Satyrarum libri, Horace. The Works of Horace. Vol. II. Smart, Christopher, editor. Philadelphia: J. Whetham, 1836.
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Rusticani otii commoda cum urbanae vitae molestiis contendit.
1
Hoc erat in votis: modus agri non ita magnus,
2
hortus ubi et tecto vicinus iugis aquae fons
3
et paulum silvae super his foret. auctius atque
4
Di melius fecere. bene est. nil amplius oro,
5
Maia nate, nisi ut propria haec mihi munera faxis.
6
si neque maiorem feci ratione mala rem
7
nec sum facturus vitio culpave minorem,
8
si veneror stultus nihil horum ‘o si angulus ille
9
proximus accedat, qui nunc denormat agellum!’
10
‘o si urnam argenti fors quae mihi monstret, ut illi,
11
thesauro invento qui mercennarius agrum
12
illum ipsum mercatus aravit, dives amico
13
Hercule!’, si quod adest gratum iuvat, hac prece te oro:
14
pingue pecus domino facias et cetera praeter
15
ingenium, utque soles, custos mihi maximus adsis.
16
ergo ubi me in montes et in arcem ex Urbe removi,
17
quid prius inlustrem Satyris Musaque pedestri?
18
nec mala me ambitio perdit nec plumbeus auster
19
Autumnusque gravis, Libitinae quaestus acerbae.
20
matutine pater, seu Iane libentius audis,
21
unde homines operum primos vitaeque labores
22
instituunt — sic Dis placitum —, tu carminis esto
23
principium. Romae sponsorem me rapis: ‘eia,
24
ne prior officio quisquam respondeat, urge.’
25
sive aquilo radit terras seu bruma nivalem
26
interiore diem gyro trahit, ire necesse est.
27
postmodo quod mi obsit clare certumque locuto
28
luctandum in turba et facienda iniuria tardis.
29
‘quid tibi vis, insane?’ et ‘quam rem agis?’ inprobus urget
30
iratis precibus, ‘tu pulses omne quod obstat,
31
ad Maecenatem memori si mente recurras.’
32
hoc iuvat et melli est, non mentiar. at simul atras
33
ventum est Esquilias, aliena negotia centum
34
per caput et circa saliunt latus. ‘ante secundam
35
Roscius orabat sibi adesses ad Puteal cras.’
36
‘de re communi scribae magna atque nova te
37
orabant hodie meminisses, Quinte, reverti.’
38
‘inprimat his cura Maecenas signa tabellis.’
39
dixeris: ‘experiar’: ‘si vis, potes,’ addit et instat.
40
septimus octavo propior iam fugerit annus,
41
ex quo Maecenas me coepit habere suorum
42
in numero, dumtaxat ad hoc, quem tollere raeda
43
vellet iter faciens et cui concredere nugas
44
hoc genus: ‘hora quota est?’ ‘Thraex est Gallina Syro par?’
45
‘matutina parum cautos iam frigora mordent’,
46
et quae rimosa bene deponuntur in aure.
47
per totum hoc tempus subiectior in diem et horam
48
invidiae noster. ludos spectaverat, una
49
luserat in campo: ‘Fortunae filius’ omnes.
50
frigidus a Rostris manat per compita rumor:
51
quicumque obvius est, me consulit: ‘o bone — nam te
52
scire, Deos quoniam propius contingis oportet — ,
53
numquid de Dacis audisti?’ ‘nil equidem.’ ‘ut tu
54
semper eris derisor.’ ‘at omnes Di exagitent me,
55
si quicquam.’ ‘quid? militibus promissa Triquetra
56
praedia Caesar an est Itala tellure daturus?’
57
iurantem me scire nihil mirantur ut unum
58
scilicet egregii mortalem altique silenti.
59
perditur haec inter misero lux non sine votis:
60
o rus, quando ego te adspiciam quandoque licebit
61
nunc veterum libris, nunc somno et inertibus horis
62
ducere sollicitae iucunda oblivia vitae?
63
o quando faba Pythagorae cognata simulque
64
uncta satis pingui ponentur holuscula lardo?
65
o noctes cenaeque Deum, quibus ipse meique
66
ante larem proprium vescor vernasque procacis
67
pasco libatis dapibus. prout cuique libido est,
68
siccat inaequalis calices conviva solutus
69
legibus insanis, seu quis capit acria fortis
70
pocula seu modicis uvescit laetius. ergo
71
sermo oritur, non de villis domibusve alienis,
72
nec male necne Lepos saltet; sed, quod magis ad nos
73
pertinet et nescire malum est, agitamus, utrumne
74
divitiis homines an sint virtute beati,
75
quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos
76
et quae sit natura boni summumque quid eius.
77
cervius haec inter vicinus garrit anilis
78
ex re fabellas. siquis nam laudat Arelli
79
sollicitas ignarus opes, sic incipit: ‘olim
80
rusticus urbanum murem mus paupere fertur
81
accepisse cavo, veterem vetus hospes amicum,
82
asper et attentus quaesitis, ut tamen artum
83
solveret hospitiis animum. quid multa? neque ille
84
sepositi ciceris nec longae invidit avenae,
85
aridum et ore ferens acinum semesaque lardi
86
frusta dedit, cupiens varia fastidia cena
87
vincere tangentis male singula dente superbo,
88
cum pater ipse domus palea porrectus in horna
89
esset ador loliumque, dapis meliora relinquens.
90
tandem urbanus ad hunc “quid te iuvat” inquit, “amice,
91
praerupti nemoris patientem vivere dorso?
92
vis tu homines urbemque feris praeponere silvis?
93
carpe viam, mihi crede, comes, terrestria quando
94
mortalis animas vivunt sortita neque ulla est
95
aut magno aut parvo leti fuga: quo, bone, circa,
96
dum licet, in rebus iucundis vive beatus,
97
vive memor, quam sis aevi brevis.” haec ubi dicta
98
agrestem pepulere, domo levis exsilit; inde
99
ambo propositum peragunt iter, urbis aventes
100
moenia nocturni subrepere. iamque tenebat
101
nox medium caeli spatium, cum ponit uterque
102
in locuplete domo vestigia, rubro ubi cocco
103
tincta super lectos canderet vestis eburnos
104
multaque de magna superessent fercula cena,
105
quae procul exstructis inerant hesterna canistris.
106
ergo ubi purpurea porrectum in veste locavit
107
agrestem, veluti succinctus cursitat hospes
108
continuatque dapes nec non verniliter ipsis
109
fungitur officiis, praelambens omne quod adfert.
110
ille cubans gaudet mutata sorte bonisque
111
rebus agit laetum convivam, cum subito ingens
112
valvarum strepitus lectis excussit utrumque.
113
currere per totum pavidi conclave magisque
114
exanimes trepidare, simul domus alta Molossis
115
personuit canibus. tum rusticus: “haud mihi vita
116
est opus hac” ait et “valeas: me silva cavosque
117
tutus ab insidiis tenui solabitur ervo.”’