
47
Sisyphus; hunc Varum distortis cruribus, illum
48
balbutit Scaurum pravis fultum male talis.
49
parcius hic vivit: frugi dicatur; ineptus
50
et iactantior hic paulo est: concinnus amicis
51
postulat ut videatur; at est truculentior atque
52
plus aequo liber: simplex fortisque habeatur;
53
caldior est: acris inter numeretur. opinor,
54
haec res et iungit iunctos et servat amicos.
55
at nos virtutes ipsas invertimus atque
56
sincerum furimus vas incrustare. probus quis
57
nobiscum vivit, multum demissus homo: illi
58
tardo cognomen, pingui damus. hic fugit omnis
59
insidias nullique malo latus obdit apertum,
60
cum genus hoc inter vitae versemur, ubi acris
61
invidia atque vigent ubi crimina: pro bene sano
62
ac non incauto fictum astutumque vocamus.
63
simplicior quis et est, qualem me saepe libenter
64
obtulerim tibi, Maecenas, ut forte legentem
65
aut tacitum inpellat quovis sermone: ‘molestus,
66
communi sensu plane caret’ inquimus. eheu,
67
quam temere in nosmet legem sancimus iniquam.
68
nam vitiis nemo sine nascitur; optimus ille est,
69
qui minimis urgetur. amicus dulcis, ut aequum est,
70
cum mea conpenset vitiis bona, pluribus hisce,
71
si modo plura mihi bona sunt, inclinet, amari
72
si volet: hac lege in trutina ponetur eadem.
73
qui, ne tuberibus propriis offendat amicum,
74
postulat, ignoscet verrucis illius: aequum est
75
peccatis veniam poscentem reddere rursus.
76
denique, quatenus excidi penitus vitium irae,
77
cetera item nequeunt stultis haerentia, cur non
78
ponderibus modulisque suis ratio utitur ac res
79
ut quaeque est, ita suppliciis delicta coercet?
80
siquis eum servum, patinam qui tollere iussus
81
semesos piscis tepidumque ligurrierit ius,
82
in cruce suffigat, Labeone insanior inter
83
sanos dicatur. quanto hoc furiosius atque
84
maius peccatum est: paulum deliquit amicus,
85
quod nisi concedas, habeare insuavis: acerbus
86
odisti et fugis ut Drusonem debitor aeris,
87
qui nisi, cum tristes misero venere Kalendae,
88
mercedem aut nummos unde unde extricat, amaras
89
porrecto iugulo historias captivus ut audit.
90
conminxit lectum potus mensave catillum
91
Evandri manibus tritum deiecit: ob hanc rem,
92
aut positum ante mea quia pullum in parte catini
93
sustulit esuriens, minus hoc iucundus amicus
94
sit mihi? quid faciam, si furtum fecerit aut si
95
prodiderit conmissa fide sponsumve negarit?
96
quis paria esse fere placuit peccata, laborant,
97
cum ventum ad verum est: sensus moresque repugnant
98
atque ipsa utilitas, iusti prope mater et aequi.
99
cum prorepserunt primis animalia terris,
100
mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia propter
101
unguibus et pugnis, dein fustibus atque ita porro
102
pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,
103
donec verba, quibus voces sensusque notarent,
104
nominaque invenere; dehinc absistere bello,
105
oppida coeperunt munire et ponere leges,
106
ne quis fur esset neu latro neu quis adulter.
107
nam fuit ante Helenam cunnus taeterrima belli
108
causa, sed ignotis perierunt mortibus illi,
109
quos Venerem incertam rapientis more ferarum
110
viribus editior caedebat ut in grege taurus.
111
iura inventa metu iniusti fateare necesse est,
112
tempora si fastosque velis evolvere mundi.
113
nec Natura potest iusto secernere iniquum,
114
dividit ut bona diversis, fugienda petendis,
115
nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque,
116
qui teneros caules alieni fregerit horti
117
et qui nocturnus sacra Divum legerit. adsit
118
regula, peccatis quae poenas inroget aequas,
119
ne scutica dignum horribili sectere flagello.
120
nam ut ferula caedas meritum maiora subire
121
verbera, non vereor, cum dicas esse paris res
122
furta latrociniis et magnis parva mineris
123
falce recisurum simili te, si tibi regnum
124
permittant homines. si dives, qui sapiens est,
125
et sutor bonus et solus formosus et est rex,
126
cur optas quod habes? ‘non nosti, quid pater’ inquit
127
‘Chrysippus dicat: sapiens crepidas sibi numquam
128
nec soleas fecit; sutor tamen est sapiens.’ qui?
129
‘ut quamvis tacet Hermogenes, cantor tamen atque
130
optumus est modulator; ut Alfenus vafer omni
131
abiecto instrumento artis clausaque taberna
132
sutor erat: sapiens operis sic optimus omnis
133
est opifex, solus sic rex.’ vellunt tibi barbam
134
lascivi pueri, quos tu nisi fuste coerces,
135
urgeris turba circum te stante miserque
136
rumperis et latras, magnorum maxime regum.
137
ne longum faciam: dum tu quadrante lavatum
138
rex ibis neque te quisquam stipator ineptum
139
praeter Crispinum sectabitur, et mihi dulces
140
ignoscent, siquid peccaro stultus, amici
141
inque vicem illorum patiar delicta libenter
142
privatusque magis vivam te rege beatus.
143