Reading Center

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

δὴ τότ᾽ ἔπειθ᾽ ὑπὸ ποσσὶν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα

Τηλέμαχος , φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο,

εἵλετο δ᾽ ἄλκιμον ἔγχος , ὅ οἱ παλάμηφιν ἀρήρει,

ἄστυδε ἱέμενος , καὶ ἑὸν προσέειπε συβώτην:

“ἄττ᾽ , ἦ τοι μὲν ἐγὼν εἶμ᾽ ἐς πόλιν , ὄφρα με μήτηρ

ὄψεται : οὐ γάρ μιν πρόσθεν παύσεσθαι ὀΐω

κλαυθμοῦ τε στυγεροῖο γόοιό τε δακρυόεντος,

πρίν γ᾽ αὐτόν με ἴδηται : ἀτὰρ σοί γ᾽ ὧδ᾽ ἐπιτέλλω.

τὸν ξεῖνον δύστηνον ἄγ᾽ ἐς πόλιν , ὄφρ᾽ ἂν ἐκεῖθι

δαῖτα πτωχεύῃ : δώσει δέ οἱ ὅς κ᾽ ἐθέλῃσι

πύρνον καὶ κοτύλην : ἐμὲ δ᾽ οὔ πως ἔστιν ἅπαντας

ἀνθρώπους ἀνέχεσθαι , ἔχοντά περ ἄλγεα θυμῷ:

ὁ ξεῖνος δ᾽ εἴ περ μάλα μηνίει , ἄλγιον αὐτῷ

ἔσσεται : ἦ γὰρ ἐμοὶ φίλ᾽ ἀληθέα μυθήσασθαι.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ φίλος , οὐδέ τοι αὐτὸς ἐρύκεσθαι μενεαίνω:

πτωχῷ βέλτερόν ἐστι κατὰ πτόλιν ἠὲ κατ᾽ ἀγροὺς

δαῖτα πτωχεύειν : δώσει δέ μοι ὅς κ᾽ ἐθέλῃσιν.

οὐ γὰρ ἐπὶ σταθμοῖσι μένειν ἔτι τηλίκος εἰμί,

ὥστ᾽ ἐπιτειλαμένῳ σημάντορι πάντα πιθέσθαι.

ἀλλ᾽ ἔρχευ : ἐμὲ δ᾽ ἄξει ἀνὴρ ὅδε , τὸν σὺ κελεύεις,

αὐτίκ᾽ ἐπεί κε πυρὸς θερέω ἀλέη τε γένηται.

αἰνῶς γὰρ τάδε εἵματ᾽ ἔχω κακά : μή με δαμάσσῃ

στίβη ὑπηοίη : ἕκαθεν δέ τε ἄστυ φάτ᾽ εἶναι.”

ὣς φάτο , Τηλέμαχος δὲ διὰ σταθμοῖο βεβήκει,

κραιπνὰ ποσὶ προβιβάς , κακὰ δὲ μνηστῆρσι φύτευεν.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἵκανε δόμους εὖ ναιετάοντας,

ἔγχος μέν ῥ᾽ ἔστησε φέρων πρὸς κίονα μακρήν,

αὐτὸς δ᾽ εἴσω ἴεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν.

τὸν δὲ πολὺ πρώτη εἶδε τροφὸς Εὐρύκλεια,

κώεα καστορνῦσα θρόνοις ἔνι δαιδαλέοισι,

δακρύσασα δ᾽ ἔπειτ᾽ ἰθὺς κίεν : ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἄλλαι

δμῳαὶ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἠγερέθοντο,

καὶ κύνεον ἀγαπαζόμεναι κεφαλήν τε καὶ ὤμους.

ἡ δ᾽ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,

Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ,

ἀμφὶ δὲ παιδὶ φίλῳ βάλε πήχεε δακρύσασα,

κύσσε δέ μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά,

καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“ἦλθες , Τηλέμαχε , γλυκερὸν φάος . οὔ σ᾽ ἔτ᾽ ἐγώ γε

ὄψεσθαι ἐφάμην , ἐπεὶ ᾤχεο νηῒ Πύλονδε

λάθρη , ἐμεῦ ἀέκητι , φίλου μετὰ πατρὸς ἀκουήν.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι κατάλεξον ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς.”

τὴν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“μῆτερ ἐμή , μή μοι γόον ὄρνυθι μηδέ μοι ἦτορ

ἐν στήθεσσιν ὄρινε φυγόντι περ αἰπὺν ὄλεθρον:

ἀλλ᾽ ὑδρηναμένη , καθαρὰ χροῒ εἵμαθ᾽ ἑλοῦσα,

εἰς ὑπερῷ᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν

εὔχεο πᾶσι θεοῖσι τεληέσσας ἑκατόμβας

ῥέξειν , αἴ κέ ποθι Ζεὺς ἄντιτα ἔργα τελέσσῃ.

αὐτὰρ ἐγὼν ἀγορὴν ἐσελεύσομαι , ὄφρα καλέσσω

ξεῖνον , ὅτις μοι κεῖθεν ἅμ᾽ ἕσπετο δεῦρο κιόντι.

τὸν μὲν ἐγὼ προὔπεμψα σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισι,

Πείραιον δέ μιν ἠνώγεα προτὶ οἶκον ἄγοντα

ἐνδυκέως φιλέειν καὶ τιέμεν , εἰς ὅ κεν ἔλθω.”

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν , τῇ δ᾽ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος.

ἡ δ᾽ ὑδρηναμένη , καθαρὰ χροῒ εἵμαθ᾽ ἑλοῦσα,

εὔχετο πᾶσι θεοῖσι τεληέσσας ἑκατόμβας

ῥέξειν , αἴ κέ ποθι Ζεὺς ἄντιτα ἔργα τελέσσῃ.

Τηλέμαχος δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα διὲκ μεγάροιο βεβήκει

ἔγχος ἔχων : ἅμα τῷ γε δύω κύνες ἀργοὶ ἕποντο.

θεσπεσίην δ᾽ ἄρα τῷ γε χάριν κατέχευεν Ἀθήνη:

τὸν δ᾽ ἄρα πάντες λαοὶ ἐπερχόμενον θηεῦντο.

ἀμφὶ δέ μιν μνηστῆρες ἀγήνορες ἠγερέθοντο

ἔσθλ᾽ ἀγορεύοντες , κακὰ δὲ φρεσὶ βυσσοδόμευον.

αὐτὰρ ὁ τῶν μὲν ἔπειτα ἀλεύατο πουλὺν ὅμιλον,

ἀλλ᾽ ἵνα Μέντωρ ἧστο καὶ Ἄντιφος ἠδ᾽ Ἁλιθέρσης,

οἵ τε οἱ ἐξ ἀρχῆς πατρώϊοι ἦσαν ἑταῖροι,

ἔνθα καθέζετ᾽ ἰών : τοὶ δ᾽ ἐξερέεινον ἕκαστα.

τοῖσι δὲ Πείραιος δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἦλθεν

ξεῖνον ἄγων ἀγορήνδε διὰ πτόλιν : οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτι δὴν

Τηλέμαχος ξείνοιο ἑκὰς τράπετ᾽ , ἀλλὰ παρέστη.

τὸν καὶ Πείραιος πρότερος πρὸς μῦθον ἔειπε:

“Τηλέμαχ᾽ , αἶψ᾽ ὄτρυνον ἐμὸν ποτὶ δῶμα γυναῖκας,

ὥς τοι δῶρ᾽ ἀποπέμψω , ἅ τοι Μενέλαος ἔδωκε.”

