Reading Center

αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς,

μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων:

αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

“Τηλέμαχε , χρὴ τεύχε᾽ ἀρήϊα κατθέμεν εἴσω

πάντα μάλ᾽ : αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσι

παρφάσθαι , ὅτε κέν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες:

‘ἐκ καπνοῦ κατέθηκ᾽ , ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκει

οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,

ἀλλὰ κατῄκισται , ὅσσον πυρὸς ἵκετ᾽ ἀϋτμή.

πρὸς δ᾽ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶν ἔβαλε δαίμων

μή πως οἰνωθέντες , ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν,

ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνητέ τε δαῖτα

καὶ μνηστύν : αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος.’”

ὣς φάτο , Τηλέμαχος δὲ φίλῳ ἐπεπείθετο πατρί,

ἐκ δὲ καλεσσάμενος προσέφη τροφὸν Εὐρύκλειαν:

“μαῖ᾽ , ἄγε δή μοι ἔρυξον ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας,

ὄφρα κεν ἐς θάλαμον καταθείομαι ἔντεα πατρὸς

καλά , τά μοι κατὰ οἶκον ἀκηδέα καπνὸς ἀμέρδει

πατρὸς ἀποιχομένοιο : ἐγὼ δ᾽ ἔτι νήπιος ἦα.

νῦν δ᾽ ἐθέλω καταθέσθαι , ἵν᾽ οὐ πυρὸς ἵξετ᾽ ἀϋτμή.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια:

“αἲ γὰρ δή ποτε , τέκνον , ἐπιφροσύνας ἀνέλοιο

οἴκου κήδεσθαι καὶ κτήματα πάντα φυλάσσειν.

ἀλλ᾽ ἄγε , τίς τοι ἔπειτα μετοιχομένη φάος οἴσει;

δμῳὰς δ᾽ οὐκ εἴας προβλωσκέμεν , αἵ κεν ἔφαινον.”

τὴν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“ξεῖνος ὅδ᾽ : οὐ γὰρ ἀεργὸν ἀνέξομαι ὅς κεν ἐμῆς γε

χοίνικος ἅπτηται , καὶ τηλόθεν εἰληλουθώς.”

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν , τῇ δ᾽ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος.

κλήϊσεν δὲ θύρας μεγάρων εὖ ναιεταόντων.

τὼ δ᾽ ἄρ᾽ ἀναΐξαντ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱὸς

ἐσφόρεον κόρυθάς τε καὶ ἀσπίδας ὀμφαλοέσσας

ἔγχεά τ᾽ ὀξυόεντα : πάροιθε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη,

χρύσεον λύχνον ἔχουσα , φάος περικαλλὲς ἐποίει.

δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρ᾽ αἶψα:

“ὦ πάτερ , ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι.

ἔμπης μοι τοῖχοι μεγάρων καλαί τε μεσόδμαι,

εἰλάτιναί τε δοκοί , καὶ κίονες ὑψόσ᾽ ἔχοντες

φαίνοντ᾽ ὀφθαλμοῖς ὡς εἰ πυρὸς αἰθομένοιο.

ἦ μάλα τις θεὸς ἔνδον , οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι.”

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδ᾽ ἐρέεινε:

αὕτη τοι δίκη ἐστὶ θεῶν , οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν.

ἀλλὰ σὺ μὲν κατάλεξαι , ἐγὼ δ᾽ ὑπολείψομαι αὐτοῦ,

ὄφρα κ᾽ ἔτι δμῳὰς καὶ μητέρα σὴν ἐρεθίζω:

ἡ δέ μ᾽ ὀδυρομένη εἰρήσεται ἀμφὶς ἕκαστα.”

ὣς φάτο , Τηλέμαχος δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει

κείων ἐς θάλαμον , δαΐδων ὕπο λαμπομενάων,

ἔνθα πάρος κοιμᾶθ᾽ , ὅτε μιν γλυκὺς ὕπνος ἱκάνοι:

ἔνθ᾽ ἄρα καὶ τότ᾽ ἔλεκτο καὶ Ἠῶ δῖαν ἔμιμνεν.

αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς,

μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων.

ἡ δ᾽ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,

Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ.

τῇ παρὰ μὲν κλισίην πυρὶ κάτθεσαν , ἔνθ᾽ ἄρ᾽ ἐφῖζε,

δινωτὴν ἐλέφαντι καὶ ἀργύρῳ : ἥν ποτε τέκτων

ποίησ᾽ Ἰκμάλιος , καὶ ὑπὸ θρῆνυν ποσὶν ἧκε

προσφυέ᾽ ἐξ αὐτῆς , ὅθ᾽ ἐπὶ μέγα βάλλετο κῶας.

ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια.

ἦλθον δὲ δμῳαὶ λευκώλενοι ἐκ μεγάροιο.

αἱ δ᾽ ἀπὸ μὲν σῖτον πολὺν ᾕρεον ἠδὲ τραπέζας

καὶ δέπα , ἔνθεν ἄρ᾽ ἄνδρες ὑπερμενέοντες ἔπινον:

πῦρ δ᾽ ἀπὸ λαμπτήρων χαμάδις βάλον , ἄλλα δ᾽ ἐπ᾽ αὐτῶν

νήησαν ξύλα πολλά , φόως ἔμεν ἠδὲ θέρεσθαι.

ἡ δ᾽ Ὀδυσῆ᾽ ἐνένιπε Μελανθὼ δεύτερον αὖτις:

“ξεῖν᾽ , ἔτι καὶ νῦν ἐνθάδ᾽ ἀνιήσεις διὰ νύκτα

δινεύων κατὰ οἶκον , ὀπιπεύσεις δὲ γυναῖκας;

ἀλλ᾽ ἔξελθε θύραζε , τάλαν , καὶ δαιτὸς ὄνησο:

ἢ τάχα καὶ δαλῷ βεβλημένος εἶσθα θύραζε.”

τὴν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“δαιμονίη , τί μοι ὧδ᾽ ἐπέχεις κεκοτηότι θυμῷ;

ἦ ὅτι δὴ ῥυπόω , κακὰ δὲ χροῒ εἵματα εἷμαι,

πτωχεύω δ᾽ ἀνὰ δῆμον ; ἀναγκαίη γὰρ ἐπείγει.

τοιοῦτοι πτωχοὶ καὶ ἀλήμονες ἄνδρες ἔασι

καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον

ὄλβιος ἀφνειὸν καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ,

τοίῳ ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι:

ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι , ἄλλα τε πολλὰ

οἷσίν τ᾽ εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται.

ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων : ἤθελε γάρ που:

τῷ νῦν μήποτε καὶ σύ , γύναι , ἀπὸ πᾶσαν ὀλέσσῃς

ἀγλαΐην , τῇ νῦν γε μετὰ δμῳῇσι κέκασσαι:

μή πώς τοι δέσποινα κοτεσσαμένη χαλεπήνῃ,

ἢ Ὀδυσεὺς ἔλθῃ : ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα.

