Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Hereditatum captatores quibus artibus uterentur faceto Ulyssem inter et Tiresiam dialogo exponit.
1
‘Hoc quoque, Tiresia, praeter narrata petenti
2
responde, quibus amissas reparare queam res
3
artibus atque modis. quid rides?’ ‘iamne doloso
4
non satis est Ithacam revehi patriosque penatis
5
adspicere?’ ‘o nulli quicquam mentite, vides ut
6
nudus inopsque domum redeam te vate, neque illic
7
aut apotheca procis intacta est aut pecus: atqui
8
et genus et virtus, nisi cum re, vilior alga est.’
9
quando pauperiem missis ambagibus horres,
10
accipe qua ratione queas ditescere. turdus
11
sive aliud privum dabitur tibi, devolet illuc,
12
res ubi magna nitet domino sene; dulcia poma
13
et quoscumque feret cultus tibi fundus honores
14
ante Larem gustet venerabilior Lare dives.
15
qui quamvis periurus erit, sine gente, cruentus
16
sanguine fraterno, fugitivus, ne tamen illi
17
tu comes exterior, si postulet, ire recuses.’
18
‘utne tegam spurco Damae latus? haud ita Troiae
19
me gessi, certans semper melioribus.’ ‘ergo
20
pauper eris.’ ‘fortem hoc animum tolerare iubebo;
21
et quondam maiora tuli. tu protinus, unde
22
divitias aerisque ruam, dic, augur, acervos.’
23
‘dixi equidem et dico: captes astutus ubique
24
testamenta senum neu, si vafer unus et alter
25
insidiatorem praeroso fugerit hamo,
26
aut spem deponas aut artem inlusus omittas.
27
magna minorve foro si res certabitur olim,
28
vivet uter locuples sine gnatis, inprobus, ultro
29
qui meliorem audax vocet in ius, illius esto
30
defensor; fama civem causaque priorem
31
sperne, domi si gnatus erit fecundave coniux.
32
“Quinte” puta aut “Publi” — gaudent praenomine molles
33
auriculae — “tibi me virtus tua fecit amicum.
34
ius anceps novi, causas defendere possum;
35
eripiet quivis oculos citius mihi quam te
36
contemptum cassa nuce pauperet; haec mea cura est,
37
nequid tu perdas neu sis iocus.” ire domum atque
38
pelliculam curare iube; fi cognitor ipse,
39
persta atque obdura: seu rubra canicula findet
40
infantis statuas, seu pingui tentus omaso
41
Furius hibernas cana nive conspuet Alpes.
42
“nonne vides” aliquis cubito stantem prope tangens
43
inquiet, “ut patiens, ut amicis aptus, ut acer?”
44
plures adnabunt thynni et cetaria crescent.
45
sicui praeterea validus male filius in re
46
praeclara sublatus aletur, ne manifestum
47
caelibis obsequium nudet te, leniter in spem
48
adrepe officiosus, ut et scribare secundus
49
heres et, siquis casus puerum egerit Orco,
50
in vacuum venias: perraro haec alea fallit.
51
qui testamentum tradet tibi cumque legendum,
52
abnuere et tabulas a te removere memento,
53
sic tamen, ut limis rapias, quid prima secundo
54
cera velit versu; solus multisne coheres,
55
veloci percurre oculo. plerumque recoctus
56
scriba ex quinqueviro corvum deludet hiantem
57
captatorque dabit risus Nasica Corano.’
58
‘num furis? an prudens ludis me obscura canendo?’
59
‘o Laertiade, quidquid dicam, aut erit aut non:
60
divinare etenim magnus mihi donat Apollo.’
61
‘quid tamen ista velit sibi fabula, si licet, ede.’
62
‘tempore quo iuvenis Parthis horrendus, ab alto
63
demissum genus Aenea, tellure marique
64
magnus erit, forti nubet procera Corano
65
filia Nasicae, metuentis reddere soldum.
66
tum gener hoc faciet: tabulas socero dabit atque
67
ut legat orabit; multum Nasica negatas
68
accipiet tandem et tacitus leget invenietque
69
nil sibi legatum praeter plorare suisque.
70
illud ad haec iubeo: mulier si forte dolosa
71
libertusve senem delirum temperet, illis
72
accedas socius: laudes, lauderis ut absens.
73
adiuvat hoc quoque, sed vincit longe prius ipsum
74
expugnare caput. scribet mala carmina vecors:
75
laudato. scortator erit: cave te roget; ultro
76
Penelopam facilis potiori trade.’ ‘putasne
77
perduci poterit tam frugi tamque pudica,
78
quam nequiere proci recto depellere cursu?’
79
‘venit enim magnum donandi parca iuventus
80
nec tantum Veneris quantum studiosa culinae.
81
sic tibi Penelope frugi est; quae si semel uno
82
de sene gustarit tecum partita lucellum,
83
ut canis a corio numquam absterrebitur uncto.
84
me sene quod dicam factum est. anus inproba Thebis
85
ex testamento sic est elata: cadaver
86
unctum oleo largo nudis umeris tulit heres,
87
scilicet elabi si posset mortua; credo,
88
quod nimium institerat viventi. cautus adito
89
neu desis operae neve immoderatus abundes.
90
difficilem et morosum offendet garrulus: ultra
91
‘non’ ‘etiam’ sileas; Davus sis comicus atque
92
stes capite obstipo, multum similis metuenti.
93
obsequio grassare; mone, si increbruit aura,
94
cautus uti velet carum caput; extrahe turba
95
oppositis umeris; aurem substringe loquaci.
96
inportunus amat laudari: donec ‘ohe iam’
97
ad Caelum manibus sublatis dixerit, urge:
98
crescentem tumidis infla sermonibus utrem.
99
cum te servitio longo curaque levarit,
100
et certum vigilans “quartae sit partis Ulixes”
101
audieris “heres”: “ergo nunc Dama sodalis
102
nusquam est? unde mihi tam fortem tamque fidelem?”
103
sparge subinde et, si paulum potes inlacrimare, est
104
gaudia prodentem voltum celare. sepulcrum
105
permissum arbitrio sine sordibus exstrue: funus
106
egregie factum laudet vicinia. siquis
107
forte coheredum senior male tussiet, huic tu
108
dic, ex parte tua seu fundi sive domus sit
109
emptor, gaudentem nummo te addicere. sed me
110
imperiosa trahit Proserpina: vive valeque.’