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“Πείραι᾽ , οὐ γάρ τ᾽ ἴδμεν ὅπως ἔσται τάδε ἔργα.

εἴ κεν ἐμὲ μνηστῆρες ἀγήνορες ἐν μεγάροισι

λάθρη κτείναντες πατρώϊα πάντα δάσωνται,

αὐτὸν ἔχοντά σε βούλομ᾽ ἐπαυρέμεν , ἤ τινα τῶνδε:

εἰ δέ κ᾽ ἐγὼ τούτοισι φόνον καὶ κῆρα φυτεύσω,

δὴ τότε μοι χαίροντι φέρειν πρὸς δώματα χαίρων.”

ὣς εἰπὼν ξεῖνον ταλαπείριον ἦγεν ἐς οἶκον.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἵκοντο δόμους εὖ ναιετάοντας,

χλαίνας μὲν κατέθεντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε,

ἐς δ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο.

τοὺς δ᾽ ἐπεὶ οὖν δμῳαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,

ἀμφὶ δ᾽ ἄρα χλαίνας οὔλας βάλον ἠδὲ χιτῶνας,

ἔκ ῥ᾽ ἀσαμίνθων βάντες ἐπὶ κλισμοῖσι καθῖζον.

χέρνιβα δ᾽ ἀμφίπολος προχόῳ ἐπέχευε φέρουσα

καλῇ χρυσείῃ , ὑπὲρ ἀργυρέοιο λέβητος,

νίψασθαι : παρὰ δὲ ξεστὴν ἐτάνυσσε τράπεζαν.

σῖτον δ᾽ αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα,

εἴδατα πόλλ᾽ ἐπιθεῖσα , χαριζομένη παρεόντων.

μήτηρ δ᾽ ἀντίον ἷζε παρὰ σταθμὸν μεγάροιο

κλισμῷ κεκλιμένη , λέπτ᾽ ἠλάκατα στρωφῶσα.

οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον,

αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια:

“Τηλέμαχ᾽ , ἦ τοι ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα

λέξομαι εἰς εὐνήν , ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται,

αἰεὶ δάκρυσ᾽ ἐμοῖσι πεφυρμένη , ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς

ᾤχεθ᾽ ἅμ᾽ Ἀτρεΐδῃσιν ἐς Ἴλιον : οὐδέ μοι ἔτλης,

πρὶν ἐλθεῖν μνηστῆρας ἀγήνορας ἐς τόδε δῶμα,

νόστον σοῦ πατρὸς σάφα εἰπέμεν , εἴ που ἄκουσας.”

τὴν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“τοιγὰρ ἐγώ τοι , μῆτερ , ἀληθείην καταλέξω.

ᾠχόμεθ᾽ ἔς τε Πύλον καὶ Νέστορα , ποιμένα λαῶν:

δεξάμενος δέ με κεῖνος ἐν ὑψηλοῖσι δόμοισιν

ἐνδυκέως ἐφίλει , ὡς εἴ τε πατὴρ ἑὸν υἱὸν

ἐλθόντα χρόνιον νέον ἄλλοθεν : ὣς ἐμὲ κεῖνος

ἐνδυκέως ἐκόμιζε σὺν υἱάσι κυδαλίμοισιν.

αὐτὰρ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος οὔ ποτ᾽ ἔφασκεν,

ζωοῦ οὐδὲ θανόντος , ἐπιχθονίων τευ ἀκοῦσαι:

ἀλλά μ᾽ ἐς Ἀτρεΐδην , δουρικλειτὸν Μενέλαον,

ἵπποισι προὔπεμψε καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν.

ἔνθ᾽ ἴδον Ἀργείην Ἑλένην , ἧς εἵνεκα πολλὰ

Ἀργεῖοι Τρῶές τε θεῶν ἰότητι μόγησαν.

εἴρετο δ᾽ αὐτίκ᾽ ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος

ὅττευ χρηΐζων ἱκόμην Λακεδαίμονα δῖαν:

αὐτὰρ ἐγὼ τῷ πᾶσαν ἀληθείην κατέλεξα:

καὶ τότε δή με ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν:

“ὢ πόποι , ἦ μάλα δὴ κρατερόφρονος ἀνδρὸς ἐν εὐνῇ

ἤθελον εὐνηθῆναι , ἀνάλκιδες αὐτοὶ ἐόντες.

ὡς δ᾽ ὁπότ᾽ ἐν ξυλόχῳ ἔλαφος κρατεροῖο λέοντος

νεβροὺς κοιμήσασα νεηγενέας γαλαθηνοὺς

κνημοὺς ἐξερέῃσι καὶ ἄγκεα ποιήεντα

βοσκομένη , ὁ δ᾽ ἔπειτα ἑὴν εἰσήλυθεν εὐνήν,

ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκεν,

ὣς Ὀδυσεὺς κείνοισιν ἀεικέα πότμον ἐφήσει.

αἲ γάρ , Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,

τοῖος ἐὼν οἷός ποτ᾽ ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Λέσβῳ

ἐξ ἔριδος Φιλομηλεΐδῃ ἐπάλαισεν ἀναστάς,

κὰδ δ᾽ ἔβαλε κρατερῶς , κεχάροντο δὲ πάντες Ἀχαιοί,

τοῖος ἐὼν μνηστῆρσιν ὁμιλήσειεν Ὀδυσσεύς:

πάντες κ᾽ ὠκύμοροί τε γενοίατο πικρόγαμοί τε.

ταῦτα δ᾽ ἅ μ᾽ εἰρωτᾷς καὶ λίσσεαι , οὐκ ἂν ἐγώ γε

ἄλλα παρὲξ εἴποιμι παρακλιδὸν οὐδ᾽ ἀπατήσω,

ἀλλὰ τὰ μέν μοι ἔειπε γέρων ἅλιος νημερτής,

τῶν οὐδέν τοι ἐγὼ κρύψω ἔπος οὐδ᾽ ἐπικεύσω.

φῆ μιν ὅ γ᾽ ἐν νήσῳ ἰδέειν κρατέρ᾽ ἄλγε᾽ ἔχοντα,

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς , ἥ μιν ἀνάγκῃ

ἴσχει : ὁ δ᾽ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι.

οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,

οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσησ”

“ὣς ἔφατ᾽ Ἀτρεΐδης , δουρικλειτὸς Μενέλαος.

ταῦτα τελευτήσας νεόμην : ἔδοσαν δέ μοι οὖρον

ἀθάνατοι , τοί μ᾽ ὦκα φίλην ἐς πατρίδ᾽ ἔπεμψαν.”

ὣς φάτο , τῇ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Θεοκλύμενος θεοειδής:

“ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

ἦ τοι ὅ γ᾽ οὐ σάφα οἶδεν , ἐμεῖο δὲ σύνθεο μῦθον:

ἀτρεκέως γάρ σοι μαντεύσομαι οὐδ᾽ ἐπικεύσω:

ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν , ξενίη τε τράπεζα

ἱστίη τ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος , ἣν ἀφικάνω,

ὡς ἦ τοι Ὀδυσεὺς ἤδη ἐν πατρίδι γαίῃ,

ἥμενος ἢ ἕρπων , τάδε πευθόμενος κακὰ ἔργα,

ἔστιν , ἀτὰρ μνηστῆρσι κακὸν πάντεσσι φυτεύει:

τοῖον ἐγὼν οἰωνὸν ἐϋσσέλμου ἐπὶ νηὸς

ἥμενος ἐφρασάμην καὶ Τηλεμάχῳ ἐγεγώνευν.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“αἲ γὰρ τοῦτο , ξεῖνε , ἔπος τετελεσμένον εἴη:

τῷ κε τάχα γνοίης φιλότητά τε πολλά τε δῶρα

ἐξ ἐμεῦ , ὡς ἄν τίς σε συναντόμενος μακαρίζοι.”

ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,

μνηστῆρες δὲ πάροιθεν Ὀδυσσῆος μεγάροιο

δίσκοισιν τέρποντο καὶ αἰγανέῃσιν ἱέντες,

ἐν τυκτῷ δαπέδῳ , ὅθι περ πάρος ὕβριν ἔχοντες.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ δείπνηστος ἔην καὶ ἐπήλυθε μῆλα

πάντοθεν ἐξ ἀγρῶν , οἱ δ᾽ ἤγαγον οἳ τὸ πάρος περ,

καὶ τότε δή σφιν ἔειπε Μέδων : ὃς γάρ ῥα μάλιστα

ἥνδανε κηρύκων , καὶ σφιν παρεγίγνετο δαιτί:

“κοῦροι , ἐπεὶ δὴ πάντες ἐτέρφθητε φρέν᾽ ἀέθλοις,

ἔρχεσθε πρὸς δώμαθ᾽ , ἵν᾽ ἐντυνώμεθα δαῖτα:

οὐ μὲν γάρ τι χέρειον ἐν ὥρῃ δεῖπνον ἑλέσθαι.”

ὣς ἔφαθ᾽ , οἱ δ᾽ ἀνστάντες ἔβαν πείθοντό τε μύθῳ.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἵκοντο δόμους εὖ ναιετάοντας,

χλαίνας μὲν κατέθεντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε,

οἱ δ᾽ ἱέρευον ὄϊς μεγάλους καὶ πίονας αἶγας,

ἵρευον δὲ σύας σιάλους καὶ βοῦν ἀγελαίην,

δαῖτ᾽ ἐντυνόμενοι . τοὶ δ᾽ ἐξ ἀγροῖο πόλινδε

ὠτρύνοντ᾽ Ὀδυσεύς τ᾽ ἰέναι καὶ δῖος ὑφορβός.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε συβώτης , ὄρχαμος ἀνδρῶν:

“ξεῖν᾽ , ἐπεὶ ἂρ δὴ ἔπειτα πόλινδ᾽ ἰέναι μενεαίνεις

σήμερον , ὡς ἐπέτελλεν ἄναξ ἐμόσ —ἦ σ᾽ ἂν ἐγώ γε

αὐτοῦ βουλοίμην σταθμῶν ῥυτῆρα λιπέσθαι:

ἀλλὰ τὸν αἰδέομαι καὶ δείδια , μή μοι ὀπίσσω

νεικείῃ : χαλεπαὶ δέ τ᾽ ἀνάκτων εἰσὶν ὁμοκλαί—

ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἴομεν : δὴ γὰρ μέμβλωκε μάλιστα

ἦμαρ , ἀτὰρ τάχα τοι ποτὶ ἕσπερα ῥίγιον ἔσται.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“γιγνώσκω , φρονέω : τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις.

ἀλλ᾽ ἴομεν , σὺ δ᾽ ἔπειτα διαμπερὲς ἡγεμόνευε.

δὸς δέ μοι , εἴ ποθί τοι ῥόπαλον τετμημένον ἐστίν,

σκηρίπτεσθ᾽ , ἐπεὶ ἦ φατ᾽ ἀρισφαλέ᾽ ἔμμεναι οὐδόν.”

ἦ ῥα καὶ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἀεικέα βάλλετο πήρην,

πυκνὰ ῥωγαλέην : ἐν δὲ στρόφος ἦεν ἀορτήρ:

Εὔμαιος δ᾽ ἄρα οἱ σκῆπτρον θυμαρὲς ἔδωκε.

τὼ βήτην , σταθμὸν δὲ κύνες καὶ βώτορες ἄνδρες

ῥύατ᾽ ὄπισθε μένοντες : ὁ δ᾽ ἐς πόλιν ἦγεν ἄνακτα

πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι,

σκηπτόμενον : τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροῒ εἵματα ἕστο.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ στείχοντες ὁδὸν κάτα παιπαλόεσσαν

ἄστεος ἐγγὺς ἔσαν καὶ ἐπὶ κρήνην ἀφίκοντο

τυκτὴν καλλίροον , ὅθεν ὑδρεύοντο πολῖται,

τὴν ποίησ᾽ Ἴθακος καὶ Νήριτος ἠδὲ Πολύκτωρ:

ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αἰγείρων ὑδατοτρεφέων ἦν ἄλσος,

πάντοσε κυκλοτερές , κατὰ δὲ ψυχρὸν ῥέεν ὕδωρ

ὑψόθεν ἐκ πέτρης : βωμὸς δ᾽ ἐφύπερθε τέτυκτο

νυμφάων , ὅθι πάντες ἐπιρρέζεσκον ὁδῖται:

ἔνθα σφέας ἐκίχαν᾽ υἱὸς Δολίοιο Μελανθεὺς

αἶγας ἄγων , αἳ πᾶσι μετέπρεπον αἰπολίοισι,

δεῖπνον μνηστήρεσσι : δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες.

τοὺς δὲ ἰδὼν νείκεσσεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν,

ἔκπαγλον καὶ ἀεικές : ὄρινε δὲ κῆρ Ὀδυσῆος:

“νῦν μὲν δὴ μάλα πάγχυ κακὸς κακὸν ἡγηλάζει,

ὡς αἰεὶ τὸν ὁμοῖον ἄγει θεὸς ὡς τὸν ὁμοῖν.

πῇ δὴ τόνδε μολοβρὸν ἄγεις , ἀμέγαρτε συβῶτα,

πτωχὸν ἀνιηρόν δαιτῶν ἀπολυμαντῆρα;

ὃς πολλῇς φλιῇσι παραστὰς θλίψεται ὤμους,

αἰτίζων ἀκόλους , οὐκ ἄορας οὐδὲ λέβητας:

τόν κ᾽ εἴ μοι δοίης σταθμῶν ῥυτῆρα γενέσθαι

σηκοκόρον τ᾽ ἔμεναι θαλλόν τ᾽ ἐρίφοισι φορῆναι,

καί κεν ὀρὸν πίνων μεγάλην ἐπιγουνίδα θεῖτο.

ἀλλ᾽ ἐπεὶ οὖν δὴ ἔργα κάκ᾽ ἔμμαθεν , οὐκ ἐθελήσει

ἔργον ἐποίχεσθαι , ἀλλὰ πτώσσων κατὰ δῆμον

βούλεται αἰτίζων βόσκειν ἣν γαστέρ᾽ ἄναλτον.

ἀλλ᾽ ἔκ τοι ἐρέω , τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται:

αἴ κ᾽ ἔλθῃ πρὸς δώματ᾽ Ὀδυσσῆος θείοιο,

πολλά οἱ ἀμφὶ κάρη σφέλα ἀνδρῶν ἐκ παλαμάων

πλευραὶ ἀποτρίψουσι δόμον κάτα βαλλομένοιο.”

ὣς φάτο , καὶ παριὼν λὰξ ἔνθορεν ἀφραδίῃσιν

ἰσχίῳ : οὐδέ μιν ἐκτὸς ἀταρπιτοῦ ἐστυφέλιξεν,

ἀλλ᾽ ἔμεν᾽ ἀσφαλέως : ὁ δὲ μερμήριξεν Ὀδυσσεὺς

ἠὲ μεταΐξας ῥοπάλῳ ἐκ θυμὸν ἕλοιτο,

ἦ πρὸς γῆν ἐλάσειε κάρη ἀμφουδὶς ἀείρας.