εἰ δ᾽ ὁ μὲν ὣς ἀπόλωλε καὶ οὐκέτι νόστιμός ἐστιν,

ἀλλ᾽ ἤδη παῖς τοῖος Ἀπόλλωνός γε ἕκητι,

Τηλέμαχος : τὸν δ᾽ οὔ τις ἐνὶ μεγάροισι γυναικῶν

λήθει ἀτασθάλλουσ᾽ , ἐπεὶ οὐκέτι τηλίκος ἐστίν.”

ὣς φάτο , τοῦ δ᾽ ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια,

ἀμφίπολον δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε:

“πάντως , θαρσαλέη , κύον ἀδεές , οὔ τί με λήθεις

ἔρδουσα μέγα ἔργον , ὃ σῇ κεφαλῇ ἀναμάξεις:

πάντα γὰρ εὖ ᾔδησθ᾽ , ἐπεὶ ἐξ ἐμεῦ ἔκλυες αὐτῆς

ὡς τὸν ξεῖνον ἔμελλον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν

ἀμφὶ πόσει εἴρεσθαι , ἐπεὶ πυκινῶς ἀκάχημαι.”

ἦ ῥα καὶ Εὐρυνόμην ταμίην πρὸς μῦθον ἔειπεν:

“Εὐρυνόμη , φέρε δὴ δίφρον καὶ κῶας ἐπ᾽ αὐτοῦ,

ὄφρα καθεζόμενος εἴπῃ ἔπος ἠδ᾽ ἐπακούσῃ

ὁ ξεῖνος ἐμέθεν : ἐθέλω δέ μιν ἐξερέεσθαι.”

ὣς ἔφαθ᾽ , ἡ δὲ μάλ᾽ ὀτραλέως κατέθηκε φέρουσα

δίφρον ἐΰξεστον καὶ ἐπ᾽ αὐτῷ κῶας ἔβαλλεν:

ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια:

“ξεῖνε , τὸ μέν σε πρῶτον ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή:

τίς πόθεν εἶς ἀνδρῶν ; πόθι τοι πόλις ἠδὲ τοκῆες;”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι , οὐκ ἄν τίς σε βροτῶν ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν

νεικέοι : ἦ γάρ σευ κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἱκάνει,

ὥς τέ τευ ἢ βασιλῆος ἀμύμονος , ὅς τε θεουδὴς

ἀνδράσιν ἐν πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισιν ἀνάσσων

εὐδικίας ἀνέχῃσι , φέρῃσι δὲ γαῖα μέλαινα

πυροὺς καὶ κριθάς , βρίθῃσι δὲ δένδρεα καρπῷ,

τίκτῃ δ᾽ ἔμπεδα μῆλα , θάλασσα δὲ παρέχῃ ἰχθῦς

ἐξ εὐηγεσίης , ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ.

τῷ ἐμὲ νῦν τὰ μὲν ἄλλα μετάλλα σῷ ἐνὶ οἴκῳ,

μηδ᾽ ἐμὸν ἐξερέεινε γένος καὶ πατρίδα γαῖαν,

μή μοι μᾶλλον θυμὸν ἐνιπλήσῃς ὀδυνάων

μνησαμένῳ μάλα δ᾽ εἰμὶ πολύστονος : οὐδέ τί με χρὴ

οἴκῳ ἐν ἀλλοτρίῳ γοόωντά τε μυρόμενόν τε

ἧσθαι , ἐπεὶ κάκιον πενθήμεναι ἄκριτον αἰεί:

μή τίς μοι δμῳῶν νεμεσήσεται , ἠὲ σύ γ᾽ αὐτή,

φῇ δὲ δακρυπλώειν βεβαρηότα με φρένας οἴνῳ.”

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια:

“ξεῖν᾽ , ἦ τοι μὲν ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε

ὤλεσαν ἀθάνατοι , ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον

Ἀργεῖοι , μετὰ τοῖσι δ᾽ ἐμὸς πόσις ᾖεν Ὀδυσσεύς

εἰ κεῖνός γ᾽ ἐλθὼν τὸν ἐμὸν βίον ἀμφιπολεύοι,

μεῖζον κε κλέος εἴη ἐμὸν καὶ κάλλιον οὕτως.

νῦν δ᾽ ἄχομαι : τόσα γάρ μοι ἐπέσσευεν κακὰ δαίμων.

ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,

Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,

οἵ τ᾽ αὐτὴν Ἰθάκην εὐδείελον ἀμφινέμονται,

οἵ μ᾽ ἀεκαζομένην μνῶνται , τρύχουσι δὲ οἶκον.

τῷ οὔτε ξείνων ἐμπάξομαι οὔθ᾽ ἱκετάων

οὔτε τι κηρύκων , οἳ δημιοεργοὶ ἔασιν:

ἀλλ᾽ Ὀδυσῆ ποθέουσα φίλον κατατήκομαι ἦτορ.

οἱ δὲ γάμον σπεύδουσιν : ἐγὼ δὲ δόλους τολυπεύω.

φᾶρος μέν μοι πρῶτον ἐνέπνευσε φρεσὶ δαίμων,

στησαμένῃ μέγαν ἱστόν , ἐνὶ μεγάροισιν ὑφαίνειν,

λεπτὸν καὶ περίμετρον : ἄφαρ δ᾽ αὐτοῖς μετέειπον:

“κοῦροι , ἐμοὶ μνηστῆρες , ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς,

μίμνετ᾽ ἐπειγόμενοι τὸν ἐμὸν γάμον , εἰς ὅ κε φᾶρος

ἐκτελέσω —μή μοι μεταμώνια νήματ᾽ ὄληται—

Λαέρτῃ ἥρωϊ ταφήϊον , εἰς ὅτε κέν μιν

μοῖρ᾽ ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο:

μή τίς μοι κατὰ δῆμον Ἀχαιϊάδων νεμεσήσῃ,

αἴ κεν ἄτερ σπείρου κεῖται πολλὰ κτεατίσσας.

“ὣς ἐφάμην , τοῖσιν δ᾽ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ.

ἔνθα καὶ ἠματίη μὲν ὑφαίνεσκον μέγαν ἱστόν,

νύκτας δ᾽ ἀλλύεσκον , ἐπεὶ δαΐδας παραθείμην.

ὣς τρίετες μὲν ἔληθον ἐγὼ καὶ ἔπειθον Ἀχαιούς:

ἀλλ᾽ ὅτε τέτρατον ἦλθεν ἔτος καὶ ἐπήλυθον ὧραι,

μηνῶν φθινόντων , περὶ δ᾽ ἤματα πόλλ᾽ ἐτελέσθη,

καὶ τότε δή με διὰ δμῳάς , κύνας οὐκ ἀλεγούσας,

εἷλον ἐπελθόντες καὶ ὁμόκλησαν ἐπέεσσιν.

ὣς τὸ μὲν ἐξετέλεσσα , καὶ οὐκ ἐθέλουσ᾽ , ὑπ᾽ ἀνάγκης:

νῦν δ᾽ οὔτ᾽ ἐκφυγέειν δύναμαι γάμον οὔτε τιν᾽ ἄλλην

μῆτιν ἔθ᾽ εὑρίσκω : μάλα δ᾽ ὀτρύνουσι τοκῆες

γήμασθ᾽ , ἀσχαλάᾳ δὲ πάϊς βίοτον κατεδόντων,

γιγνώσκων : ἤδη γὰρ ἀνὴρ οἶός τε μάλιστα

οἴκου κήδεσθαι , τῷ τε Ζεὺς κῦδος ὀπάζει.

