Reading Center

αὐτὰρ ὁ ἐκ λιμένος προσέβη τρηχεῖαν ἀταρπὸν

χῶρον ἀν᾽ ὑλήεντα δι᾽ ἄκριας , ᾗ οἱ Ἀθήνη

πέφραδε δῖον ὑφορβόν , ὅ οἱ βιότοιο μάλιστα

κήδετο οἰκήων , οὓς κτήσατο δῖος Ὀδυσσεύς.

τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἐνὶ προδόμῳ εὗρ᾽ ἥμενον , ἔνθα οἱ αὐλὴ

ὑψηλὴ δέδμητο , περισκέπτῳ ἐνὶ χώρῳ,

καλή τε μεγάλη τε , περίδρομος : ἥν ῥα συβώτης

αὐτὸς δείμαθ᾽ ὕεσσιν ἀποιχομένοιο ἄνακτος,

νόσφιν δεσποίνης καὶ Λαέρταο γέροντος,

ῥυτοῖσιν λάεσσι καὶ ἐθρίγκωσεν ἀχέρδῳ:

σταυροὺς δ᾽ ἐκτὸς ἔλασσε διαμπερὲς ἔνθα καὶ ἔνθα,

πυκνοὺς καὶ θαμέας , τὸ μέλαν δρυὸς ἀμφικεάσσας:

ἔντοσθεν δ᾽ αὐλῆς συφεοὺς δυοκαίδεκα ποίει

πλησίον ἀλλήλων , εὐνὰς συσίν : ἐν δὲ ἑκάστῳ

πεντήκοντα σύες χαμαιευνάδες ἐρχατόωντο,

θήλειαι τοκάδες : τοὶ δ᾽ ἄρσενες ἐκτὸς ἴαυον,

πολλὸν παυρότεροι : τοὺς γὰρ μινύθεσκον ἔδοντες

ἀντίθεοι μνηστῆρες , ἐπεὶ προΐαλλε συβώτης

αἰεὶ ζατρεφέων σιάλων τὸν ἄριστον ἁπάντων:

οἱ δὲ τριηκόσιοί τε καὶ ἑξήκοντα πέλοντο.

πὰρ δὲ κύνες , θήρεσσιν ἐοικότες αἰὲν ἴαυον

τέσσαρες , οὓς ἔθρεψε συβώτης , ὄρχαμος ἀνδρῶν.

αὐτὸς δ᾽ ἀμφὶ πόδεσσιν ἑοῖς ἀράρισκε πέδιλα,

τάμνων δέρμα βόειον ἐϋχροές : οἱ δὲ δὴ ἄλλοι

ᾤχοντ᾽ ἄλλυδις ἄλλος ἅμ᾽ ἀγρομένοισι σύεσσιν,

οἱ τρεῖς : τὸν δὲ τέταρτον ἀποπροέηκε πόλινδε

σῦν ἀγέμεν μνηστῆρσιν ὑπερφιάλοισιν ἀνάγκῃ,

ὄφρ᾽ ἱερεύσαντες κρειῶν κορεσαίατο θυμόν.

ἐξαπίνης δ᾽ Ὀδυσῆα ἴδον κύνες ὑλακόμωροι.

οἱ μὲν κεκλήγοντες ἐπέδραμον : αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ἕζετο κερδοσύνη , σκῆπτρον δέ οἱ ἔκπεσε χειρός.

ἔνθα κεν ᾧ πὰρ σταθμῷ ἀεικέλιον πάθεν ἄλγος:

ἀλλὰ συβώτης ὦκα ποσὶ κραιπνοῖσι μετασπὼν

ἔσσυτ᾽ ἀνὰ πρόθυρον , σκῦτος δέ οἱ ἔκπεσε χειρός.

τοὺς μὲν ὁμοκλήσας σεῦεν κύνας ἄλλυδις ἄλλον

πυκνῇσιν λιθάδεσσιν : ὁ δὲ προσέειπεν ἄνακτα:

“ὦ γέρον , ἦ ὀλίγου σε κύνες διεδηλήσαντο

ἐξαπίνης , καί κέν μοι ἐλεγχείην κατέχευας.

καὶ δέ μοι ἄλλα θεοὶ δόσαν ἄλγεά τε στοναχάς τε:

ἀντιθέου γὰρ ἄνακτος ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων

ἧμαι , ἄλλοισιν δὲ σύας σιάλους ἀτιτάλλω

ἔδμεναι : αὐτὰρ κεῖνος ἐελδόμενός που ἐδωδῆς

πλάζετ᾽ ἐπ᾽ ἀλλοθρόων ἀνδρῶν δῆμόν τε πόλιν τε,

εἴ που ἔτι ζώει καὶ ὁρᾷ φάος ἠελίοιο.

ἀλλ᾽ ἕπεο , κλισίηνδ᾽ ἴομεν , γέρον , ὄφρα καὶ αὐτός,

σίτου καὶ οἴνοιο κορεσσάμενος κατὰ θυμόν,

εἴπῃς ὁππόθεν ἐσσὶ καὶ ὁππόσα κήδε᾽ ἀνέτλης.”

ὣς εἰπὼν κλισίηνδ᾽ ἡγήσατο δῖος ὑφορβός,

εἷσεν δ᾽ εἰσαγαγών , ῥῶπας δ᾽ ὑπέχευε δασείας,

ἐστόρεσεν δ᾽ ἐπὶ δέρμα ἰονθάδος ἀγρίου αἰγός,

αὐτοῦ ἐνεύναιον , μέγα καὶ δασύ . χαῖρε δ᾽ Ὀδυσσεὺς

ὅττι μιν ὣς ὑπέδεκτο , ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν:

“Ζεύς τοι δοίη , ξεῖνε , καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι

ὅττι μάλιστ᾽ ἐθέλεις , ὅτι με πρόφρων ὑπέδεξο.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ξεῖν᾽ , οὔ μοι θέμις ἔστ᾽ , οὐδ᾽ εἰ κακίων σέθεν ἔλθοι,

ξεῖνον ἀτιμῆσαι : πρὸς γὰρ Διός εἰσιν ἅπαντες

ξεῖνοί τε πτωχοί τε : δόσις δ᾽ ὀλίγη τε φίλη τε

γίγνεται ἡμετέρη : ἡ γὰρ δμώων δίκη ἐστὶν

αἰεὶ δειδιότων , ὅτ᾽ ἐπικρατέωσιν ἄνακτες

οἱ νέοι . ἦ γὰρ τοῦ γε θεοὶ κατὰ νόστον ἔδησαν,

ὅς κεν ἔμ᾽ ἐνδυκέως ἐφίλει καὶ κτῆσιν ὄπασσεν,

οἶκόν τε κλῆρόν τε πολυμνήστην τε γυναῖκα,

οἷά τε ᾧ οἰκῆϊ ἄναξ εὔθυμος ἔδωκεν,

ὅς οἱ πολλὰ κάμῃσι , θεὸς δ᾽ ἐπὶ ἔργον ἀέξῃ,

ὡς καὶ ἐμοὶ τόδε ἔργον ἀέξεται , ᾧ ἐπιμίμνω.