ἀλλ᾽ ἐπετόλμησε , φρεσὶ δ᾽ ἔσχετο : τὸν δὲ συβώτης

νείκεσ᾽ ἐσάντα ἰδών , μέγα δ᾽ εὔξατο χεῖρας ἀνασχών:

“νύμφαι κρηναῖαι , κοῦραι Διός , εἴ ποτ᾽ Ὀδυσσεὺς

ὔμμ᾽ ἐπὶ μηρί᾽ ἔκηε , καλύψας πίονι δημῷ,

ἀρνῶν ἠδ᾽ ἐρίφων , τόδε μοι κρηήνατ᾽ ἐέλδωρ,

ὡς ἔλθοι μὲν κεῖνος ἀνήρ , ἀγάγοι δέ ἑ δαίμων:

τῷ κέ τοι ἀγλαΐας γε διασκεδάσειεν ἁπάσας,

τὰς νῦν ὑβρίζων φορέεις , ἀλαλήμενος αἰεὶ

ἄστυ κάτ᾽ : αὐτὰρ μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Μελάνθιος , αἰπόλος αἰγῶν:

“ὢ πόποι , οἶον ἔειπε κύων ὀλοφώϊα εἰδώς,

τόν ποτ᾽ ἐγὼν ἐπὶ νηὸς ἐϋσσέλμοιο μελαίνης

ἄξω τῆλ᾽ Ἰθάκης , ἵνα μοι βίοτον πολὺν ἄλφοι.

αἲ γὰρ Τηλέμαχον βάλοι ἀργυρότοξος Ἀπόλλων

σήμερον ἐν μεγάροις , ἢ ὑπὸ μνηστῆρσι δαμείη,

ὡς Ὀδυσῆΐ γε τηλοῦ ἀπώλετο νόστιμον ἦμαρ.”

ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτοῦ ἦκα κιόντας,

αὐτὰρ ὁ βῆ , μάλα δ᾽ ὦκα δόμους ἵκανεν ἄνακτος.

αὐτίκα δ᾽ εἴσω ἴεν , μετὰ δὲ μνηστῆρσι καθῖζεν,

ἀντίον Εὐρυμάχου : τὸν γὰρ φιλέεσκε μάλιστα.

τῷ πάρα μὲν κρειῶν μοῖραν θέσαν οἳ πονέοντο,

σῖτον δ᾽ αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα

ἔδμεναι . ἀγχίμολον δ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ δῖος ὑφορβὸς

στήτην ἐρχομένω , περὶ δέ σφεας ἤλυθ᾽ ἰωὴ

φόρμιγγος γλαφυρῆς : ἀνὰ γάρ σφισι βάλλετ᾽ ἀείδειν

Φήμιος : αὐτὰρ ὁ χειρὸς ἑλὼν προσέειπε συβώτην:

“Εὔμαι᾽ , ἦ μάλα δὴ τάδε δώματα κάλ᾽ Ὀδυσῆος,

ῥεῖα δ᾽ ἀρίγνωτ᾽ ἐστὶ καὶ ἐν πολλοῖσιν ἰδέσθαι.

ἐξ ἑτέρων ἕτερ᾽ ἐστίν , ἐπήσκηται δέ οἱ αὐλὴ

τοίχῳ καὶ θριγκοῖσι , θύραι δ᾽ εὐερκέες εἰσὶ

δικλίδες : οὐκ ἄν τίς μιν ἀνὴρ ὑπεροπλίσσαιτο.

γιγνώσκω δ᾽ ὅτι πολλοὶ ἐν αὐτῷ δαῖτα τίθενται

ἄνδρες , ἐπεὶ κνίση μὲν ἀνήνοθεν , ἐν δέ τε φόρμιγξ

ἠπύει , ἣν ἄρα δαιτὶ θεοὶ ποίησαν ἑταίρην.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“ῥεῖ᾽ ἔγνως , ἐπεὶ οὐδὲ τά τ᾽ ἄλλα πέρ ἐσσ᾽ ἀνοήμων.

ἀλλ᾽ ἄγε δὴ φραζώμεθ᾽ ὅπως ἔσται τάδε ἔργα.

ἠὲ σὺ πρῶτος ἔσελθε δόμους εὖ ναιετάοντας,

δύσεο δὲ μνηστῆρας , ἐγὼ δ᾽ ὑπολείψομαι αὐτοῦ:

εἰ δ᾽ ἐθέλεις , ἐπίμεινον , ἐγὼ δ᾽ εἶμι προπάροιθε:

μηδὲ σὺ δηθύνειν , μή τίς σ᾽ ἔκτοσθε νοήσας

ἢ βάλῃ ἢ ἐλάσῃ : τὰ δέ σε φράζεσθαι ἄνωγα.”

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς:

γιγνώσκω , φρονέω : τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις.

ἀλλ᾽ ἔρχευ προπάροιθεν , ἐγὼ δ᾽ ὑπολείψομαι αὐτοῦ.

οὐ γάρ τι πληγέων ἀδαήμων οὐδὲ βολάων:

τολμήεις μοι θυμός , ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέπονθα

κύμασι καὶ πολέμῳ : μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω:

γαστέρα δ᾽ οὔ πως ἔστιν ἀποκρύψαι μεμαυῖαν,

οὐλομένην , ἣ πολλὰ κάκ᾽ ἀνθρώποισι δίδωσι,

τῆς ἕνεκεν καὶ νῆες ἐΰζυγοι ὁπλίζονται

πόντον ἐπ᾽ ἀτρύγετον , κακὰ δυσμενέεσσι φέρουσαι.”

ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον:

ἂν δὲ κύων κεφαλήν τε καὶ οὔατα κείμενος ἔσχεν,

Ἄργος , Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος , ὅν ῥά ποτ᾽ αὐτὸς

θρέψε μέν , οὐδ᾽ ἀπόνητο , πάρος δ᾽ εἰς Ἴλιον ἱρὴν

ᾤχετο . τὸν δὲ πάροιθεν ἀγίνεσκον νέοι ἄνδρες

αἶγας ἐπ᾽ ἀγροτέρας ἠδὲ πρόκας ἠδὲ λαγωούς:

δὴ τότε κεῖτ᾽ ἀπόθεστος ἀποιχομένοιο ἄνακτος,

ἐν πολλῇ κόπρῳ , ἥ οἱ προπάροιθε θυράων

ἡμιόνων τε βοῶν τε ἅλις κέχυτ᾽ , ὄφρ᾽ ἂν ἄγοιεν

δμῶες Ὀδυσσῆος τέμενος μέγα κοπρήσοντες:

ἔνθα κύων κεῖτ᾽ Ἄργος , ἐνίπλειος κυνοραιστέων.

δὴ τότε γ᾽ , ὡς ἐνόησεν Ὀδυσσέα ἐγγὺς ἐόντα,

οὐρῇ μέν ῥ᾽ ὅ γ᾽ ἔσηνε καὶ οὔατα κάββαλεν ἄμφω,

ἆσσον δ᾽ οὐκέτ᾽ ἔπειτα δυνήσατο οἷο ἄνακτος

ἐλθέμεν : αὐτὰρ ὁ νόσφιν ἰδὼν ἀπομόρξατο δάκρυ,

ῥεῖα λαθὼν Εὔμαιον , ἄφαρ δ᾽ ἐρεείνετο μύθῳ:

“Εὔμαι᾽ , ἦ μάλα θαῦμα , κύων ὅδε κεῖτ᾽ ἐνὶ κόπρῳ.