ἀλλὰ καὶ ὥς μοι εἰπὲ τεὸν γένος , ὁππόθεν ἐσσί.

οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

οὐκέτ᾽ ἀπολλήξεις τὸν ἐμὸν γόνον ἐξερέουσα;

ἀλλ᾽ ἔκ τοι ἐρέω : ἦ μέν μ᾽ ἀχέεσσί γε δώσεις

πλείοσιν ἢ ἔχομαι : ἡ γὰρ δίκη , ὁππότε πάτρης

ἧς ἀπέῃσιν ἀνὴρ τόσσον χρόνον ὅσσον ἐγὼ νῦν,

πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε᾽ ἀλώμενος , ἄλγεα πάσχων:

ἀλλὰ καὶ ὣς ἐρέω ὅ μ᾽ ἀνείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς.

Κρήτη τις γαῖ᾽ ἔστι , μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,

καλὴ καὶ πίειρα , περίρρυτος : ἐν δ᾽ ἄνθρωποι

πολλοί , ἀπειρέσιοι , καὶ ἐννήκοντα πόληες.

ἄλλη δ᾽ ἄλλων γλῶσσα μεμιγμένη : ἐν μὲν Ἀχαιοί,

ἐν δ᾽ Ἐτεόκρητες μεγαλήτορες , ἐν δὲ Κύδωνες,

Δωριέες τε τριχάϊκες δῖοί τε Πελασγοί.

τῇσι δ᾽ ἐνὶ Κνωσός , μεγάλη πόλις , ἔνθα τε Μίνως

ἐννέωρος βασίλευε Διὸς μεγάλου ὀαριστής,

πατρὸς ἐμοῖο πατήρ , μεγαθύμου Δευκαλίωνος

Δευκαλίων δ᾽ ἐμὲ τίκτε καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα:

ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἐν νήεσσι κορωνίσιν Ἴλιον ἴσω

ᾤχεθ᾽ ἅμ᾽ Ἀτρείδῃσιν , ἐμοὶ δ᾽ ὄνομα κλυτὸν Αἴθων,

ὁπλότερος γενεῇ : ὁ δ᾽ ἄρα πρότερος καὶ ἀρείων.

ἔνθ᾽ Ὀδυσῆα ἐγὼν ἰδόμην καὶ ξείνια δῶκα.

καὶ γὰρ τὸν Κρήτηνδε κατήγαγεν ἲς ἀνέμοιο,

ἱέμενον Τροίηνδε παραπλάγξασα Μαλειῶν:

στῆσε δ᾽ ἐν Ἀμνισῷ , ὅθι τε σπέος Εἰλειθυίης,

ἐν λιμέσιν χαλεποῖσι , μόγις δ᾽ ὑπάλυξεν ἀέλλας.

αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενῆα μετάλλα ἄστυδ᾽ ἀνελθών:

ξεῖνον γάρ οἱ ἔφασκε φίλον τ᾽ ἔμεν αἰδοῖόν τε.

τῷ δ᾽ ἤδη δεκάτη ἢ ἑνδεκάτη πέλεν ἠὼς

οἰχομένῳ σὺν νηυσὶ κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω.

τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ᾽ ἄγων ἐῢ ἐξείνισσα,

ἐνδυκέως φιλέων , πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων:

καί οἱ τοῖς ἄλλοις ἑτάροις , οἳ ἅμ᾽ αὐτῷ ἕποντο,

δημόθεν ἄλφιτα δῶκα καὶ αἴθοπα οἶνον ἀγείρας

καὶ βοῦς ἱρεύσασθαι , ἵνα πλησαίατο θυμόν.

ἔνθα δυώδεκα μὲν μένον ἤματα δῖοι Ἀχαιοί:

εἴλει γὰρ Βορέης ἄνεμος μέγας οὐδ᾽ ἐπὶ γαίῃ

εἴα ἵστασθαι , χαλεπὸς δέ τις ὤρορε δαίμων.

τῇ τρισκαιδεκάτῃ δ᾽ ἄνεμος πέσε , τοὶ δ᾽ ἀνάγοντο.”

ἴσκε ψεύδεα πολλὰ λέγων ἐτύμοισιν ὁμοῖα:

τῆς δ᾽ ἄρ᾽ ἀκουούσης ῥέε δάκρυα , τήκετο δὲ χρώς:

ὡς δὲ χιὼν κατατήκετ᾽ ἐν ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν,

ἥν τ᾽ Εὖρος κατέτηξεν , ἐπὴν Ζέφυρος καταχεύῃ:

τηκομένης δ᾽ ἄρα τῆς ποταμοὶ πλήθουσι ῥέοντες:

ὣς τῆς τήκετο καλὰ παρήϊα δάκρυ χεούσης,

κλαιούσης ἑὸν ἄνδρα παρήμενον . αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

θυμῷ μὲν γοόωσαν ἑὴν ἐλέαιρε γυναῖκα,

ὀφθαλμοὶ δ᾽ ὡς εἰ κέρα ἕστασαν ἠὲ σίδηρος

ἀτρέμας ἐν βλεφάροισι : δόλῳ δ᾽ ὅ γε δάκρυα κεῦθεν.

ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο,

ἐξαῦτίς μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέειπε:

“νῦν μὲν δή σευ , ξεῖνέ γ᾽ , ὀΐω πειρήσεσθαι,

εἰ ἐτεὸν δὴ κεῖθι σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισι

ξείνισας ἐν μεγάροισιν ἐμὸν πόσιν , ὡς ἀγορεύεις.

εἰπέ μοι ὁπποῖ᾽ ἄσσα περὶ χροῒ εἵματα ἕστο,

αὐτός θ᾽ οἷος ἔην , καὶ ἑταίρους , οἵ οἱ ἕποντο.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι , ἀργαλέον τόσσον χρόνον ἀμφὶς ἐόντα

εἰπέμεν : ἤδη γάρ οἱ ἐεικοστὸν ἔτος ἐστὶν

ἐξ οὗ κεῖθεν ἔβη καὶ ἐμῆς ἀπελήλυθε πάτρης:

αὐτάρ τοι ἐρέω ὥς μοι ἰνδάλλεται ἦτορ.

χλαῖναν πορφυρέην οὔλην ἔχε δῖος Ὀδυσσεύς,

διπλῆν : αὐτάρ οἱ περόνη χρυσοῖο τέτυκτο

αὐλοῖσιν διδύμοισι : πάροιθε δὲ δαίδαλον ἦεν:

ἐν προτέροισι πόδεσσι κύων ἔχε ποικίλον ἐλλόν,

ἀσπαίροντα λάων : τὸ δὲ θαυμάζεσκον ἅπαντες,

ὡς οἱ χρύσεοι ἐόντες ὁ μὲν λάε νεβρὸν ἀπάγχων,

αὐτὰρ ὁ ἐκφυγέειν μεμαὼς ἤσπαιρε πόδεσσι.