τῷ κέ με πόλλ᾽ ὤνησεν ἄναξ , εἰ αὐτόθ᾽ ἐγήρα:

ἀλλ᾽ ὄλεθ᾽ —ὡς ὤφελλ᾽ Ἑλένης ἀπὸ φῦλον ὀλέσθαι

πρόχνυ , ἐπεὶ πολλῶν ἀνδρῶν ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσε:

καὶ γὰρ κεῖνος ἔβη Ἀγαμέμνονος εἵνεκα τιμῆς

Ἴλιον εἰς εὔπωλον , ἵνα Τρώεσσι μάχοιτο.”

ὣς εἰπὼν ζωστῆρι θοῶς συνέεργε χιτῶνα,

βῆ δ᾽ ἴμεν ἐς συφεούς , ὅθι ἔθνεα ἔρχατο χοίρων.

ἔνθεν ἑλὼν δύ᾽ ἔνεικε καὶ ἀμφοτέρους ἱέρευσεν,

εὗσέ τε μίστυλλέν τε καὶ ἀμφ᾽ ὀβελοῖσιν ἔπειρεν.

ὀπτήσας δ᾽ ἄρα πάντα φέρων παρέθηκ᾽ Ὀδυσῆϊ

θέρμ᾽ αὐτοῖς ὀβελοῖσιν : ὁ δ᾽ ἄλφιτα λευκὰ πάλυνεν:

ἐν δ᾽ ἄρα κισσυβίῳ κίρνη μελιηδέα οἶνον,

αὐτὸς δ᾽ ἀντίον ἷζεν , ἐποτρύνων δὲ προσηύδα:

“ἔσθιε νῦν , ὦ ξεῖνε , τά τε δμώεσσι πάρεστι,

χοίρε᾽ : ἀτὰρ σιάλους γε σύας μνηστῆρες ἔδουσιν,

οὐκ ὄπιδα φρονέοντες ἐνὶ φρεσὶν οὐδ᾽ ἐλεητύν.

οὐ μὲν σχέτλια ἔργα θεοὶ μάκαρες φιλέουσιν,

ἀλλὰ δίκην τίουσι καὶ αἴσιμα ἔργ᾽ ἀνθρώπων.

καὶ μὲν δυσμενέες καὶ ἀνάρσιοι , οἵ τ᾽ ἐπὶ γαίης

ἀλλοτρίης βῶσιν καί σφι Ζεὺς ληΐδα δώῃ,

πλησάμενοι δέ τε νῆας ἔβαν οἶκόνδε νέεσθαι,

καὶ μὲν τοῖς ὄπιδος κρατερὸν δέος ἐν φρεσὶ πίπτει.

οἵδε δὲ καί τι ἴσασι , θεοῦ δέ τιν᾽ ἔκλυον αὐδήν,

κείνου λυγρὸν ὄλεθρον , ὅτ᾽ οὐκ ἐθέλουσι δικαίως

μνᾶσθαι οὐδὲ νέεσθαι ἐπὶ σφέτερ᾽ , ἀλλὰ ἕκηλοι

κτήματα δαρδάπτουσιν ὑπέρβιον , οὐδ᾽ ἔπι φειδώ.

ὅσσαι γὰρ νύκτες τε καὶ ἡμέραι ἐκ Διός εἰσιν,

οὔ ποθ᾽ ἓν ἱρεύουσ᾽ ἱερήϊον , οὐδὲ δύ᾽ οἴω:

οἶνον δὲ φθινύθουσιν ὑπέρβιον ἐξαφύοντες.

ἦ γάρ οἱ ζωή γ᾽ ἦν ἄσπετος : οὔ τινι τόσση

ἀνδρῶν ἡρώων , οὔτ᾽ ἠπείροιο μελαίνης

οὔτ᾽ αὐτῆς Ἰθάκης : οὐδὲ ξυνεείκοσι φωτῶν

ἔστ᾽ ἄφενος τοσσοῦτον : ἐγὼ δέ κέ τοι καταλέξω.

δώδεκ᾽ ἐν ἠπείρῳ ἀγέλαι : τόσα πώεα οἰῶν,

τόσσα συῶν συβόσια , τόσ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν

βόσκουσι ξεῖνοί τε καὶ αὐτοῦ βώτορες ἄνδρες.

ἐνθάδε δ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν ἕνδεκα πάντα

ἐσχατιῇ βόσκοντ᾽ , ἐπὶ δ᾽ ἀνέρες ἐσθλοὶ ὄρονται.

τῶν αἰεί σφιν ἕκαστος ἐπ᾽ ἤματι μῆλον ἀγινεῖ,

ζατρεφέων αἰγῶν ὅς τις φαίνηται ἄριστος.

αὐτὰρ ἐγὼ σῦς τάσδε φυλάσσω τε ῥύομαί τε,

καί σφι συῶν τὸν ἄριστον ἐῢ κρίνας ἀποπέμπω.”

ὣς φάθ᾽ , ὁ δ᾽ ἐνδυκέως κρέα τ᾽ ἤσθιε πῖνέ τε οἶνον

ἁρπαλέως ἀκέων , κακὰ δὲ μνηστῆρσι φύτευεν.

αὐτὰρ ἐπεὶ δείπνησε καὶ ἤραρε θυμὸν ἐδωδῇ,

καί οἱ πλησάμενος δῶκε σκύφον , ᾧ περ ἔπινεν,

οἴνου ἐνίπλειον : ὁ δ᾽ ἐδέξατο , χαῖρε δὲ θυμῷ,

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“ὦ φίλε , τίς γάρ σε πρίατο κτεάτεσσιν ἑοῖσιν,

ὧδε μάλ᾽ ἀφνειὸς καὶ καρτερὸς ὡς ἀγορεύεις;

φῆς δ᾽ αὐτὸν φθίσθαι Ἀγαμέμνονος εἵνεκα τιμῆς.

εἰπέ μοι , αἴ κέ ποθι γνώω τοιοῦτον ἐόντα.

Ζεὺς γάρ που τό γε οἶδε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι,

εἴ κέ μιν ἀγγείλαιμι ἰδών : ἐπὶ πολλὰ δ᾽ ἀλήθην.”

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα συβώτης , ὄρχαμος ἀνδρῶν:

“ὦ γέρον , οὔ τις κεῖνον ἀνὴρ ἀλαλήμενος ἐλθὼν

ἀγγέλλων πείσειε γυναῖκά τε καὶ φίλον υἱόν,

ἀλλ᾽ ἄλλως κομιδῆς κεχρημένοι ἄνδρες ἀλῆται

ψεύδοντ᾽ , οὐδ᾽ ἐθέλουσιν ἀληθέα μυθήσασθαι.

ὃς δέ κ᾽ ἀλητεύων Ἰθάκης ἐς δῆμον ἵκηται,

ἐλθὼν ἐς δέσποιναν ἐμὴν ἀπατήλια βάζει:

ἡ δ᾽ εὖ δεξαμένη φιλέει καὶ ἕκαστα μεταλλᾷ,

καί οἱ ὀδυρομένῃ βλεφάρων ἄπο δάκρυα πίπτει,

ἣ θέμις ἐστὶ γυναικός , ἐπὴν πόσις ἄλλοθ᾽ ὄληται.

αἶψά κε καὶ σύ , γεραιέ , ἔπος παρατεκτήναιο.