καλὸς μὲν δέμας ἐστίν , ἀτὰρ τόδε γ᾽ οὐ σάφα οἶδα,

εἰ δὴ καὶ ταχὺς ἔσκε θέειν ἐπὶ εἴδεϊ τῷδε,

ἦ αὔτως οἷοί τε τραπεζῆες κύνες ἀνδρῶν

γίγνοντ᾽ : ἀγλαΐης δ᾽ ἕνεκεν κομέουσιν ἄνακτες.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“καὶ λίην ἀνδρός γε κύων ὅδε τῆλε θανόντος.

εἰ τοιόσδ᾽ εἴη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ ἔργα,

οἷόν μιν Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,

αἶψά κε θηήσαιο ἰδὼν ταχυτῆτα καὶ ἀλκήν.

οὐ μὲν γάρ τι φύγεσκε βαθείης βένθεσιν ὕλης

κνώδαλον , ὅττι δίοιτο : καὶ ἴχνεσι γὰρ περιῄδη:

νῦν δ᾽ ἔχεται κακότητι , ἄναξ δέ οἱ ἄλλοθι πάτρης

ὤλετο , τὸν δὲ γυναῖκες ἀκηδέες οὐ κομέουσι.

δμῶες δ᾽ , εὖτ᾽ ἂν μηκέτ᾽ ἐπικρατέωσιν ἄνακτες,

οὐκέτ᾽ ἔπειτ᾽ ἐθέλουσιν ἐναίσιμα ἐργάζεσθαι:

ἥμισυ γάρ τ᾽ ἀρετῆς ἀποαίνυται εὐρύοπα Ζεὺς

ἀνέρος , εὖτ᾽ ἄν μιν κατὰ δούλιον ἦμαρ ἕλῃσιν.”

ὣς εἰπὼν εἰσῆλθε δόμους εὖ ναιετάοντας,

βῆ δ᾽ ἰθὺς μεγάροιο μετὰ μνηστῆρας ἀγαυούς.

Ἄργον δ᾽ αὖ κατὰ μοῖρ᾽ ἔλαβεν μέλανος θανάτοιο,

αὐτίκ᾽ ἰδόντ᾽ Ὀδυσῆα ἐεικοστῷ ἐνιαυτῷ.

τὸν δὲ πολὺ πρῶτος ἴδε Τηλέμαχος θεοειδὴς

ἐρχόμενον κατὰ δῶμα συβώτην , ὦκα δ᾽ ἔπειτα

νεῦσ᾽ ἐπὶ οἷ καλέσας : ὁ δὲ παπτήνας ἕλε δίφρον

κείμενον , ἔνθα τε δαιτρὸς ἐφίζεσκε κρέα πολλὰ

δαιόμενος μνηστῆρσι δόμον κάτα δαινυμένοισι:

τὸν κατέθηκε φέρων πρὸς Τηλεμάχοιο τράπεζαν

ἀντίον , ἔνθα δ᾽ ἄρ᾽ αὐτὸς ἐφέζετο : τῷ δ᾽ ἄρα κῆρυξ

μοῖραν ἑλὼν ἐτίθει κανέου τ᾽ ἐκ σῖτον ἀείρας.

ἀγχίμολον δὲ μετ᾽ αὐτὸν ἐδύσετο δώματ᾽ Ὀδυσσεύς,

πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιος ἠδὲ γέροντι,

σκηπτόμενος : τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροΐ εἵματα ἕστο.

ἷζε δ᾽ ἐπὶ μελίνου οὐδοῦ ἔντοσθε θυράων,

κλινάμενος σταθμῷ κυπαρισσίνῳ , ὅν ποτε τέκτων

ξέσσεν ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν.

Τηλέμαχος δ᾽ ἐπὶ οἷ καλέσας προσέειπε συβώτην,

ἄρτον τ᾽ οὖλον ἑλὼν περικαλλέος ἐκ κανέοιο

καὶ κρέας , ὥς οἱ χεῖρες ἐχάνδανον ἀμφιβαλόντι:

“δὸς τῷ ξείνῳ ταῦτα φέρων αὐτόν τε κέλευε

αἰτίζειν μάλα πάντας ἐποιχόμενον μνηστῆρας:

αἰδὼς δ᾽ οὐκ ἀγαθὴ κεχρημένῳ ἀνδρὶ παρεῖναι.”

ὣς φάτο , βῆ δὲ συφορβός , ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσεν,

ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευε:

“Τηλέμαχός τοι , ξεῖνε , διδοῖ τάδε , καί σε κελεύει

αἰτίζειν μάλα πάντας ἐποιχόμενον μνηστῆρας:

αἰδῶ δ᾽ οὐκ ἀγαθήν φησ᾽ ἔμμεναι ἀνδρὶ προΐκτῃ.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“Ζεῦ ἄνα , Τηλέμαχόν μοι ἐν ἀνδράσιν ὄλβιον εἶναι,

καί οἱ πάντα γένοιθ᾽ ὅσσα φρεσὶν ᾗσι μενοινᾷ.”

ἦ ῥα καὶ ἀμφοτέρῃσιν ἐδέξατο καὶ κατέθηκεν

αὖθι ποδῶν προπάροιθεν , ἀεικελίης ἐπὶ πήρης,

ἤσθιε δ᾽ ἧος ἀοιδὸς ἐνὶ μεγάροισιν ἄειδεν:

εὖθ᾽ ὁ δεδειπνήκειν , ὁ δ᾽ ἐπαύετο θεῖος ἀοιδός.

μνηστῆρες δ᾽ ὁμάδησαν ἀνὰ μέγαρ᾽ . αὐτὰρ Ἀθήνη,

ἄγχι παρισταμένη Λαερτιάδην Ὀδυσῆα

ὤτρυν᾽ , ὡς ἂν πύρνα κατὰ μνηστῆρας ἀγείροι,

γνοίη θ᾽ οἵ τινές εἰσιν ἐναίσιμοι οἵ τ᾽ ἀθέμιστοι:

ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὥς τιν᾽ ἔμελλ᾽ ἀπαλεξήσειν κακότητος.

βῆ δ᾽ ἴμεν αἰτήσων ἐνδέξια φῶτα ἕκαστον,

πάντοσε χεῖρ᾽ ὀρέγων , ὡς εἰ πτωχὸς πάλαι εἴη.

οἱ δ᾽ ἐλεαίροντες δίδοσαν , καὶ ἐθάμβεον αὐτόν,

ἀλλήλους τ᾽ εἴροντο τίς εἴη καὶ πόθεν ἔλθοι.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Μελάνθιος , αἰπόλος αἰγῶν:

“κέκλυτέ μευ , μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης,

τοῦδε περὶ ξείνου : ἦ γάρ μιν πρόσθεν ὄπωπα.

ἦ τοι μέν οἱ δεῦρο συβώτης ἡγεμόνευεν,

αὐτὸν δ᾽ οὐ σάφα οἶδα , πόθεν γένος εὔχεται εἶναι.”