τὸν δὲ χιτῶν᾽ ἐνόησα περὶ χροῒ σιγαλόεντα,

οἷόν τε κρομύοιο λοπὸν κάτα ἰσχαλέοιο:

τὼς μὲν ἔην μαλακός , λαμπρὸς δ᾽ ἦν ἠέλιος ὥς:

ἦ μὲν πολλαί γ᾽ αὐτὸν ἐθηήσαντο γυναῖκες.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω , σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

οὐκ οἶδ᾽ ἢ τάδε ἕστο περὶ χροῒ οἴκοθ᾽ Ὀδυσσεύς,

ἦ τις ἑταίρων δῶκε θοῆς ἐπὶ νηὸς ἰόντι,

ἤ τίς που καὶ ξεῖνος , ἐπεὶ πολλοῖσιν Ὀδυσσεὺς

ἔσκε φίλος : παῦροι γὰρ Ἀχαιῶν ἦσαν ὁμοῖοι.

καί οἱ ἐγὼ χάλκειον ἄορ καὶ δίπλακα δῶκα

καλὴν πορφυρέην καὶ τερμιόεντα χιτῶνα,

αἰδοίως δ᾽ ἀπέπεμπον ἐϋσσέλμου ἐπὶ νηός.

καὶ μέν οἱ κῆρυξ ὀλίγον προγενέστερος αὐτοῦ

εἵπετο : καὶ τόν τοι μυθήσομαι , οἷος ἔην περ.

γυρὸς ἐν ὤμοισιν , μελανόχροος , οὐλοκάρηνος,

Εὐρυβάτης δ᾽ ὄνομ᾽ ἔσκε : τίεν δέ μιν ἔξοχον ἄλλων

ὧν ἑτάρων Ὀδυσεύς , ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη.”

“ὣς φάτο , τῇ δ᾽ ἔτι μᾶλλον ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο,

σήματ᾽ ἀναγνούσῃ τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ᾽ Ὀδυσσεύς.

ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο.

καὶ τότε μιν μύθοισιν ἀμειβομένη προσέειπε:

“νῦν μὲν δή μοι , ξεῖνε , πάρος περ ἐὼν ἐλεεινός,

ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι φίλος τ᾽ ἔσῃ αἰδοῖός τε:

αὐτὴ γὰρ τάδε εἵματ᾽ ἐγὼ πόρον , οἷ᾽ ἀγορεύεις,

πτύξασ᾽ ἐκ θαλάμου , περόνην τ᾽ ἐπέθηκα φαεινὴν

κείνῳ ἄγαλμ᾽ ἔμεναι : τὸν δ᾽ οὐχ ὑποδέξομαι αὖτις

οἴκαδε νοστήσαντα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

τῷ ῥα κακῇ αἴσῃ κοίλης ἐπὶ νηὸς Ὀδυσσεὺς

ᾤχετ᾽ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

μηκέτι νῦν χρόα καλὸν ἐναίρεο , μηδέ τι θυμὸν

τῆκε , πόσιν γοόωσα . νεμεσσῶμαί γε μὲν οὐδέν:

καὶ γάρ τίς τ᾽ ἀλλοῖον ὀδύρεται ἄνδρ᾽ ὀλέσασα

κουρίδιον , τῷ τέκνα τέκῃ φιλότητι μιγεῖσα,

ἢ Ὀδυσῆ᾽ , ὅν φασι θεοῖς ἐναλίγκιον εἶναι.

ἀλλὰ γόου μὲν παῦσαι , ἐμεῖο δὲ σύνθεο μῦθον:

νημερτέως γάρ τοι μυθήσομαι οὐδ᾽ ἐπικεύσω

ὡς ἤδη Ὀδυσῆος ἐγὼ περὶ νόστου ἄκουσα

ἀγχοῦ , Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν ἐν πίονι δήμῳ,

ζωοῦ : αὐτὰρ ἄγει κειμήλια πολλὰ καὶ ἐσθλὰ

αἰτίζων ἀνὰ δῆμον . ἀτὰρ ἐρίηρας ἑταίρους

ὤλεσε καὶ νῆα γλαφυρὴν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,

Θρινακίης ἄπο νήσου ἰών : ὀδύσαντο γὰρ αὐτῷ

Ζεύς τε καὶ Ἠέλιος : τοῦ γὰρ βόας ἔκταν ἑταῖροι.

οἱ μὲν πάντες ὄλοντο πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ:

τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἐπὶ τρόπιος νεὸς ἔκβαλε κῦμ᾽ ἐπὶ χέρσου,

Φαιήκων ἐς γαῖαν , οἳ ἀγχίθεοι γεγάασιν,

οἳ δή μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσαντο

καί οἱ πολλὰ δόσαν πέμπειν τέ μιν ἤθελον αὐτοὶ

οἴκαδ᾽ ἀπήμαντον . καί κεν πάλαι ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεὺς

ἤην : ἀλλ᾽ ἄρα οἱ τό γε κέρδιον εἴσατο θυμῷ,

χρήματ᾽ ἀγυρτάζειν πολλὴν ἐπὶ γαῖαν ἰόντι:

ὣς περὶ κέρδεα πολλὰ καταθνητῶν ἀνθρώπων

οἶδ᾽ Ὀδυσεύς , οὐδ᾽ ἄν τις ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος.

ὥς μοι Θεσπρωτῶν βασιλεὺς μυθήσατο Φείδων:

ὤμνυε δὲ πρὸς ἔμ᾽ αὐτόν , ἀποσπένδων ἐνὶ οἴκῳ,

νῆα κατειρύσθαι καὶ ἐπαρτέας ἔμμεν ἑταίρους,

οἳ δή μιν πέμψουσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ᾽ ἐμὲ πρὶν ἀπέπεμψε : τύχησε γὰρ ἐρχομένη νηῦς

ἀνδρῶν Θεσπρωτῶν ἐς Δουλίχιον πολύπυρον.

καί μοι κτήματ᾽ ἔδειξεν , ὅσα ξυναγείρατ᾽ Ὀδυσσεύς:

καί νύ κεν ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ᾽ ἔτι βόσκοι,

ὅσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος.

τὸν δ᾽ ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι , ὄφρα θεοῖο

ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι,

ὅππως νοστήσειε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν

ἤδη δὴν ἀπεών , ἤ ἀμφαδὸν ἦε κρυφηδόν.

“ὣς ὁ μὲν οὕτως ἐστὶ σόος καὶ ἐλεύσεται ἤδη

ἄγχι μάλ᾽ , οὐδ᾽ ἔτι τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης

δηρὸν ἀπεσσεῖται : ἔμπης δέ τοι ὅρκια δώσω.

ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα , θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος,

ἱστίη τ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος , ἣν ἀφικάνω:

ἦ μέν τοι τάδε πάντα τελείεται ὡς ἀγορεύω.

τοῦδ᾽ αὐτοῦ λυκάβαντος ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς,

τοῦ μὲν φθίνοντος μηνός , τοῦ δ᾽ ἱσταμένοιο.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“αἲ γὰρ τοῦτο , ξεῖνε , ἔπος τετελεσμένον εἴη:

τῷ κε τάχα γνοίης φιλότητά τε πολλά τε δῶρα

ἐξ ἐμεῦ , ὡς ἄν τίς σε συναντόμενος μακαρίζοι.