εἴ τίς τοι χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματα δοίη.

τοῦ δ᾽ ἤδη μέλλουσι κύνες ταχέες τ᾽ οἰωνοὶ

ῥινὸν ἀπ᾽ ὀστεόφιν ἐρύσαι , ψυχὴ δὲ λέλοιπεν:

ἢ τόν γ᾽ ἐν πόντῳ φάγον ἰχθύες , ὀστέα δ᾽ αὐτοῦ

κεῖται ἐπ᾽ ἠπείρου ψαμάθῳ εἰλυμένα πολλῇ.

ὣς ὁ μὲν ἔνθ᾽ ἀπόλωλε , φίλοισι δὲ κήδε᾽ ὀπίσσω

πᾶσιν , ἐμοὶ δὲ μάλιστα , τετεύχαται : οὐ γὰρ ἔτ᾽ ἄλλον

ἤπιον ὧδε ἄνακτα κιχήσομαι , ὁππόσ᾽ ἐπέλθω,

οὐδ᾽ εἴ κεν πατρὸς καὶ μητέρος αὖτις ἵκωμαι

οἶκον , ὅθι πρῶτον γενόμην καί μ᾽ ἔτρεφον αὐτοί.

οὐδέ νυ τῶν ἔτι τόσσον ὀδύρομαι , ἱέμενός περ

ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι ἐὼν ἐν πατρίδι γαίῃ:

ἀλλά μ᾽ Ὀδυσσῆος πόθος αἴνυται οἰχομένοιο.

τὸν μὲν ἐγών , ὦ ξεῖνε , καὶ οὐ παρεόντ᾽ ὀνομάζειν

αἰδέομαι : πέρι γάρ μ᾽ ἐφίλει καὶ κήδετο θυμῷ:

ἀλλά μιν ἠθεῖον καλέω καὶ νόσφιν ἐόντα.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς:

“ὦ φίλ᾽ , ἐπειδὴ πάμπαν ἀναίνεαι , οὐδ᾽ ἔτι φῇσθα

κεῖνον ἐλεύσεσθαι , θυμὸς δέ τοι αἰὲν ἄπιστος:

ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐκ αὔτως μυθήσομαι , ἀλλὰ σὺν ὅρκῳ,

ὡς νεῖται Ὀδυσεύς : εὐαγγέλιον δέ μοι ἔστω

αὐτίκ᾽ , ἐπεί κεν κεῖνος ἰὼν τὰ ἃ δώμαθ᾽ ἵκηται:

ἕσσαι με χλαῖνάν τε χιτῶνά τε , εἵματα καλά:

πρὶν δέ κε , καὶ μάλα περ κεχρημένος , οὔ τι δεχοίμην.

ἐχθρὸς γάρ μοι κεῖνος ὁμῶς Ἀΐδαο πύλῃσι

γίγνεται , ὃς πενίῃ εἴκων ἀπατήλια βάζει.

ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν , ξενίη τε τράπεζα,

ἱστίη τ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος , ἣν ἀφικάνω:

ἦ μέν τοι τάδε πάντα τελείεται ὡς ἀγορεύω.

τοῦδ᾽ αὐτοῦ λυκάβαντος ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς.

τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός , τοῦ δ᾽ ἱσταμένοιο,

οἴκαδε νοστήσει , καὶ τίσεται ὅς τις ἐκείνου

ἐνθάδ᾽ ἀτιμάζει ἄλοχον καὶ φαίδιμον υἱόν.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ὦ γέρον , οὔτ᾽ ἄρ᾽ ἐγὼν εὐαγγέλιον τόδε τίσω,

οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται : ἀλλὰ ἕκηλος

πῖνε , καὶ ἄλλα παρὲξ μεμνώμεθα , μηδέ με τούτων

μίμνησκ᾽ : ἦ γὰρ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐμοῖσιν

ἄχνυται , ὁππότε τις μνήσῃ κεδνοῖο ἄνακτος.

ἀλλ᾽ ἦ τοι ὅρκον μὲν ἐάσομεν , αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ἔλθοι ὅπως μιν ἐγώ γ᾽ ἐθέλω καὶ Πηνελόπεια

Λαέρτης θ᾽ ὁ γέρων καὶ Τηλέμαχος θεοειδής.

νῦν αὖ παιδὸς ἄλαστον ὀδύρομαι , ὃν τέκ᾽ Ὀδυσσεύς,

Τηλεμάχου : τὸν ἐπεὶ θρέψαν θεοὶ ἔρνεϊ ἶσον,

καί μιν ἔφην ἔσσεσθαι ἐν ἀνδράσιν οὔ τι χέρηα

πατρὸς ἑοῖο φίλοιο , δέμας καὶ εἶδος ἀγητόν,

τὸν δέ τις ἀθανάτων βλάψε φρένας ἔνδον ἐΐσας

ἠέ τις ἀνθρώπων : ὁ δ᾽ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν

ἐς Πύλον ἠγαθέην : τὸν δὲ μνηστῆρες ἀγαυοὶ

οἴκαδ᾽ ἰόντα λοχῶσιν , ὅπως ἀπὸ φῦλον ὄληται

νώνυμον ἐξ Ἰθάκης Ἀρκεισίου ἀντιθέοιο.

ἀλλ᾽ ἦ τοι κεῖνον μὲν ἐάσομεν , ἤ κεν ἁλώῃ

ἦ κε φύγῃ καί κέν οἱ ὑπέρσχῃ χεῖρα Κρονίων.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι σύ , γεραιέ , τὰ σ᾽ αὐτοῦ κήδε᾽ ἐνίσπες

καί μοι τοῦτ᾽ ἀγόρευσον ἐτήτυμον , ὄφρ᾽ ἐῢ εἰδῶ:

τίς πόθεν εἶς ἀνδρῶν ; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες;

ὁπποίης τ᾽ ἐπὶ νηὸς ἀφίκεο : πῶς δέ σε ναῦται

ἤγαγον εἰς Ἰθάκην ; τίνες ἔμμεναι εὐχετόωντο;

οὐ μὲν γάρ τί σε πεζὸν ὀΐομαι ἐνθάδ᾽ ἱκέσθαι.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

“τοιγὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μάλ᾽ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.

εἴη μὲν νῦν νῶϊν ἐπὶ χρόνον ἠμὲν ἐδωδὴ

ἠδὲ μέθυ γλυκερὸν κλισίης ἔντοσθεν ἐοῦσι,

δαίνυσθαι ἀκέοντ᾽ , ἄλλοι δ᾽ ἐπὶ ἔργον ἕποιεν:

ῥηϊδίως κεν ἔπειτα καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ἅπαντα

οὔ τι διαπρήξαιμι λέγων ἐμὰ κήδεα θυμοῦ,

ὅσσα γε δὴ ξύμπαντα θεῶν ἰότητι μόγησα.

“ἐκ μὲν Κρητάων γένος εὔχομαι εὐρειάων,

ἀνέρος ἀφνειοῖο πάϊς : πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι

υἱέες ἐν μεγάρῳ ἠμὲν τράφεν ἠδ᾽ ἐγένοντο

γνήσιοι ἐξ ἀλόχου : ἐμὲ δ᾽ ὠνητὴ τέκε μήτηρ

παλλακίς , ἀλλά με ἶσον ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα

Κάστωρ Ὑλακίδης , τοῦ ἐγὼ γένος εὔχομαι εἶναι

ὃς τότ᾽ ἐνὶ Κρήτεσσι θεὸς ὣς τίετο δήμῳ

ὄλβῳ τε πλούτῳ τε καὶ υἱάσι κυδαλίμοισιν.