ὣς ἔφατ᾽ , Ἀντίνοος δ᾽ ἔπεσιν νείκεσσε συβώτην:

“ὦ ἀρίγνωτε συβῶτα , τίη δὲ σὺ τόνδε πόλινδε

ἤγαγες ; ἦ οὐχ ἅλις ἧμιν ἀλήμονές εἰσι καὶ ἄλλοι,

πτωχοὶ ἀνιηροί , δαιτῶν ἀπολυμαντῆρες;

ἦ ὄνοσαι ὅτι τοι βίοτον κατέδουσιν ἄνακτος

ἐνθάδ᾽ ἀγειρόμενοι , σὺ δὲ καὶ προτὶ τόνδ᾽ ἐκάλεσσας;”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“Ἀντίνο᾽ , οὐ μὲν καλὰ καὶ ἐσθλὸς ἐὼν ἀγορεύεις:

τίς γὰρ δὴ ξεῖνον καλεῖ ἄλλοθεν αὐτὸς ἐπελθὼν

ἄλλον γ᾽ , εἰ μὴ τῶν οἳ δημιοεργοὶ ἔασι,

μάντιν ἢ ἰητῆρα κακῶν ἢ τέκτονα δούρων,

ἢ καὶ θέσπιν ἀοιδόν , ὅ κεν τέρπῃσιν ἀείδων;

οὗτοι γὰρ κλητοί γε βροτῶν ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν:

πτωχὸν δ᾽ οὐκ ἄν τις καλέοι τρύξοντα ἓ αὐτόν.

ἀλλ᾽ αἰεὶ χαλεπὸς περὶ πάντων εἶς μνηστήρων

δμωσὶν Ὀδυσσῆος , πέρι δ᾽ αὖτ᾽ ἐμοί : αὐτὰρ ἐγώ γε

οὐκ ἀλέγω , ἧός μοι ἐχέφρων Πηνελόπεια

ζώει ἐνὶ μεγάροις καὶ Τηλέμαχος θεοειδής.”

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“σίγα , μή μοι τοῦτον ἀμείβεο πολλὰ ἔπεσσιν:

Ἀντίνοος δ᾽ εἴωθε κακῶς ἐρεθιζέμεν αἰεὶ

μύθοισιν χαλεποῖσιν , ἐποτρύνει δὲ καὶ ἄλλους.”

ἦ ῥα καὶ Ἀντίνοον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“Ἀντίνο᾽ , ἦ μευ καλὰ πατὴρ ὣς κήδεαι υἷος,

ὃς τὸν ξεῖνον ἄνωγας ἀπὸ μεγάροιο διέσθαι

μύθῳ ἀναγκαίῳ : μὴ τοῦτο θεὸς τελέσειε.

δός οἱ ἑλών : οὔ τοι φθονέω : κέλομαι γὰρ ἐγώ γε:

μήτ᾽ οὖν μητέρ᾽ ἐμὴν ἅζευ τό γε μήτε τιν᾽ ἄλλον

δμώων , οἳ κατὰ δώματ᾽ Ὀδυσσῆος θείοιο.

ἀλλ᾽ οὔ τοι τοιοῦτον ἐνὶ στήθεσσι νόημα:

αὐτὸς γὰρ φαγέμεν πολὺ βούλεαι ἢ δόμεν ἄλλῳ.”

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος ἀπαμειβόμενος προσέειπε:

“Τηλέμαχ᾽ ὑψαγόρη , μένος ἄσχετε , ποῖον ἔειπες.

εἴ οἱ τόσσον ἅπαντες ὀρέξειαν μνηστῆρες,

καί κέν μιν τρεῖς μῆνας ἀπόπροθεν οἶκος ἐρύκοι.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφη , καὶ θρῆνυν ἑλὼν ὑπέφηνε τραπέζης

κείμενον , ᾧ ῥ᾽ ἔπεχεν λιπαροὺς πόδας εἰλαπινάζων:

οἱ δ᾽ ἄλλοι πάντες δίδοσαν , πλῆσαν δ᾽ ἄρα πήρην

σίτου καὶ κρειῶν : τάχα δὴ καὶ ἔμελλεν Ὀδυσσεὺς

αὖτις ἐπ᾽ οὐδὸν ἰὼν προικὸς γεύσεσθαι Ἀχαιῶν:

στῆ δὲ παρ᾽ Ἀντίνοον , καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε:

“δός , φίλος : οὐ μέν μοι δοκέεις ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν

ἔμμεναι , ἀλλ᾽ ὤριστος , ἐπεὶ βασιλῆϊ ἔοικας.

τῷ σε χρὴ δόμεναι καὶ λώϊον ἠέ περ ἄλλοι

σίτου : ἐγὼ δέ κέ σε κλείω κατ᾽ ἀπείρονα γαῖαν.

καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον

ὄλβιος ἀφνειὸν καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ,

τοίῳ ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι:

ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι ἄλλα τε πολλὰ

οἷσίν τ᾽ εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται.

ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων —ἤθελε γάρ που—

ὅς μ᾽ ἅμα ληϊστῆρσι πολυπλάγκτοισιν ἀνῆκεν

Αἴγυπτόνδ᾽ ἰέναι , δολιχὴν ὁδόν , ὄφρ᾽ ἀπολοίμην.

στῆσα δ᾽ ἐν Αἰγύπτῳ ποταμῷ νέας ἀμφιελίσσας.

ἔνθ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼ κελόμην ἐρίηρας ἑταίρους

αὐτοῦ πὰρ νήεσσι μένειν καὶ νῆας ἔρυσθαι,

ὀπτῆρας δὲ κατὰ σκοπιὰς ὤτρυνα νέεσθαι.

οἱ δ᾽ ὕβρει εἴξαντες , ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῷ,

αἶψα μάλ᾽ Αἰγυπτίων ἀνδρῶν περικαλλέας ἀγροὺς

πόρθεον , ἐκ δὲ γυναῖκας ἄγον καὶ νήπια τέκνα,

αὐτούς τ᾽ ἔκτεινον : τάχα δ᾽ ἐς πόλιν ἵκετ᾽ ἀϋτή.

οἱ δὲ βοῆς ἀΐοντες ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφιν

ἦλθον : πλῆτο δὲ πᾶν πεδίον πεζῶν τε καὶ ἵππων

χαλκοῦ τε στεροπῆς : ἐν δὲ Ζεὺς τερπικέραυνος

φύζαν ἐμοῖς ἑτάροισι κακὴν βάλεν , οὐδέ τις ἔτλη

στῆναι ἐναντίβιον : περὶ γὰρ κακὰ πάντοθεν ἔστη.

ἔνθ᾽ ἡμέων πολλοὺς μὲν ἀπέκτανον ὀξέϊ χαλκῷ,

τοὺς δ᾽ ἄναγον ζωούς , σφίσιν ἐργάζεσθαι ἀνάγκῃ.

αὐτὰρ ἔμ᾽ ἐς Κύπρον ξείνῳ δόσαν ἀντιάσαντι,

Δμήτορι Ἰασίδῃ , ὃς Κύπρου ἶφι ἄνασσεν:

ἔνθεν δὴ νῦν δεῦρο τόδ᾽ ἵκω πήματα πάσχων.”

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος ἀπαμείβετο φώνησέν τε:

“τίς δαίμων τόδε πῆμα προσήγαγε , δαιτὸς ἀνίην;

στῆθ᾽ οὕτως ἐς μέσσον , ἐμῆς ἀπάνευθε τραπέζης,

μὴ τάχα πικρὴν Αἴγυπτον καὶ Κύπρον ἵκηαι:

ὥς τις θαρσαλέος καὶ ἀναιδής ἐσσι προΐκτης.

ἑξείης πάντεσσι παρίστασαι : οἱ δὲ διδοῦσι

μαψιδίως , ἐπεὶ οὔ τις ἐπίσχεσις οὐδ᾽ ἐλεητὺς

ἀλλοτρίων χαρίσασθαι , ἐπεὶ πάρα πολλὰ ἑκάστῳ.”