ἀλλά μοι ὧδ᾽ ἀνὰ θυμὸν ὀΐεται , ὡς ἔσεταί περ:

οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς ἔτι οἶκον ἐλεύσεται , οὔτε σὺ πομπῆς

τεύξῃ , ἐπεὶ οὐ τοῖοι σημάντορές εἰσ᾽ ἐνὶ οἴκῳ

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκε μετ᾽ ἀνδράσιν , εἴ ποτ᾽ ἔην γε,

ξείνους αἰδοίους ἀποπεμπέμεν ἠδὲ δέχεσθαι.

ἀλλά μιν , ἀμφίπολοι , ἀπονίψατε , κάτθετε δ᾽ εὐνήν,

δέμνια καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα,

ὥς κ᾽ εὖ θαλπιόων χρυσόθρονον Ἠῶ ἵκηται.

ἠῶθεν δὲ μάλ᾽ ἦρι λοέσσαι τε χρῖσαί τε,

ὥς κ᾽ ἔνδον παρὰ Τηλεμάχῳ δείπνοιο μέδηται

ἥμενος ἐν μεγάρῳ : τῷ δ᾽ ἄλγιον ὅς κεν ἐκείνων

τοῦτον ἀνιάζῃ θυμοφθόρος : οὐδέ τι ἔργον

ἐνθάδ᾽ ἔτι πρήξει , μάλα περ κεχολωμένος αἰνῶς.

πῶς γὰρ ἐμεῦ σύ , ξεῖνε , δαήσεαι εἴ τι γυναικῶν

ἀλλάων περίειμι νόον καὶ ἐπίφρονα μῆτιν,

εἴ κεν ἀϋσταλέος , κακὰ εἱμένος ἐν μεγάροισιν

δαινύῃ ; ἄνθρωποι δὲ μινυνθάδιοι τελέθουσιν.

ὃς μὲν ἀπηνὴς αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀπηνέα εἰδῇ,

τῷ δὲ καταρῶνται πάντες βροτοὶ ἄλγε᾽ ὀπίσσω

ζωῷ , ἀτὰρ τεθνεῶτί γ᾽ ἐφεψιόωνται ἅπαντες:

ὃς δ᾽ ἂν ἀμύμων αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀμύμονα εἰδῇ,

τοῦ μέν τε κλέος εὐρὺ δὶα ξεῖνοι φορέουσι

πάντας ἐπ᾽ ἀνθρώπους , πολλοί τέ μιν ἐσθλὸν ἔειπον.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

ἦ τοι ἐμοὶ χλαῖναι καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα

ἤχθεθ᾽ , ὅτε πρῶτον Κρήτης ὄρεα νιφόεντα

νοσφισάμην ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο,

κείω δ᾽ ὡς τὸ πάρος περ ἀΰπνους νύκτας ἴαυον:

πολλὰς γὰρ δὴ νύκτας ἀεικελίῳ ἐνὶ κοίτῃ

ἄεσα καί τ᾽ ἀνέμεινα ἐΰθρονον Ἠῶ δῖαν.

οὐδέ τί μοι ποδάνιπτρα ποδῶν ἐπιήρανα θυμῷ

γίγνεται : οὐδὲ γυνὴ ποδὸς ἅψεται ἡμετέροιο

τάων αἵ τοι δῶμα κάτα δρήστειραι ἔασιν,

εἰ μή τις γρηῦς ἔστι παλαιή , κεδνὰ ἰδυῖα,

ἥ τις δὴ τέτληκε τόσα φρεσὶν ὅσσα τ᾽ ἐγώ περ:

τῇ δ᾽ οὐκ ἂν φθονέοιμι ποδῶν ἅψασθαι ἐμεῖο.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“ξεῖνε φίλ᾽ : οὐ γάρ πώ τις ἀνὴρ πεπνυμένος ὧδε

ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα,

ὡς σὺ μάλ᾽ εὐφραδέως πεπνυμένα πάντ᾽ ἀγορεύεις:

ἔστι δέ μοι γρηῢς πυκινὰ φρεσὶ μήδε᾽ ἔχουσα

ἣ κεῖνον δύστηνον ἐῢ τρέφεν ἠδ᾽ ἀτίταλλε,

δεξαμένη χείρεσσ᾽ , ὅτε μιν πρῶτον τέκε μήτηρ,

ἥ σε πόδας νίψει , ὀλιγηπελέουσά περ ἔμπης.

ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἀνστᾶσα , περίφρων Εὐρύκλεια,

νίψον σοῖο ἄνακτος ὁμήλικα : καί που Ὀδυσσεὺς

ἤδη τοιόσδ᾽ ἐστὶ πόδας τοιόσδε τε χεῖρας:

αἶψα γὰρ ἐν κακότητι βροτοὶ καταγηράσκουσιν.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφη , γρηῢς δὲ κατέσχετο χερσὶ πρόσωπα,

δάκρυα δ᾽ ἔκβαλε θερμά , ἔπος δ᾽ ὀλοφυδνὸν ἔειπεν:

“ὤ μοι ἐγὼ σέο , τέκνον , ἀμήχανος : ἦ σε περὶ Ζεὺς

ἀνθρώπων ἤχθηρε θεουδέα θυμὸν ἔχοντα.

οὐ γάρ πώ τις τόσσα βροτῶν Διὶ τερπικεραύνῳ

πίονα μηρί᾽ ἔκη᾽ οὐδ᾽ ἐξαίτους ἑκατόμβας,

ὅσσα σὺ τῷ ἐδίδους , ἀρώμενος ἧος ἵκοιο

γῆράς τε λιπαρὸν θρέψαιό τε φαίδιμον υἱόν:

νῦν δέ τοι οἴῳ πάμπαν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.

οὕτω που καὶ κείνῳ ἐφεψιόωντο γυναῖκες

ξείνων τηλεδαπῶν , ὅτε τευ κλυτὰ δώμαθ᾽ ἵκοιτο,

ὡς σέθεν αἱ κύνες αἵδε καθεψιόωνται ἅπασαι,

τάων νῦν λώβην τε καὶ αἴσχεα πόλλ᾽ ἀλεείνων

οὐκ ἐάας νίζειν : ἐμὲ δ᾽ οὐκ ἀέκουσαν ἄνωγε

κούρη Ἰκαρίοιο , περίφρων Πηνελόπεια.

τῷ σε πόδας νίψω ἅμα τ᾽ αὐτῆς Πηνελοπείης

καὶ σέθεν εἵνεκ᾽ , ἐπεί μοι ὀρώρεται ἔνδοθι θυμὸς

κήδεσιν . ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ξυνίει ἔπος , ὅττι κεν εἴπω:

πολλοὶ δὴ ξεῖνοι ταλαπείριοι ἐνθάδ᾽ ἵκοντο,

ἀλλ᾽ οὔ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι

ὡς σὺ δέμας φωνήν τε πόδας τ᾽ Ὀδυσῆϊ ἔοικας.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γρηῦ , οὕτω φασὶν ὅσοι ἴδον ὀφθαλμοῖσιν

ἡμέας ἀμφοτέρους , μάλα εἰκέλω ἀλλήλοιϊν

ἔμμεναι , ὡς σύ περ αὐτὴ ἐπιφρονέουσ᾽ ἀγορεύεις.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφη , γρηῢς δὲ λέβηθ᾽ ἕλε παμφανόωντα

τοῦ πόδας ἐξαπένιζεν , ὕδωρ δ᾽ ἐνεχεύατο πουλὺ

ψυχρόν , ἔπειτα δὲ θερμὸν ἐπήφυσεν . αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ἷζεν ἐπ᾽ ἐσχαρόφιν , ποτὶ δὲ σκότον ἐτράπετ᾽ αἶψα:

αὐτίκα γὰρ κατὰ θυμὸν ὀΐσατο , μή ἑ λαβοῦσα

οὐλὴν ἀμφράσσαιτο καὶ ἀμφαδὰ ἔργα γένοιτο.