ἀλλ᾽ ἦ τοι τὸν κῆρες ἔβαν θανάτοιο φέρουσαι

εἰς Ἀΐδαο δόμους : τοὶ δὲ ζωὴν ἐδύσαντο

παῖδες ὑπέρθυμοι καὶ ἐπὶ κλήρους ἐβάλοντο,

αὐτὰρ ἐμοὶ μάλα παῦρα δόσαν καὶ οἰκί᾽ ἔνειμαν.

ἠγαγόμην δὲ γυναῖκα πολυκλήρων ἀνθρώπων

εἵνεκ᾽ ἐμῆς ἀρετῆς , ἐπεὶ οὐκ ἀποφώλιος ἦα

οὐδὲ φυγοπτόλεμος : νῦν δ᾽ ἤδη πάντα λέλοιπεν

ἀλλ᾽ ἔμπης καλάμην γέ σ᾽ ὀΐομαι εἰσορόωντα

γιγνώσκειν : ἦ γάρ με δύη ἔχει ἤλιθα πολλή.

ἦ μὲν δὴ θάρσος μοι Ἄρης τ᾽ ἔδοσαν καὶ Ἀθήνη

καὶ ῥηξηνορίην : ὁπότε κρίνοιμι λόχονδε

ἄνδρας ἀριστῆας , κακὰ δυσμενέεσσι φυτεύων,

οὔ ποτέ μοι θάνατον προτιόσσετο θυμὸς ἀγήνωρ,

ἀλλὰ πολὺ πρώτιστος ἐπάλμενος ἔγχει ἕλεσκον

ἀνδρῶν δυσμενέων ὅ τέ μοι εἴξειε πόδεσσιν.

τοῖος ἔα ἐν πολέμῳ : ἔργον δέ μοι οὐ φίλον ἔσκεν

οὐδ᾽ οἰκωφελίη , ἥ τε τρέφει ἀγλαὰ τέκνα,

ἀλλά μοι αἰεὶ νῆες ἐπήρετμοι φίλαι ἦσαν

καὶ πόλεμοι καὶ ἄκοντες ἐΰξεστοι καὶ ὀϊστοί,

λυγρά , τά τ᾽ ἄλλοισίν γε καταριγηλὰ πέλονται.

αὐτὰρ ἐμοὶ τὰ φίλ᾽ ἔσκε τά που θεὸς ἐν φρεσὶ θῆκεν:

ἄλλος γάρ τ᾽ ἄλλοισιν ἀνὴρ ἐπιτέρπεται ἔργοις.

πρὶν μὲν γὰρ Τροίης ἐπιβήμεναι υἷας Ἀχαιῶν

εἰνάκις ἀνδράσιν ἦρξα καὶ ὠκυπόροισι νέεσσιν

ἄνδρας ἐς ἀλλοδαπούς , καί μοι μάλα τύγχανε πολλά.

τῶν ἐξαιρεύμην μενοεικέα , πολλὰ δ᾽ ὀπίσσω

λάγχανον : αἶψα δὲ οἶκος ὀφέλλετο , καί ῥα ἔπειτα

δεινός τ᾽ αἰδοῖός τε μετὰ Κρήτεσσι τετύγμην.

“ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τήν γε στυγερὴν ὁδὸν εὐρύοπα Ζεὺς

ἐφράσαθ᾽ , ἣ πολλῶν ἀνδρῶν ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσε,

δὴ τότ᾽ ἔμ᾽ ἤνωγον καὶ ἀγακλυτὸν Ἰδομενῆα

νήεσσ᾽ ἡγήσασθαι ἐς Ἴλιον : οὐδέ τι μῆχος

ἦεν ἀνήνασθαι , χαλεπὴ δ᾽ ἔχε δήμου φῆμις.

ἔνθα μὲν εἰνάετες πολεμίζομεν υἷες Ἀχαιῶν,

τῷ δεκάτῳ δὲ πόλιν Πριάμου πέρσαντες ἔβημεν

οἴκαδε σὺν νήεσσι , θεὸς δ᾽ ἐκέδασσεν Ἀχαιούς.

αὐτὰρ ἐμοὶ δειλῷ κακὰ μήδετο μητίετα Ζεύς:

μῆνα γὰρ οἶον ἔμεινα τεταρπόμενος τεκέεσσιν

κουριδίῃ τ᾽ ἀλόχῳ καὶ κτήμασιν : αὐτὰρ ἔπειτα

Αἴγυπτόνδε με θυμὸς ἀνώγει ναυτίλλεσθαι,

νῆας ἐῢ στείλαντα σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισιν.

ἐννέα νῆας στεῖλα , θοῶς δ᾽ ἐσαγείρατο λαός.

ἑξῆμαρ μὲν ἔπειτα ἐμοὶ ἐρίηρες ἑταῖροι

δαίνυντ᾽ : αὐτὰρ ἐγὼν ἱερήϊα πολλὰ παρεῖχον

θεοῖσίν τε ῥέζειν αὐτοῖσί τε δαῖτα πένεσθαι.

ἑβδομάτῃ δ᾽ ἀναβάντες ἀπὸ Κρήτης εὐρείης

ἐπλέομεν Βορέῃ ἀνέμῳ ἀκραέϊ καλῷ

ῥηϊδίως , ὡς εἴ τε κατὰ ῥόον : οὐδέ τις οὖν μοι

νηῶν πημάνθη , ἀλλ᾽ ἀσκηθέες καὶ ἄνουσοι

ἥμεθα , τὰς δ᾽ ἄνεμός τε κυβερνῆταί τ᾽ ἴθυνον.

“πεμπταῖοι δ᾽ Αἴγυπτον ἐϋρρείτην ἱκόμεσθα,

στῆσα δ᾽ ἐν Αἰγύπτῳ ποταμῷ νέας ἀμφιελίσσας.

ἔνθ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼ κελόμην ἐρίηρας ἑταίρους

αὐτοῦ πὰρ νήεσσι μένειν καὶ νῆας ἔρυσθαι,

ὀπτῆρας δὲ κατὰ σκοπιὰς ὤτρυνα νέεσθαι:

οἱ δ᾽ ὕβρει εἴξαντες , ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῷ,

αἶψα μάλ᾽ Αἰγυπτίων ἀνδρῶν περικαλλέας ἀγροὺς

πόρθεον , ἐκ δὲ γυναῖκας ἄγον καὶ νήπια τέκνα,

αὐτούς τ᾽ ἔκτεινον : τάχα δ᾽ ἐς πόλιν ἵκετ᾽ ἀϋτή.

οἱ δὲ βοῆς ἀΐοντες ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφιν

ἦλθον : πλῆτο δὲ πᾶν πεδίον πεζῶν τε καὶ ἵππων

χαλκοῦ τε στεροπῆς : ἐν δὲ Ζεὺς τερπικέραυνος

φύζαν ἐμοῖς ἑτάροισι κακὴν βάλεν , οὐδέ τις ἔτλη

μεῖναι ἐναντίβιον : περὶ γὰρ κακὰ πάντοθεν ἔστη.