τὸν δ᾽ ἀναχωρήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὢ πόποι , οὐκ ἄρα σοί γ᾽ ἐπὶ εἴδεϊ καὶ φρένες ἦσαν:

οὐ σύ γ᾽ ἂν ἐξ οἴκου σῷ ἐπιστάτῃ οὐδ᾽ ἅλα δοίης,

ὃς νῦν ἀλλοτρίοισι παρήμενος οὔ τί μοι ἔτλης

σίτου ἀποπροελὼν δόμεναι : τὰ δὲ πολλὰ πάρεστιν.”

ὣς ἔφατ᾽ , Ἀντίνοος δ᾽ ἐχολώσατο κηρόθι μᾶλλον,

καί μιν ὑπόδρα ἰδὼν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“νῦν δή σ᾽ οὐκέτι καλὰ διὲκ μεγάροιό γ᾽ ὀΐω

ἂψ ἀναχωρήσειν , ὅτε δὴ καὶ ὀνείδεα βάζεις.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφη , καὶ θρῆνυν ἑλὼν βάλε δεξιὸν ὦμον,

πρυμνότατον κατὰ νῶτον : ὁ δ᾽ ἐστάθη ἠΰτε πέτρη

ἔμπεδον , οὐδ᾽ ἄρα μιν σφῆλεν βέλος Ἀντινόοιο,

ἀλλ᾽ ἀκέων κίνησε κάρη , κακὰ βυσσοδομεύων.

ἂψ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐπ᾽ οὐδὸν ἰὼν κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετο , κὰδ δ᾽ ἄρα πήρην

θῆκεν ἐϋπλείην , μετὰ δὲ μνηστῆρσιν ἔειπε:

“κέκλυτέ μευ , μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης,

ὄφρ᾽ εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει.

οὐ μὰν οὔτ᾽ ἄχος ἐστὶ μετὰ φρεσὶν οὔτε τι πένθος,

ὁππότ᾽ ἀνὴρ περὶ οἷσι μαχειόμενος κτεάτεσσι

βλήεται , ἢ περὶ βουσὶν ἢ ἀργεννῇς ὀΐεσσιν:

αὐτὰρ ἔμ᾽ Ἀντίνοος βάλε γαστέρος εἵνεκα λυγρῆς,

οὐλομένης , ἣ πολλὰ κάκ᾽ ἀνθρώποισι δίδωσιν.

ἀλλ᾽ εἴ που πτωχῶν γε θεοὶ καὶ Ἐρινύες εἰσίν,

Ἀντίνοον πρὸ γάμοιο τέλος θανάτοιο κιχείη.”

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος προσέφη , Εὐπείθεος υἱός:

“ἔσθι᾽ ἕκηλος , ξεῖνε , καθήμενος , ἢ ἄπιθ᾽ ἄλλῃ,

μή σε νέοι διὰ δώματ᾽ ἐρύσσωσ᾽ , οἷ᾽ ἀγορεύεις,

ἢ ποδὸς ἢ καὶ χειρός , ἀποδρύψωσι δὲ πάντα.”

ὣς ἔφαθ᾽ , οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ὑπερφιάλως νεμέσησαν:

ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων:

“Ἀντίνο᾽ , οὐ μὲν κάλ᾽ ἔβαλες δύστηνον ἀλήτην,

οὐλόμεν᾽ , εἰ δή πού τις ἐπουράνιος θεός ἐστιν.

καί τε θεοὶ ξείνοισιν ἐοικότες ἀλλοδαποῖσι,

παντοῖοι τελέθοντες , ἐπιστρωφῶσι πόληας,

ἀνθρώπων ὕβριν τε καὶ εὐνομίην ἐφορῶντες.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφαν μνηστῆρες , ὁ δ᾽ οὐκ ἐμπάζετο μύθων.

Τηλέμαχος δ᾽ ἐν μὲν κραδίῃ μέγα πένθος ἄεξε

βλημένου , οὐδ᾽ ἄρα δάκρυ χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν,

ἀλλ᾽ ἀκέων κίνησε κάρη , κακὰ βυσσοδομεύων.

τοῦ δ᾽ ὡς οὖν ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια

βλημένου ἐν μεγάρῳ , μετ᾽ ἄρα δμῳῇσιν ἔειπεν:

“αἴθ᾽ οὕτως αὐτόν σε βάλοι κλυτότοξος Ἀπόλλων.”

τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρυνόμη ταμίη πρὸς μῦθον ἔειπεν:

“εἰ γὰρ ἐπ᾽ ἀρῇσιν τέλος ἡμετέρῃσι γένοιτο:

οὐκ ἄν τις τούτων γε ἐΰθρονον Ἠῶ ἵκοιτο.”

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“μαῖ᾽ , ἐχθροὶ μὲν πάντες , ἐπεὶ κακὰ μηχανόωνται:

Ἀντίνοος δὲ μάλιστα μελαίνῃ κηρὶ ἔοικε.

ξεῖνός τις δύστηνος ἀλητεύει κατὰ δῶμα

ἀνέρας αἰτίζων : ἀχρημοσύνη γὰρ ἀνώγει:

ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἐνέπλησάν τ᾽ ἔδοσάν τε,

οὗτος δὲ θρήνυι πρυμνὸν βάλε δεξιὸν ὦμον.”

ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς ἀγόρευε μετὰ δμῳῇσι γυναιξίν,

ἡμένη ἐν θαλάμῳ : ὁ δ᾽ ἐδείπνεε δῖος Ὀδυσσεύς:

ἡ δ᾽ ἐπὶ οἷ καλέσασα προσηύδα δῖον ὑφορβόν:

“ἔρχεο , δῖ᾽ Εὔμαιε , κιὼν τὸν ξεῖνον ἄνωχθι

ἐλθέμεν , ὄφρα τί μιν προσπτύξομαι ἠδ᾽ ἐρέωμαι

εἴ που Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἠὲ πέπυσται

ἢ ἴδεν ὀφθαλμοῖσι : πολυπλάγκτῳ γὰρ ἔοικε.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα

“εἰ γάρ τοι , βασίλεια , σιωπήσειαν Ἀχαιοί:

οἷ᾽ ὅ γε μυθεῖται , θέλγοιτό κέ τοι φίλον ἦτορ.

τρεῖς γὰρ δή μιν νύκτας ἔχον , τρία δ᾽ ἤματ᾽ ἔρυξα

ἐν κλισίῃ : πρῶτον γὰρ ἔμ᾽ ἵκετο νηὸς ἀποδράς:

ἀλλ᾽ οὔ πω κακότητα διήνυσεν ἣν ἀγορεύων.

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀοιδὸν ἀνὴρ ποτιδέρκεται , ὅς τε θεῶν ἒξ

ἀείδει δεδαὼς ἔπε᾽ ἱμερόεντα βροτοῖσι,

τοῦ δ᾽ ἄμοτον μεμάασιν ἀκουέμεν , ὁππότ᾽ ἀείδῃ:

ὣς ἐμὲ κεῖνος ἔθελγε παρήμενος ἐν μεγάροισι.

φησὶ δ᾽ Ὀδυσσῆος ξεῖνος πατρώϊος εἶναι,

Κρήτῃ ναιετάων , ὅθι Μίνωος γένος ἐστίν.

ἔνθεν δὴ νῦν δεῦρο τόδ᾽ ἵκετο πήματα πάσχων,

προπροκυλινδόμενος : στεῦται δ᾽ Ὀδυσῆος ἀκοῦσαι,

ἀγχοῦ , Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν ἐν πίονι δήμῳ,

ζωοῦ : πολλὰ δ᾽ ἄγει κειμήλια ὅνδε δόμονδε.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“ἔρχεο , δεῦρο κάλεσσον , ἵν᾽ ἀντίον αὐτὸς ἐνίσπῃ.

οὗτοι δ᾽ ἠὲ θύρῃσι καθήμενοι ἑψιαάσθων.

ἢ αὐτοῦ κατὰ δώματ᾽ , ἐπεί σφισι θυμὸς ἐΰφρων.

αὐτῶν μὲν γὰρ κτήματ᾽ ἀκήρατα κεῖτ᾽ ἐνὶ οἴκῳ,

σῖτος καὶ μέθυ ἡδύ : τὰ μὲν οἰκῆες ἔδουσιν,

οἱ δ᾽ εἰς ἡμέτερον πωλεύμενοι ἤματα πάντα,

βοῦς ἱερεύοντες καὶ ὄϊς καὶ πίονας αἶγας,

εἰλαπινάζουσιν πίνουσί τε αἴθοπα οἶνον,

μαψιδίως : τὰ δὲ πολλὰ κατάνεται . οὐ γὰρ ἔπ᾽ ἀνήρ,

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκεν , ἀρὴν ἀπὸ οἴκου ἀμῦναι.

εἰ δ᾽ Ὀδυσεὺς ἔλθοι καὶ ἵκοιτ᾽ ἐς πατρίδα γαῖαν,

αἶψά κε σὺν ᾧ παιδὶ βίας ἀποτίσεται ἀνδρῶν.”

ὣς φάτο , Τηλέμαχος δὲ μέγ᾽ ἔπταρεν , ἀμφὶ δὲ δῶμα

σμερδαλέον κονάβησε : γέλασσε δὲ Πηνελόπεια,

αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Εὔμαιον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“ἔρχεό μοι , τὸν ξεῖνον ἐναντίον ὧδε κάλεσσον.

οὐχ ὁράᾳς ὅ μοι υἱὸς ἐπέπταρε πᾶσιν ἔπεσσι;

τῷ κε καὶ οὐκ ἀτελὴς θάνατος μνηστῆρσι γένοιτο

πᾶσι μάλ᾽ , οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω , σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

αἴ κ᾽ αὐτὸν γνώω νημερτέα πάντ᾽ ἐνέποντα,

ἕσσω μιν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε , εἵματα καλά.”

ὣς φάτο , βῆ δὲ συφορβός , ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσεν:

ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“ξεῖνε πάτερ , καλέει σε περίφρων Πηνελόπεια,

μήτηρ Τηλεμάχοιο : μεταλλῆσαί τί ἑ θυμὸς

ἀμφὶ πόσει κέλεται , καὶ κήδεά περ πεπαθυίῃ.

εἰ δέ κέ σε γνώῃ νημερτέα πάντ᾽ ἐνέποντα,

ἕσσει σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε , τῶν σὺ μάλιστα

χρηΐζεις : σῖτον δὲ καὶ αἰτίζων κατὰ δῆμον

γαστέρα βοσκήσεις : δώσει δέ τοι ὅς κ᾽ ἐθέλῃσι.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς:

“Εὔμαι᾽ , αἶψά κ᾽ ἐγὼ νημερτέα πάντ᾽ ἐνέποιμι

κούρῃ Ἰκαρίοιο , περίφρονι Πηνελοπείῃ:

οἶδα γὰρ εὖ περὶ κείνου , ὁμὴν δ᾽ ἀνεδέγμεθ᾽ ὀϊζύν.

ἀλλὰ μνηστήρων χαλεπῶν ὑποδείδι᾽ ὅμιλον,

τῶν ὕβρις τε βίη τε σιδήρεον οὐρανὸν ἵκει.

καὶ γὰρ νῦν , ὅτε μ᾽ οὗτος ἀνὴρ κατὰ δῶμα κιόντα

οὔ τι κακὸν ῥέξαντα βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν,

οὔτε τι Τηλέμαχος τό γ᾽ ἐπήρκεσεν οὔτε τις ἄλλος.

τῷ νῦν Πηνελόπειαν ἐνὶ μεγάροισιν ἄνωχθι

μεῖναι , ἐπειγομένην περ , ἐς ἠέλιον καταδύντα:

καὶ τότε μ᾽ εἰρέσθω πόσιος πέρι νόστιμον ἦμαρ,

ἀσσοτέρω καθίσασα παραὶ πυρί : εἵματα γάρ τοι

λύγρ᾽ ἔχω : οἶσθα καὶ αὐτός , ἐπεί σε πρῶθ᾽ ἱκέτευσα.”

ὣς φάτο , βῆ δὲ συφορβός , ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσε.

τὸν δ᾽ ὑπὲρ οὐδοῦ βάντα προσηύδα Πηνελόπεια:

“οὐ σύ γ᾽ ἄγεις , Εὔμαιε : τί τοῦτ᾽ ἐνόησεν ἀλήτης;

ἦ τινά που δείσας ἐξαίσιον ἦε καὶ ἄλλως

αἰδεῖται κατὰ δῶμα ; κακὸς δ᾽ αἰδοῖος ἀλήτης.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης , Εὔμαιε συβῶτα:

“μυθεῖται κατὰ μοῖραν , ἅ πέρ κ᾽ οἴοιτο καὶ ἄλλος,

ὕβριν ἀλυσκάζων ἀνδρῶν ὑπερηνορεόντων.

ἀλλά σε μεῖναι ἄνωγεν ἐς ἠέλιον καταδύντα.

καὶ δὲ σοὶ ὧδ᾽ αὐτῇ πολὺ κάλλιον , ὦ βασίλεια,

οἴην πρὸς ξεῖνον φάσθαι ἔπος ἠδ᾽ ἐπακοῦσαι.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“οὐκ ἄφρων ὁ ξεῖνος : ὀΐεται , ὥς περ ἂν εἴη:

οὐ γάρ πού τινες ὧδε καταθνητῶν ἀνθρώπων

ἀνέρες ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται.”

ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς ἀγόρευεν , ὁ δ᾽ ᾤχετο δῖος ὑφορβὸς

μνηστήρων ἐς ὅμιλον , ἐπεὶ διεπέφραδε πάντα.

αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα,

ἄγχι σχὼν κεφαλήν , ἵνα μὴ πευθοίαθ᾽ οἱ ἄλλοι:

“ὦ φίλ᾽ , ἐγὼ μὲν ἄπειμι , σύας καὶ κεῖνα φυλάξων,

σὸν καὶ ἐμὸν βίοτον : σοὶ δ᾽ ἐνθάδε πάντα μελόντων.

αὐτὸν μέν σε πρῶτα σάω , καὶ φράζεο θυμῷ

μή τι πάθῃς : πολλοὶ δὲ κακὰ φρονέουσιν Ἀχαιῶν,

τοὺς Ζεὺς ἐξολέσειε πρὶν ἡμῖν πῆμα γενέσθαι.”

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“ἔσσεται οὕτως , ἄττα : σὺ δ᾽ ἔρχεο δειελιήσας:

ἠῶθεν δ᾽ ἰέναι καὶ ἄγειν ἱερήϊα καλά:

αὐτὰρ ἐμοὶ τάδε πάντα καὶ ἀθανάτοισι μελήσει.”

ὣς φάθ᾽ , ὁ δ᾽ αὖτις ἄρ᾽ ἕζετ᾽ ἐϋξέστου ἐπὶ δίφρου,

πλησάμενος δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος

βῆ ῥ᾽ ἴμεναι μεθ᾽ ὕας , λίπε δ᾽ ἕρκεά τε μέγαρόν τε,

πλεῖον δαιτυμόνων : οἱ δ᾽ ὀρχηστυῖ καὶ ἀοιδῇ

τέρποντ᾽ : ἤδη γὰρ καὶ ἐπήλυθε δείελον ἦμαρ.