νίζε δ᾽ ἄρ᾽ ἆσσον ἰοῦσα ἄναχθ᾽ ἑόν : αὐτίκα δ᾽ ἔγνω

οὐλήν , τήν ποτέ μιν σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι

Παρνησόνδ᾽ ἐλθόντα μετ᾽ Αὐτόλυκόν τε καὶ υἷας,

μητρὸς ἑῆς πάτερ᾽ ἐσθλόν , ὃς ἀνθρώπους ἐκέκαστο

κλεπτοσύνῃ θ᾽ ὅρκῳ τε : θεὸς δέ οἱ αὐτὸς ἔδωκεν

Ἑρμείας : τῷ γὰρ κεχαρισμένα μηρία καῖεν

ἀρνῶν ἠδ᾽ ἐρίφων : ὁ δέ οἱ πρόφρων ἅμ᾽ ὀπήδει.

Αὐτόλυκος δ᾽ ἐλθὼν Ἰθάκης ἐς πίονα δῆμον

παῖδα νέον γεγαῶτα κιχήσατο θυγατέρος ἧς:

τόν ῥά οἱ Εὐρύκλεια φίλοις ἐπὶ γούνασι θῆκε

παυομένῳ δόρποιο , ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν:

“Αὐτόλυκ᾽ , αὐτὸς νῦν ὄνομ᾽ εὕρεο ὅττι κε θῆαι

παιδὸς παιδὶ φίλῳ : πολυάρητος δέ τοί ἐστιν.”

τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Αὐτόλυκος ἀπαμείβετο φώνησέν τε:

“γαμβρὸς ἐμὸς θυγάτηρ τε , τίθεσθ᾽ ὄνομ᾽ ὅττι κεν εἴπω:

πολλοῖσιν γὰρ ἐγώ γε ὀδυσσάμενος τόδ᾽ ἱκάνω,

ἀνδράσιν ἠδὲ γυναιξὶν ἀνὰ χθόνα πουλυβότειραν:

τῷ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὄνομ᾽ ἔστω ἐπώνυμον : αὐτὰρ ἐγώ γε,

ὁππότ᾽ ἂν ἡβήσας μητρώϊον ἐς μέγα δῶμα

ἔλθῃ Παρνησόνδ᾽ , ὅθι πού μοι κτήματ᾽ ἔασι,

τῶν οἱ ἐγὼ δώσω καί μιν χαίροντ᾽ ἀποπέμψω.”

τῶν ἕνεκ᾽ ἦλθ᾽ Ὀδυσεύς , ἵνα οἱ πόροι ἀγλαὰ δῶρα.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο

χερσίν τ᾽ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι:

μήτηρ δ᾽ Ἀμφιθέη μητρὸς περιφῦσ᾽ Ὀδυσῆϊ

κύσσ᾽ ἄρα μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά.

Αὐτόλυκος δ᾽ υἱοῖσιν ἐκέκλετο κυδαλίμοισι

δεῖπνον ἐφοπλίσσαι : τοὶ δ᾽ ὀτρύνοντος ἄκουσαν,

αὐτίκα δ᾽ εἰσάγαγον βοῦν ἄρσενα πενταέτηρον:

τὸν δέρον ἀμφί θ᾽ ἕπον , καί μιν διέχευαν ἅπαντα,

μίστυλλόν τ᾽ ἄρ᾽ ἐπισταμένως πεῖράν τ᾽ ὀβελοῖσιν,

ὤπτησάν τε περιφραδέως , δάσσαντό τε μοίρας.

ὣς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα

δαίνυντ᾽ , οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης:

ἦμος δ᾽ ἠέλιος κατέδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν,

δὴ τότε κοιμήσαντο καὶ ὕπνου δῶρον ἕλοντο.

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

βάν ῥ᾽ ἴμεν ἐς θήρην , ἠμὲν κύνες ἠδὲ καὶ αὐτοὶ

υἱέες Αὐτολύκου : μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἤϊεν : αἰπὺ δ᾽ ὄρος προσέβαν καταειμένον ὕλῃ

Παρνησοῦ , τάχα δ᾽ ἵκανον πτύχας ἠνεμοέσσας.

Ἠέλιος μὲν ἔπειτα νέον προσέβαλλεν ἀρούρας

ἐξ ἀκαλαρρείταο βαθυρρόου Ὠκεανοῖο,

οἱ δ᾽ ἐς βῆσσαν ἵκανον ἐπακτῆρες : πρὸ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῶν

ἴχνι᾽ ἐρευνῶντες κύνες ἤϊσαν , αὐτὰρ ὄπισθεν

υἱέες Αὐτολύκου : μετὰ τοῖσι δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἤϊεν ἄγχι κυνῶν , κραδάων δολιχόσκιον ἔγχος.

ἔνθα δ᾽ ἄρ᾽ ἐν λόχμῃ πυκινῇ κατέκειτο μέγας σῦς:

τὴν μὲν ἄρ᾽ οὔτ᾽ ἀνέμων διάει μένος ὑγρὸν ἀέντων,

οὔτε μιν Ἠέλιος φαέθων ἀκτῖσιν ἔβαλλεν,

οὔτ᾽ ὄμβρος περάασκε διαμπερές : ὣς ἄρα πυκνὴ

ἦεν , ἀτὰρ φύλλων ἐνέην χύσις ἤλιθα πολλή.

τὸν δ᾽ ἀνδρῶν τε κυνῶν τε περὶ κτύπος ἦλθε ποδοῖϊν,

ὡς ἐπάγοντες ἐπῇσαν : ὁ δ᾽ ἀντίος ἐκ ξυλόχοιο

φρίξας εὖ λοφιήν , πῦρ δ᾽ ὀφθαλμοῖσι δεδορκώς,

στῆ ῥ᾽ αὐτῶν σχεδόθεν : ὁ δ᾽ ἄρα πρώτιστος Ὀδυσσεὺς

ἔσσυτ᾽ ἀνασχόμενος δολιχὸν δόρυ χειρὶ παχείῃ,

οὐτάμεναι μεμαώς : ὁ δέ μιν φθάμενος ἔλασεν σῦς

γουνὸς ὕπερ , πολλὸν δὲ διήφυσε σαρκὸς ὀδόντι

λικριφὶς ἀΐξας , οὐδ᾽ ὀστέον ἵκετο φωτός.

τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς οὔτησε τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον,

ἀντικρὺ δὲ διῆλθε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή:

κὰδ δ᾽ ἔπεσ᾽ ἐν κονίῃσι μακών , ἀπὸ δ᾽ ἔπτατο θυμός.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτολύκου παῖδες φίλοι ἀμφεπένοντο,

ὠτειλὴν δ᾽ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἀντιθέοιο

δῆσαν ἐπισταμένως , ἐπαοιδῇ δ᾽ αἷμα κελαινὸν

ἔσχεθον , αἶψα δ᾽ ἵκοντο φίλου πρὸς δώματα πατρός.