ἔνθ᾽ ἡμέων πολλοὺς μὲν ἀπέκτανον ὀξέϊ χαλκῷ,

τοὺς δ᾽ ἄναγον ζωούς , σφίσιν ἐργάζεσθαι ἀνάγκῃ.

αὐτὰρ ἐμοὶ Ζεὺς αὐτὸς ἐνὶ φρεσὶν ὧδε νόημα

ποίησ᾽ —ὡς ὄφελον θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν

αὐτοῦ ἐν Αἰγύπτῳ : ἔτι γάρ νύ με πῆμ᾽ ὑπέδεκτο—

αὐτίκ᾽ ἀπὸ κρατὸς κυνέην εὔτυκτον ἔθηκα

καὶ σάκος ὤμοιϊν , δόρυ δ᾽ ἔκβαλον ἔκτοσε χειρός:

αὐτὰρ ἐγὼ βασιλῆος ἐναντίον ἤλυθον ἵππων

καὶ κύσα γούναθ᾽ ἑλών : ὁδ᾽ ἐρύσατο καί μ᾽ ἐλέησεν,

ἐς δίφρον δέ μ᾽ ἕσας ἄγεν οἴκαδε δάκρυ χέοντα.

ἦ μέν μοι μάλα πολλοὶ ἐπήϊσσον μελίῃσιν,

ἱέμενοι κτεῖναι —δὴ γὰρ κεχολώατο λίην—

ἀλλ᾽ ἀπὸ κεῖνος ἔρυκε , Διὸς δ᾽ ὠπίζετο μῆνιν

ξεινίου , ὅς τε μάλιστα νεμεσσᾶται κακὰ ἔργα.

“ἔνθα μὲν ἑπτάετες μένον αὐτόθι , πολλὰ δ᾽ ἄγειρα

χρήματ᾽ ἀν᾽ Αἰγυπτίους ἄνδρας : δίδοσαν γὰρ ἅπαντες.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ὄγδοόν μοι ἐπιπλόμενον ἔτος ἦλθεν,

δὴ τότε Φοῖνιξ ἦλθεν ἀνὴρ ἀπατήλια εἰδώς,

τρώκτης , ὃς δὴ πολλὰ κάκ᾽ ἀνθρώποισιν ἐώργει:

ὅς μ᾽ ἄγε παρπεπιθὼν ᾗσι φρεσίν , ὄφρ᾽ ἱκόμεσθα

Φοινίκην , ὅθι τοῦ γε δόμοι καὶ κτήματ᾽ ἔκειτο.

ἔνθα παρ᾽ αὐτῷ μεῖνα τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μῆνές τε καὶ ἡμέραι ἐξετελεῦντο

ἄψ περιτελλομένου ἔτεος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,

ἐς Λιβύην μ᾽ ἐπὶ νηὸς ἐέσσατο ποντοπόροιο

ψεύδεα βουλεύσας , ἵνα οἱ σὺν φόρτον ἄγοιμι,

κεῖθι δέ μ᾽ ὡς περάσειε καὶ ἄσπετον ὦνον ἕλοιτο.

τῷ ἑπόμην ἐπὶ νηός , ὀϊόμενός περ , ἀνάγκῃ.

ἡ δ᾽ ἔθεεν Βορέῃ ἀνέμῳ ἀκραέϊ καλῷ,

μέσσον ὑπὲρ Κρήτης : Ζεὺς δέ σφισι μήδετ᾽ ὄλεθρον.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Κρήτην μὲν ἐλείπομεν , οὐδέ τις ἄλλη

φαίνετο γαιάων , ἀλλ᾽ οὐρανὸς ἠδὲ θάλασσα,

δὴ τότε κυανέην νεφέλην ἔστησε Κρονίων

νηὸς ὕπερ γλαφυρῆς , ἤχλυσε δὲ πόντος ὑπ᾽ αὐτῆς.

Ζεὺς δ᾽ ἄμυδις βρόντησε καὶ ἔμβαλε νηῒ κεραυνόν:

ἡ δ᾽ ἐλελίχθη πᾶσα Διὸς πληγεῖσα κεραυνῷ,

ἐν δὲ θεείου πλῆτο : πέσον δ᾽ ἐκ νηὸς ἅπαντες.

οἱ δὲ κορώνῃσιν ἴκελοι περὶ νῆα μέλαιναν

κύμασιν ἐμφορέοντο : θεὸς δ᾽ ἀποαίνυτο νόστον.

αὐτὰρ ἐμοὶ Ζεὺς αὐτός , ἔχοντί περ ἄλγεα θυμῷ,

ἱστὸν ἀμαιμάκετον νηὸς κυανοπρῴροιο

ἐν χείρεσσιν ἔθηκεν , ὅπως ἔτι πῆμα φύγοιμι.

τῷ ῥα περιπλεχθεὶς φερόμην ὀλοοῖς ἀνέμοισιν.

ἐννῆμαρ φερόμην , δεκάτῃ δέ με νυκτὶ μελαίνῃ

γαίῃ Θεσπρωτῶν πέλασεν μέγα κῦμα κυλίνδον.

ἔνθα με Θεσπρωτῶν βασιλεὺς ἐκομίσσατο Φείδων

ἥρως ἀπριάτην : τοῦ γὰρ φίλος υἱὸς ἐπελθὼν

αἴθρῳ καὶ καμάτῳ δεδμημένον ἦγεν ἐς οἶκον,

χειρὸς ἀναστήσας , ὄφρ᾽ ἵκετο δώματα πατρός:

ἀμφὶ δέ με χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματα ἕσσεν.

“ἔνθ᾽ Ὀδυσῆος ἐγὼ πυθόμην : κεῖνος γὰρ ἔφασκε

ξεινίσαι ἠδὲ φιλῆσαι ἰόντ᾽ ἐς πατρίδα γαῖαν,

καί μοι κτήματ᾽ ἔδειξεν ὅσα ξυναγείρατ᾽ Ὀδυσσεύς,

χαλκόν τε χρυσόν τε πολύκμητόν τε σίδηρον.

καί νύ ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ᾽ ἔτι βόσκοι:

τόσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος.

τὸν δ᾽ ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι , ὄφρα θεοῖο

ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι,

ὅππως νοστήσει᾽ Ἰθάκης ἐς πίονα δῆμον

ἤδη δὴν ἀπεών , ἢ ἀμφαδὸν ἦε κρυφηδόν.

ὤμοσε δὲ πρὸς ἔμ᾽ αὐτόν , ἀποσπένδων ἐνὶ οἴκῳ,

νῆα κατειρύσθαι καὶ ἐπαρτέας ἔμμεν ἑταίρους,

οἳ δή μιν πέμψουσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ᾽ ἐμὲ πρὶν ἀπέπεμψε : τύχησε γὰρ ἐρχομένη νηῦς

ἀνδρῶν Θεσπρωτῶν ἐς Δουλίχιον πολύπυρον.

ἔνθ᾽ ὅ γέ μ᾽ ἠνώγει πέμψαι βασιλῆϊ Ἀκάστῳ

ἐνδυκέως : τοῖσιν δὲ κακὴ φρεσὶν ἥνδανε βουλὴ

ἀμφ᾽ ἐμοί , ὄφρ᾽ ἔτι πάγχυ δύης ἐπὶ πῆμα γενοίμην.

ἀλλ᾽ ὅτε γαίης πολλὸν ἀπέπλω ποντοπόρος νηῦς,

αὐτίκα δούλιον ἦμαρ ἐμοὶ περιμηχανόωντο.

ἐκ μέν με χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματ᾽ ἔδυσαν,

ἀμφὶ δέ μοι ῥάκος ἄλλο κακὸν βάλον ἠδὲ χιτῶνα,

ῥωγαλέα , τὰ καὶ αὐτὸς ἐν ὀφθαλμοῖσιν ὅρηαι:

ἑσπέριοι δ᾽ Ἰθάκης εὐδειέλου ἔργ᾽ ἀφίκοντο.

ἔνθ᾽ ἐμὲ μὲν κατέδησαν ἐϋσσέλμῳ ἐνὶ νηῒ

ὅπλῳ ἐϋστρεφέϊ στερεῶς , αὐτοὶ δ᾽ ἀποβάντες

ἐσσυμένως παρὰ θῖνα θαλάσσης δόρπον ἕλοντο.

αὐτὰρ ἐμοὶ δεσμὸν μὲν ἀνέγναμψαν θεοὶ αὐτοὶ

ῥηϊδίως : κεφαλῇ δὲ κατὰ ῥάκος ἀμφικαλύψας,

ξεστὸν ἐφόλκαιον καταβὰς ἐπέλασσα θαλάσσῃ

στῆθος , ἔπειτα δὲ χερσὶ διήρεσσ᾽ ἀμφοτέρῃσι

νηχόμενος , μάλα δ᾽ ὦκα θύρηθ᾽ ἔα ἀμφὶς ἐκείνων.

ἔνθ᾽ ἀναβάς , ὅθι τε δρίος ἦν πολυανθέος ὕλης,

κείμην πεπτηώς . οἱ δὲ μεγάλα στενάχοντες

φοίτων : ἀλλ᾽ οὐ γάρ σφιν ἐφαίνετο κέρδιον εἶναι

μαίεσθαι προτέρω , τοὶ μὲν πάλιν αὖτις ἔβαινον

νηὸς ἔπι γλαφυρῆς : ἐμὲ δ᾽ ἔκρυψαν θεοὶ αὐτοὶ

ῥηϊδίως , καί με σταθμῷ ἐπέλασσαν ἄγοντες

ἀνδρὸς ἐπισταμένου : ἔτι γάρ νύ μοι αἶσα βιῶναι.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ἆ δειλὲ ξείνων , ἦ μοι μάλα θυμὸν ὄρινας

ταῦτα ἕκαστα λέγων , ὅσα δὴ πάθες ἠδ᾽ ὅσ᾽ ἀλήθης.

ἀλλὰ τά γ᾽ οὐ κατὰ κόσμον ὀΐομαι , οὐδέ με πείσεις

εἰπὼν ἀμφ᾽ Ὀδυσῆϊ : τί σε χρὴ τοῖον ἐόντα

μαψιδίως ψεύδεσθαι ; ἐγὼ δ᾽ εὖ οἶδα καὶ αὐτὸς

νόστον ἐμοῖο ἄνακτος , ὅ τ᾽ ἤχθετο πᾶσι θεοῖσι

πάγχυ μάλ᾽ , ὅττι μιν οὔ τι μετὰ Τρώεσσι δάμασσαν

ἠὲ φίλων ἐν χερσίν , ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσε.

τῷ κέν οἱ τύμβον μὲν ἐποίησαν Παναχαιοί,

ἠδέ κε καὶ ᾧ παιδὶ μέγα κλέος ἤρατ᾽ ὀπίσσω

νῦν δέ μιν ἀκλειῶς ἅρπυιαι ἀνηρείψαντο.

αὐτὰρ ἐγὼ παρ᾽ ὕεσσιν ἀπότροπος : οὐδὲ πόλινδε

ἔρχομαι , εἰ μή πού τι περίφρων Πηνελόπεια

ἐλθέμεν ὀτρύνῃσιν , ὅτ᾽ ἀγγελίη ποθὲν ἔλθῃ.

ἀλλ᾽ οἱ μὲν τὰ ἕκαστα παρήμενοι ἐξερέουσιν,

ἠμὲν οἳ ἄχνυνται δὴν οἰχομένοιο ἄνακτος,

ἠδ᾽ οἳ χαίρουσιν βίοτον νήποινον ἔδοντες:

ἀλλ᾽ ἐμοὶ οὐ φίλον ἐστὶ μεταλλῆσαι καὶ ἐρέσθαι,

ἐξ οὗ δή μ᾽ Αἰτωλὸς ἀνὴρ ἐξήπαφε μύθῳ,

ὅς ῥ᾽ ἄνδρα κτείνας , πολλὴν ἐπὶ γαῖαν ἀληθείς,

ἦλθεν ἐμὰ πρὸς δώματ᾽ : ἐγὼ δέ μιν ἀμφαγάπαζον.

φῆ δέ μιν ἐν Κρήτεσσι παρ᾽ Ἰδομενῆϊ ἰδέσθαι

νῆας ἀκειόμενον , τάς οἱ ξυνέαξαν ἄελλαι:

καὶ φάτ᾽ ἐλεύσεσθαι ἢ ἐς θέρος ἢ ἐς ὀπώρην,

πολλὰ χρήματ᾽ ἄγοντα , σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισι.

καὶ σύ , γέρον πολυπενθές , ἐπεί σέ μοι ἤγαγε δαίμων,

μήτε τί μοι ψεύδεσσι χαρίζεο μήτε τι θέλγε:

οὐ γὰρ τοὔνεκ᾽ ἐγώ σ᾽ αἰδέσσομαι οὐδὲ φιλήσω,

ἀλλὰ Δία ξένιον δείσας αὐτόν τ᾽ ἐλεαίρων.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

“ἦ μάλα τίς τοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἄπιστος,

οἷόν σ᾽ οὐδ᾽ ὀμόσας περ ἐπήγαγον οὐδέ σε πείθω.

ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ῥήτρην ποιησόμεθ᾽ : αὐτὰρ ὄπισθε

μάρτυροι ἀμφοτέροισι θεοί , τοὶ Ὄλυμπον ἔχουσιν.

εἰ μέν κεν νοστήσῃ ἄναξ τεὸς ἐς τόδε δῶμα,

ἕσσας με χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματα πέμψαι

Δουλίχιόνδ᾽ ἰέναι , ὅθι μοι φίλον ἔπλετο θυμῷ:

εἰ δέ κε μὴ ἔλθῃσιν ἄναξ τεὸς ὡς ἀγορεύω,

δμῶας ἐπισσεύας βαλέειν μεγάλης κατὰ πέτρης,

ὄφρα καὶ ἄλλος πτωχὸς ἀλεύεται ἠπεροπεύειν.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσεφώνεε δῖος ὑφορβός:

“ξεῖν᾽ , οὕτω γάρ κέν μοι ἐϋκλείη τ᾽ ἀρετή τε

εἴη ἐπ᾽ ἀνθρώπους ἅμα τ᾽ αὐτίκα καὶ μετέπειτα,

ὅς σ᾽ ἐπεὶ ἐς κλισίην ἄγαγον καὶ ξείνια δῶκα,

αὖτις δὲ κτείναιμι φίλον τ᾽ ἀπὸ θυμὸν ἑλοίμην:

πρόφρων κεν δὴ ἔπειτα Δία Κρονίωνα λιτοίμην.

νῦν δ᾽ ὥρη δόρποιο : τάχιστά μοι ἔνδον ἑταῖροι

εἶεν , ἵν᾽ ἐν κλισίῃ λαρὸν τετυκοίμεθα δόρπον.”

ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,

ἀγχίμολον δὲ σύες τε καὶ ἀνέρες ἦλθον ὑφορβοί.

τὰς μὲν ἄρα ἔρξαν κατὰ ἤθεα κοιμηθῆναι,

κλαγγὴ δ᾽ ἄσπετος ὦρτο συῶν αὐλιζομενάων

αὐτὰρ ὁ οἷς ἑτάροισιν ἐκέκλετο δῖος ὑφορβός:

“ἄξεθ᾽ ὑῶν τὸν ἄριστον , ἵνα ξείνῳ ἱερεύσω

τηλεδαπῷ : πρὸς δ᾽ αὐτοὶ ὀνησόμεθ᾽ , οἵ περ ὀϊζὺν

δὴν ἔχομεν πάσχοντες ὑῶν ἕνεκ᾽ ἀργιοδόντων:

ἄλλοι δ᾽ ἡμέτερον κάματον νήποινον ἔδουσιν.”

ὣς ἄρα φωνήσας κέασε ξύλα νηλέϊ χαλκῷ,

οἱ δ᾽ ὗν εἰσῆγον μάλα πίονα πενταέτηρον.

τὸν μὲν ἔπειτ᾽ ἔστησαν ἐπ᾽ ἐσχάρῃ : οὐδὲ συβώτης

λήθετ᾽ ἄρ᾽ ἀθανάτων : φρεσὶ γὰρ κέχρητ᾽ ἀγαθῇσιν:

ἀλλ᾽ ὅγ᾽ ἀπαρχόμενος κεφαλῆς τρίχας ἐν πυρὶ βάλλεν

ἀργιόδοντος ὑός , καὶ ἐπεύχετο πᾶσι θεοῖσιν

νοστῆσαι Ὀδυσῆα πολύφρονα ὅνδε δόμονδε.

κόψε δ᾽ ἀνασχόμενος σχίζῃ δρυός , ἣν λίπε κείων:

τὸν δ᾽ ἔλιπε ψυχή . τοὶ δ᾽ ἔσφαξάν τε καὶ εὗσαν:

αἶψα δέ μιν διέχευαν : ὁ δ᾽ ὠμοθετεῖτο συβώτης,

πάντων ἀρχόμενος μελέων , ἐς πίονα δημόν,

καὶ τὰ μὲν ἐν πυρὶ βάλλε , παλύνας ἀλφίτου ἀκτῇ,

μίστυλλόν τ᾽ ἄρα τἆλλα καὶ ἀμφ᾽ ὀβελοῖσιν ἔπειραν,

ὤπτησάν τε περιφραδέως ἐρύσαντό τε πάντα,

βάλλον δ᾽ εἰν ἐλεοῖσιν ἀολλέα : ἂν δὲ συβώτης

ἵστατο δαιτρεύσων : περὶ γὰρ φρεσὶν αἴσιμα ᾔδη.

καὶ τὰ μὲν ἕπταχα πάντα διεμοιρᾶτο δαΐζων:

τὴν μὲν ἴαν νύμφῃσι καὶ Ἑρμῇ , Μαιάδος υἱεῖ,

θῆκεν ἐπευξάμενος , τὰς δ᾽ ἄλλας νεῖμεν ἑκάστῳ:

νώτοισιν δ᾽ Ὀδυσῆα διηνεκέεσσι γέραιρεν

ἀργιόδοντος ὑός , κύδαινε δὲ θυμὸν ἄνακτος:

καί μιν φωνήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“αἴθ᾽ οὕτως , Εὔμαιε , φίλος Διὶ πατρὶ γένοιο

ὡς ἐμοί , ὅττι τε τοῖον ἐόντ᾽ ἀγαθοῖσι γεραίρεις.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ἔσθιε , δαιμόνιε ξείνων , καὶ τέρπεο τοῖσδε,

οἷα πάρεστι : θεὸς δὲ τὸ μὲν δώσει , τὸ δ᾽ ἐάσει,

ὅττι κεν ᾧ θυμῷ ἐθέλῃ : δύναται γὰρ ἅπαντα.”

ἦ ῥα καὶ ἄργματα θῦσε θεοῖς αἰειγενέτῃσι,

σπείσας δ᾽ αἴθοπα οἶνον Ὀδυσσῆϊ πτολιπόρθῳ

ἐν χείρεσσιν ἔθηκεν : ὁ δ᾽ ἕζετο ᾗ παρὰ μοίρῃ.

σῖτον δέ σφιν ἔνειμε Μεσαύλιος , ὅν ῥα συβώτης

αὐτὸς κτήσατο οἶος ἀποιχομένοιο ἄνακτος,

νόσφιν δεσποίνης καὶ Λαέρταο γέροντος:

πὰρ δ᾽ ἄρα μιν Ταφίων πρίατο κτεάτεσσιν ἑοῖσιν.

οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.

αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

σῖτον μέν σφιν ἀφεῖλε Μεσαύλιος , οἱ δ᾽ ἐπὶ κοῖτον

σίτου καὶ κρειῶν κεκορημένοι ἐσσεύοντο.

νὺξ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπῆλθε κακὴ σκοτομήνιος , ὗε δ᾽ ἄρα Ζεὺς

πάννυχος , αὐτὰρ ἄη Ζέφυρος μέγας αἰὲν ἔφυδρος.

τοῖς δ᾽ Ὀδυσεὺς μετέειπε , συβώτεω πειρητίζων,

εἴ πώς οἱ ἐκδὺς χλαῖναν πόροι , ἤ τιν᾽ ἑταίρων

ἄλλον ἐποτρύνειεν , ἐπεί ἑο κήδετο λίην:

“κέκλυθι νῦν , Εὔμαιε καὶ ἄλλοι πάντες ἑταῖροι,

εὐξάμενός τι ἔπος ἐρέω : οἶνος γὰρ ἀνώγει

ἠλεός , ὅς τ᾽ ἐφέηκε πολύφρονά περ μάλ᾽ ἀεῖσαι

καί θ᾽ ἁπαλὸν γελάσαι , καί τ᾽ ὀρχήσασθαι ἀνῆκε,

καί τι ἔπος προέηκεν ὅ περ τ᾽ ἄρρητον ἄμεινον.

ἀλλ᾽ ἐπεὶ οὖν τὸ πρῶτον ἀνέκραγον , οὐκ ἐπικεύσω.

εἴθ᾽ ὣς ἡβώοιμι βίη τέ μοι ἔμπεδος εἴη,

ὡς ὅθ᾽ ὑπὸ Τροίην λόχον ἤγομεν ἀρτύναντες.

ἡγείσθην δ᾽ Ὀδυσεύς τε καὶ Ἀτρεΐδης Μενέλαος,

τοῖσι δ᾽ ἅμα τρίτος ἄρχον ἐγών : αὐτοὶ γὰρ ἄνωγον.

ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἱκόμεσθα ποτὶ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος,

ἡμεῖς μὲν περὶ ἄστυ κατὰ ῥωπήϊα πυκνά,

ἂν δόνακας καὶ ἕλος , ὑπὸ τεύχεσι πεπτηῶτες

κείμεθα . νὺξ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπῆλθε κακὴ Βορέαο πεσόντος,

πηγυλίς : αὐτὰρ ὕπερθε χιὼν γένετ᾽ ἠΰτε πάχνη,

ψυχρή , καὶ σακέεσσι περιτρέφετο κρύσταλλος.

ἔνθ᾽ ἄλλοι πάντες χλαίνας ἔχον ἠδὲ χιτῶνας,

εὗδον δ᾽ εὔκηλοι , σάκεσιν εἰλυμένοι ὤμους:

αὐτὰρ ἐγὼ χλαῖναν μὲν ἰὼν ἑτάροισιν ἔλειπον

ἀφραδίῃς , ἐπεὶ οὐκ ἐφάμην ῥιγωσέμεν ἔμπης,

ἀλλ᾽ ἑπόμην σάκος οἶον ἔχων καὶ ζῶμα φαεινόν.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τρίχα νυκτὸς ἔην , μετὰ δ᾽ ἄστρα βεβήκει,

καὶ τότ᾽ ἐγὼν Ὀδυσῆα προσηύδων ἐγγὺς ἐόντα

ἀγκῶνι νύξας : ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἐμμαπέως ὑπάκουσε:

“διογενὲς Λαερτιάδη , πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,

οὔ τοι ἔτι ζωοῖσι μετέσσομαι , ἀλλά με χεῖμα

δάμναται : οὐ γὰρ ἔχω χλαῖναν : παρά μ᾽ ἤπαφε δαίμων

οἰοχίτων᾽ ἔμεναι : νῦν δ᾽ οὐκέτι φυκτὰ πέλονται.”

“ὣς ἐφάμην , ὁ δ᾽ ἔπειτα νόον σχέθε τόνδ᾽ ἐνὶ θυμῷ,

οἷος κεῖνος ἔην βουλευέμεν ἠδὲ μάχεσθαι:

φθεγξάμενος δ᾽ ὀλίγῃ ὀπί με πρὸς μῦθον ἔειπε:

“σίγα νῦν , μή τίς σευ Ἀχαιῶν ἄλλος ἀκούσῃ.”

“ἦ καὶ ἐπ᾽ ἀγκῶνος κεφαλὴν σχέθεν εἶπέ τε μῦθον:

‘κλῦτε , φίλοι : θεῖός μοι ἐνύπνιον ἦλθεν ὄνειρος.

λίην γὰρ νηῶν ἑκὰς ἤλθομεν : ἀλλά τις εἴη

εἰπεῖν Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι , ποιμένι λαῶν,

εἰ πλέονας παρὰ ναῦφιν ἐποτρύνειε νέεσθαι.’

“ὣς ἔφατ᾽ , ὦρτο δ᾽ ἔπειτα Θόας , Ἀνδραίμονος υἱός,

καρπαλίμως , ἀπὸ δὲ χλαῖναν θέτο φοινικόεσσαν,

βῆ δὲ θέειν ἐπὶ νῆας : ἐγὼ δ᾽ ἐνὶ εἵματι κείνου

κείμην ἀσπασίως , φάε δὲ χρυσόθρονος Ἠώς.

ὣς νῦν ἡβώοιμι βίη τέ μοι ἔμπεδος εἴη:

δοίη κέν τις χλαῖναν ἐνὶ σταθμοῖσι συφορβῶν,

ἀμφότερον , φιλότητι καὶ αἰδοῖ φωτὸς ἑῆος:

νῦν δέ μ᾽ ἀτιμάζουσι κακὰ χροῒ εἵματ᾽ ἔχοντα.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ὦ γέρον , αἶνος μέν τοι ἀμύμων , ὃν κατέλεξας,

οὐδέ τί πω παρὰ μοῖραν ἔπος νηκερδὲς ἔειπες:

τῷ οὔτ᾽ ἐσθῆτος δευήσεαι οὔτε τευ ἄλλου,

ὧν ἐπέοιχ᾽ ἱκέτην ταλαπείριον ἀντιάσαντα,

νῦν : ἀτὰρ ἠῶθέν γε τὰ σὰ ῥάκεα δνοπαλίξεις.

οὐ γὰρ πολλαὶ χλαῖναι ἐπημοιβοί τε χιτῶνες

ἐνθάδε ἕννυσθαι , μία δ᾽ οἴη φωτὶ ἑκάστῳ.

αὐτὰρ ἐπὴν ἔλθῃσιν Ὀδυσσῆος φίλος υἱός,

αὐτός τοι χλαῖνάν τε χιτῶνά τε εἵματα δώσει,

πέμψει δ᾽ ὅππῃ σε κραδίη θυμός τε κελεύει.”

“ὣς εἰπὼν ἀνόρουσε , τίθει δ᾽ ἄρα οἱ πυρὸς ἐγγὺς

εὐνήν , ἐν δ᾽ ὀΐων τε καὶ αἰγῶν δέρματ᾽ ἔβαλλεν.

ἔνθ᾽ Ὀδυσεὺς κατέλεκτ᾽ : ἐπὶ δὲ χλαῖναν βάλεν αὐτῷ

πυκνὴν καὶ μεγάλην , ἥ οἱ παρεκέσκετ᾽ ἀμοιβάς,

ἕννυσθαι ὅτε τις χειμὼν ἔκπαγλος ὄροιτο.

“ὣς ὁ μὲν ἔνθ᾽ Ὀδυσεὺς κοιμήσατο , τοὶ δὲ παρ᾽ αὐτὸν

ἄνδρες κοιμήσαντο νεηνίαι : οὐδὲ συβώτῃ

ἥνδανεν αὐτόθι κοῖτος , ὑῶν ἄπο κοιμηθῆναι,

ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἄρ᾽ ἔξω ἰὼν ὡπλίζετο : χαῖρε δ᾽ Ὀδυσσεύς,

ὅττι ῥά οἱ βιότου περικήδετο νόσφιν ἐόντος.

πρῶτον μὲν ξίφος ὀξὺ περὶ στιβαροῖς βάλετ᾽ ὤμοις,

ἀμφὶ δὲ χλαῖναν ἑέσσατ᾽ ἀλεξάνεμον , μάλα πυκνήν,

ἂν δὲ νάκην ἕλετ᾽ αἰγὸς ἐϋτρεφέος μεγάλοιο,

εἵλετο δ᾽ ὀξὺν ἄκοντα , κυνῶν ἀλκτῆρα καὶ ἀνδρῶν.

βῆ δ᾽ ἴμεναι κείων ὅθι περ σύες ἀργιόδοντες

πέτρῃ ὕπο γλαφυρῇ εὗδον , Βορέω ὑπ᾽ ἰωγῇ.