τὸν μὲν ἄρ᾽ Αὐτόλυκός τε καὶ υἱέες Αὐτολύκοιο

εὖ ἰησάμενοι ἠδ᾽ ἀγλαὰ δῶρα πορόντες

καρπαλίμως χαίροντα φίλην ἐς πατρίδ᾽ ἔπεμπον

εἰς Ἰθάκην . τῷ μέν ῥα πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ

χαῖρον νοστήσαντι καὶ ἐξερέεινον ἕκαστα,

οὐλὴν ὅττι πάθοι : ὁ δ᾽ ἄρα σφίσιν εὖ κατέλεξεν

ὥς μιν θηρεύοντ᾽ ἔλασεν σῦς λευκῷ ὀδόντι,

Παρνησόνδ᾽ ἐλθόντα σὺν υἱάσιν Αὐτολύκοιο.

τὴν γρηῢς χείρεσσι καταπρηνέσσι λαβοῦσα

γνῶ ῥ᾽ ἐπιμασσαμένη , πόδα δὲ προέηκε φέρεσθαι:

ἐν δὲ λέβητι πέσε κνήμη , κανάχησε δὲ χαλκός,

ἂψ δ᾽ ἑτέρωσ᾽ ἐκλίθη : τὸ δ᾽ ἐπὶ χθονὸς ἐξέχυθ᾽ ὕδωρ.

τὴν δ᾽ ἅμα χάρμα καὶ ἄλγος ἕλε φρένα , τὼ δέ οἱ ὄσσε

δακρυόφι πλῆσθεν , θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή.

ἁψαμένη δὲ γενείου Ὀδυσσῆα προσέειπεν:

“ἦ μάλ᾽ Ὀδυσσεύς ἐσσι , φίλον τέκος : οὐδέ σ᾽ ἐγώ γε

πρὶν ἔγνων , πρὶν πάντα ἄνακτ᾽ ἐμὸν ἀμφαφάασθαι.”

ἦ καὶ Πηνελόπειαν ἐσέδρακεν ὀφθαλμοῖσι,

πεφραδέειν ἐθέλουσα φίλον πόσιν ἔνδον ἐόντα.

ἡ δ᾽ οὔτ᾽ ἀθρῆσαι δύνατ᾽ ἀντίη οὔτε νοῆσαι:

τῇ γὰρ Ἀθηναίη νόον ἔτραπεν : αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

χεῖρ᾽ ἐπιμασσάμενος φάρυγος λάβε δεξιτερῆφι,

τῇ δ᾽ ἑτέρῃ ἕθεν ἆσσον ἐρύσσατο φώνησέν τε.

“μαῖα , τίη μ᾽ ἐθέλεις ὀλέσαι ; σὺ δέ μ᾽ ἔτρεφες αὐτὴ

τῷ σῷ ἐπὶ μαζῷ : νῦν δ᾽ ἄλγεα πολλὰ μογήσας

ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ᾽ ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ,

σίγα , μή τίς τ᾽ ἄλλος ἐνὶ μεγάροισι πύθηται.

ὧδε γὰρ ἐξερέω , καὶ μὴν τετελεσμένον ἔσται:

εἴ χ᾽ ὑπ᾽ ἐμοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς,

οὐδὲ τροφοῦ οὔσης σεῦ ἀφέξομαι , ὁππότ᾽ ἂν ἄλλας

δμῳὰς ἐν μεγάροισιν ἐμοῖς κτείνωμι γυναῖκας.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Εὐρύκλεια:

“τέκνον ἐμόν , ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων.

οἶσθα μὲν οἷον ἐμὸν μένος ἔμπεδον οὐδ᾽ ἐπιεικτόν,

ἕξω δ᾽ ὡς ὅτε τις στερεὴ λίθος ἠὲ σίδηρος.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω , σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

εἴ χ᾽ ὑπό σοι γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς,

δὴ τότε τοι καταλέξω ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας,

αἵ τέ σ᾽ ἀτιμάζουσι καὶ αἳ νηλείτιδές εἰσι.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

“μαῖα , τίη δὲ σὺ τὰς μυθήσεαι ; οὐδέ τί σε χρή.

εὖ νυ καὶ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι καὶ εἴσομ᾽ ἑκάστην:

ἀλλ᾽ ἔχε σιγῇ μῦθον , ἐπίτρεψον δὲ θεοῖσιν.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφη , γρηῢς δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει

οἰσομένη ποδάνιπτρα : τὰ γὰρ πρότερ᾽ ἔκχυτο πάντα.

αὐτὰρ ἐπεὶ νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπ᾽ ἐλαίῳ,

αὖτις ἄρ᾽ ἀσσοτέρω πυρὸς ἕλκετο δίφρον Ὀδυσσεὺς

θερσόμενος , οὐλὴν δὲ κατὰ ῥακέεσσι κάλυψε.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια:

“ξεῖνε , τὸ μέν σ᾽ ἔτι τυτθὸν ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή:

καὶ γὰρ δὴ κοίτοιο τάχ᾽ ἔσσεται ἡδέος ὥρη,

ὅν τινά γ᾽ ὕπνος ἕλοι γλυκερός , καὶ κηδόμενόν περ.

αὐτὰρ ἐμοὶ καὶ πένθος ἀμέτρητον πόρε δαίμων:

ἤματα μὲν γὰρ τέρπομ᾽ ὀδυρομένη , γοόωσα,

ἔς τ᾽ ἐμὰ ἔργ᾽ ὁρόωσα καὶ ἀμφιπόλων ἐνὶ οἴκῳ:

αὐτὰρ ἐπὴν νὺξ ἔλθῃ , ἕλῃσί τε κοῖτος ἅπαντας,

κεῖμαι ἐνὶ λέκτρῳ , πυκιναὶ δέ μοι ἀμφ᾽ ἀδινὸν κῆρ

ὀξεῖαι μελεδῶνες ὀδυρομένην ἐρέθουσιν.

ὡς δ᾽ ὅτε Πανδαρέου κούρη , χλωρηῒς ἀηδών,

καλὸν ἀείδῃσιν ἔαρος νέον ἱσταμένοιο,

δενδρέων ἐν πετάλοισι καθεζομένη πυκινοῖσιν,

ἥ τε θαμὰ τρωπῶσα χέει πολυηχέα φωνήν,

παῖδ᾽ ὀλοφυρομένη Ἴτυλον φίλον , ὅν ποτε χαλκῷ

κτεῖνε δι᾽ ἀφραδίας , κοῦρον Ζήθοιο ἄνακτος,

ὣς καὶ ἐμοὶ δίχα θυμὸς ὀρώρεται ἔνθα καὶ ἔνθα,

ἠὲ μένω παρὰ παιδὶ καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσω,

κτῆσιν ἐμήν , δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα,

εὐνήν τ᾽ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν,

ἦ ἤδη ἅμ᾽ ἕπωμαι Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος

μνᾶται ἐνὶ μεγάροισι , πορὼν ἀπερείσια ἕδνα.

παῖς δ᾽ ἐμὸς ἧος ἔην ἔτι νήπιος ἠδὲ χαλίφρων,

γήμασθ᾽ οὔ μ᾽ εἴα πόσιος κατὰ δῶμα λιποῦσαν:

νῦν δ᾽ ὅτε δὴ μέγας ἐστὶ καὶ ἥβης μέτρον ἱκάνει,

καὶ δή μ᾽ ἀρᾶται πάλιν ἐλθέμεν ἐκ μεγάροιο,

κτήσιος ἀσχαλόων , τήν οἱ κατέδουσιν Ἀχαιοί.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι τὸν ὄνειρον ὑπόκριναι καὶ ἄκουσον.

χῆνές μοι κατὰ οἶκον ἐείκοσι πυρὸν ἔδουσιν

ἐξ ὕδατος , καί τέ σφιν ἰαίνομαι εἰσορόωσα:

ἐλθὼν δ᾽ ἐξ ὄρεος μέγας αἰετὸς ἀγκυλοχείλης

πᾶσι κατ᾽ αὐχένας ἦξε καὶ ἔκτανεν : οἱ δ᾽ ἐκέχυντο

ἀθρόοι ἐν μεγάροις , ὁ δ᾽ ἐς αἰθέρα δῖαν ἀέρθη.

αὐτὰρ ἐγὼ κλαῖον καὶ ἐκώκυον ἔν περ ὀνείρῳ,

ἀμφὶ δ᾽ ἔμ᾽ ἠγερέθοντο ἐϋπλοκαμῖδες Ἀχαιαί,

οἴκτρ᾽ ὀλοφυρομένην ὅ μοι αἰετὸς ἔκτανε χῆνας.

ἂψ δ᾽ ἐλθὼν κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετ᾽ ἐπὶ προὔχοντι μελάθρῳ,

φωνῇ δὲ βροτέῃ κατερήτυε φώνησέν τε:

“‘θάρσει , Ἰκαρίου κούρη τηλεκλειτοῖο:

οὐκ ὄναρ , ἀλλ᾽ ὕπαρ ἐσθλόν , ὅ τοι τετελεσμένον ἔσται.

χῆνες μὲν μνηστῆρες , ἐγὼ δέ τοι αἰετὸς ὄρνις

ἦα πάρος , νῦν αὖτε τεὸς πόσις εἰλήλουθα,

ὃς πᾶσι μνηστῆρσιν ἀεικέα πότμον ἐφήσω.’

“ὣς ἔφατ᾽ , αὐτὰρ ἐμὲ μελιηδὴς ὕπνος ἀνῆκε:

παπτήνασα δὲ χῆνας ἐνὶ μεγάροισι νόησα

πυρὸν ἐρεπτομένους παρὰ πύελον , ἧχι πάρος περ.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“ὦ γύναι , οὔ πως ἔστιν ὑποκρίνασθαι ὄνειρον

ἄλλῃ ἀποκλίναντ᾽ , ἐπεὶ ἦ ῥά τοι αὐτὸς Ὀδυσσεὺς

πέφραδ᾽ ὅπως τελέει : μνηστῆρσι δὲ φαίνετ᾽ ὄλεθρος

πᾶσι μάλ᾽ , οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“ξεῖν᾽ , ἦ τοι μὲν ὄνειροι ἀμήχανοι ἀκριτόμυθοι

γίγνοντ᾽ , οὐδέ τι πάντα τελείεται ἀνθρώποισι.

δοιαὶ γάρ τε πύλαι ἀμενηνῶν εἰσὶν ὀνείρων:

αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται , αἱ δ᾽ ἐλέφαντι:

τῶν οἳ μέν κ᾽ ἔλθωσι διὰ πριστοῦ ἐλέφαντος,

οἵ ῥ᾽ ἐλεφαίρονται , ἔπε᾽ ἀκράαντα φέροντες:

οἱ δὲ διὰ ξεστῶν κεράων ἔλθωσι θύραζε,

οἵ ῥ᾽ ἔτυμα κραίνουσι , βροτῶν ὅτε κέν τις ἴδηται.

ἀλλ᾽ ἐμοὶ οὐκ ἐντεῦθεν ὀΐομαι αἰνὸν ὄνειρον

ἐλθέμεν : ἦ κ᾽ ἀσπαστὸν ἐμοὶ καὶ παιδὶ γένοιτο.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω , σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν:

ἥδε δὴ ἠὼς εἶσι δυσώνυμος , ἥ μ᾽ Ὀδυσῆος

οἴκου ἀποσχήσει : νῦν γὰρ καταθήσω ἄεθλον,

τοὺς πελέκεας , τοὺς κεῖνος ἐνὶ μεγάροισιν ἑοῖσιν

ἵστασχ᾽ ἑξείης , δρυόχους ὥς , δώδεκα πάντας:

στὰς δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἄνευθε διαρρίπτασκεν ὀϊστόν.

νῦν δὲ μνηστήρεσσιν ἄεθλον τοῦτον ἐφήσω:

ὃς δέ κε ῥηΐτατ᾽ ἐντανύσῃ βιὸν ἐν παλάμῃσι

καὶ διοϊστεύσῃ πελέκεων δυοκαίδεκα πάντων,

τῷ κεν ἅμ᾽ ἑσποίμην , νοσφισσαμένη τόδε δῶμα

κουρίδιον , μάλα καλόν , ἐνίπλειον βιότοιο:

τοῦ ποτὲ μεμνήσεσθαι ὀΐομαι ἔν περ ὀνείρῳ.”

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

“ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

μηκέτι νῦν ἀνάβαλλε δόμοις ἔνι τοῦτον ἄεθλον:

πρὶν γάρ τοι πολύμητις ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ Ὀδυσσεύς,

πρὶν τούτους τόδε τόξον ἐΰξοον ἀμφαφόωντας

νευρήν τ᾽ ἐντανύσαι διοϊστεῦσαί τε σιδήρου.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“εἴ κ᾽ ἐθέλοις μοι , ξεῖνε , παρήμενος ἐν μεγάροισι

τέρπειν , οὔ κέ μοι ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισι χυθείη.

ἀλλ᾽ οὐ γάρ πως ἔστιν ἀΰπνους ἔμμεναι αἰεὶ

ἀνθρώπους : ἐπὶ γάρ τοι ἑκάστῳ μοῖραν ἔθηκαν

ἀθάνατοι θνητοῖσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν.

ἀλλ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα

λέξομαι εἰς εὐνήν , ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται,

αἰεὶ δάκρυσ᾽ ἐμοῖσι πεφυρμένη , ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς

ᾤχετ᾽ ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν.

ἔνθα κε λεξαίμην : σὺ δὲ λέξεο τῷδ᾽ ἐνὶ οἴκῳ,

ἢ χαμάδις στορέσας ἤ τοι κατὰ δέμνια θέντων.”

ὣς εἰποῦσ᾽ ἀνέβαιν᾽ ὑπερώϊα σιγαλόεντα,

οὐκ οἴη , ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι κίον ἄλλαι.

ἐς δ᾽ ὑπερῷ᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶ

κλαῖεν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα , φίλον πόσιν , ὄφρα οἱ ὕπνον

ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη.