Reading Center

τῇ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη,

κούρῃ Ἰκαρίοιο , περίφρονι Πηνελοπείῃ,

τόξον μνηστήρεσσι θέμεν πολιόν τε σίδηρον

ἐν μεγάροις Ὀδυσῆος , ἀέθλια καὶ φόνου ἀρχήν.

κλίμακα δ᾽ ὑψηλὴν προσεβήσετο οἷο δόμοιο,

εἵλετο δὲ κληῗδ᾽ εὐκαμπέα χειρὶ παχείῃ

καλὴν χαλκείην : κώπη δ᾽ ἐλέφαντος ἐπῆεν.

βῆ δ᾽ ἴμεναι θάλαμόνδε σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν

ἔσχατον : ἔνθα δέ οἱ κειμήλια κεῖτο ἄνακτος,

χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος.

ἔνθα δὲ τόξον κεῖτο παλίντονον ἠδὲ φαρέτρη

ἰοδόκος , πολλοὶ δ᾽ ἔνεσαν στονόεντες ὀϊστοί,

δῶρα τά οἱ ξεῖνος Λακεδαίμονι δῶκε τυχήσας

Ἴφιτος Εὐρυτίδης , ἐπιείκελος ἀθανάτοισι.

τὼ δ᾽ ἐν Μεσσήνῃ ξυμβλήτην ἀλλήλοιϊν

οἴκῳ ἐν Ὀρτιλόχοιο δαΐφρονος . ἦ τοι Ὀδυσσεὺς

ἦλθε μετὰ χρεῖος , τό ῥά οἱ πᾶς δῆμος ὄφελλε:

μῆλα γὰρ ἐξ Ἰθάκης Μεσσήνιοι ἄνδρες ἄειραν

νηυσὶ πολυκλήϊσι τριηκόσι᾽ ἠδὲ νομῆας.

τῶν ἕνεκ᾽ ἐξεσίην πολλὴν ὁδὸν ἦλθεν Ὀδυσσεὺς

παιδνὸς ἐών : πρὸ γὰρ ἧκε πατὴρ ἄλλοι τε γέροντες.

Ἴφιτος αὖθ᾽ ἵππους διζήμενος , αἵ οἱ ὄλοντο

δώδεκα θήλειαι , ὑπὸ δ᾽ ἡμίονοι ταλαεργοί:

αἳ δή οἱ καὶ ἔπειτα φόνος καὶ μοῖρα γένοντο,

ἐπεὶ δὴ Διὸς υἱὸν ἀφίκετο καρτερόθυμον,

φῶθ᾽ Ἡρακλῆα , μεγάλων ἐπιίστορα ἔργων,

ὅς μιν ξεῖνον ἐόντα κατέκτανεν ᾧ ἐνὶ οἴκῳ,

σχέτλιος , οὐδὲ θεῶν ὄπιν ᾐδέσατ᾽ οὐδὲ τράπεζαν,

τὴν ἥν οἱ παρέθηκεν : ἔπειτα δὲ πέφνε καὶ αὐτόν,

ἵππους δ᾽ αὐτὸς ἔχε κρατερώνυχας ἐν μεγάροισι.

τὰς ἐρέων Ὀδυσῆϊ συνήντετο , δῶκε δὲ τόξον,

τὸ πρὶν μέν ῥ᾽ ἐφόρει μέγας Εὔρυτος , αὐτὰρ ὁ παιδὶ

κάλλιπ᾽ ἀποθνῄσκων ἐν δώμασιν ὑψηλοῖσι.

τῷ δ᾽ Ὀδυσεὺς ξίφος ὀξὺ καὶ ἄλκιμον ἔγχος ἔδωκεν,

ἀρχὴν ξεινοσύνης προσκηδέος : οὐδὲ τραπέζῃ

γνώτην ἀλλήλων : πρὶν γὰρ Διὸς υἱὸς ἔπεφνεν

Ἴφιτον Εὐρυτίδην , ἐπιείκελον ἀθανάτοισιν,

ὅς οἱ τόξον ἔδωκε . τὸ δ᾽ οὔ ποτε δῖος Ὀδυσσεὺς

ἐρχόμενος πόλεμόνδε μελαινάων ἐπὶ νηῶν

ᾑρεῖτ᾽ , ἀλλ᾽ αὐτοῦ μνῆμα ξείνοιο φίλοιο

κέσκετ᾽ ἐνὶ μεγάροισι , φόρει δέ μιν ἧς ἐπὶ γαίης.

ἡ δ᾽ ὅτε δὴ θάλαμον τὸν ἀφίκετο δῖα γυναικῶν

οὐδόν τε δρύϊνον προσεβήσετο , τόν ποτε τέκτων

ξέσσεν ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν,

ἐν δὲ σταθμοὺς ἄρσε , θύρας δ᾽ ἐπέθηκε φαεινάς,

αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ ἥ γ᾽ ἱμάντα θοῶς ἀπέλυσε κορώνης,

ἐν δὲ κληῗδ᾽ ἧκε , θυρέων δ᾽ ἀνέκοπτεν ὀχῆας

ἄντα τιτυσκομένη : τὰ δ᾽ ἀνέβραχεν ἠΰτε ταῦρος

βοσκόμενος λειμῶνι : τόσ᾽ ἔβραχε καλὰ θύρετρα

πληγέντα κληΐδι , πετάσθησαν δέ οἱ ὦκα.

ἡ δ᾽ ἄρ᾽ ἐφ᾽ ὑψηλῆς σανίδος βῆ : ἔνθα δὲ χηλοὶ

ἕστασαν , ἐν δ᾽ ἄρα τῇσι θυώδεα εἵματ᾽ ἔκειτο.

ἔνθεν ὀρεξαμένη ἀπὸ πασσάλου αἴνυτο τόξον

αὐτῷ γωρυτῷ , ὅς οἱ περίκειτο φαεινός.

ἑζομένη δὲ κατ᾽ αὖθι , φίλοις ἐπὶ γούνασι θεῖσα,

κλαῖε μάλα λιγέως , ἐκ δ᾽ ᾕρεε τόξον ἄνακτος.

ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν τάρφθη πολυδακρύτοιο γόοιο,

βῆ ῥ᾽ ἴμεναι μέγαρόνδε μετὰ μνηστῆρας ἀγαυοὺς

τόξον ἔχουσ᾽ ἐν χειρὶ παλίντονον ἠδὲ φαρέτρην

ἰοδόκον : πολλοὶ δ᾽ ἔνεσαν στονόεντες ὀϊστοί.

τῇ δ᾽ ἄρ᾽ ἅμ᾽ ἀμφίπολοι φέρον ὄγκιον , ἔνθα σίδηρος

κεῖτο πολὺς καὶ χαλκός , ἀέθλια τοῖο ἄνακτος.

ἡ δ᾽ ὅτε δὴ μνηστῆρας ἀφίκετο δῖα γυναικῶν,

στῆ ῥα παρὰ σταθμὸν τέγεος πύκα ποιητοῖο,

ἄντα παρειάων σχομένη λιπαρὰ κρήδεμνα.

ἀμφίπολος δ᾽ ἄρα οἱ κεδνὴ ἑκάτερθε παρέστη.

αὐτίκα δὲ μνηστῆρσι μετηύδα καὶ φάτο μῦθον:

“κέκλυτέ μευ , μνηστῆρες ἀγήνορες , οἳ τόδε δῶμα

ἐχράετ᾽ ἐσθιέμεν καὶ πινέμεν ἐμμενὲς αἰεὶ

ἀνδρὸς ἀποιχομένοιο πολὺν χρόνον : οὐδέ τιν᾽ ἄλλην

μύθου ποιήσασθαι ἐπισχεσίην ἐδύνασθε,

ἀλλ᾽ ἐμὲ ἱέμενοι γῆμαι θέσθαι τε γυναῖκα.

ἀλλ᾽ ἄγετε , μνηστῆρες , ἐπεὶ τόδε φαίνετ᾽ ἄεθλον.

θήσω γὰρ μέγα τόξον Ὀδυσσῆος θείοιο:

ὃς δέ κε ῥηΐτατ᾽ ἐντανύσῃ βιὸν ἐν παλάμῃσι

καὶ διοϊστεύσῃ πελέκεων δυοκαίδεκα πάντων,

τῷ κεν ἅμ᾽ ἑσποίμην , νοσφισσαμένη τόδε δῶμα

κουρίδιον , μάλα καλόν , ἐνίπλειον βιότοιο,

τοῦ ποτὲ μεμνήσεσθαι ὀΐομαι ἔν περ ὀνείρῳ.”

ὣς φάτο , καί ῥ᾽ Εὔμαιον ἀνώγει , δῖον ὑφορβόν,

τόξον μνηστήρεσσι θέμεν πολιόν τε σίδηρον.

δακρύσας δ᾽ Εὔμαιος ἐδέξατο καὶ κατέθηκε:

κλαῖε δὲ βουκόλος ἄλλοθ᾽ , ἐπεὶ ἴδε τόξον ἄνακτος.

Ἀντίνοος δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε:

“νήπιοι ἀγροιῶται , ἐφημέρια φρονέοντες,

ἆ δειλώ , τί νυ δάκρυ κατείβετον ἠδὲ γυναικὶ

θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὀρίνετον ; ᾗ τε καὶ ἄλλως

κεῖται ἐν ἄλγεσι θυμός , ἐπεὶ φίλον ὤλεσ᾽ ἀκοίτην.

ἀλλ᾽ ἀκέων δαίνυσθε καθήμενοι , ἠὲ θύραζε

κλαίετον ἐξελθόντε , κατ᾽ αὐτόθι τόξα λιπόντε,

μνηστήρεσσιν ἄεθλον ἀάατον : οὐ γὰρ ὀΐω

ῥηϊδίως τόδε τόξον ἐΰξοον ἐντανύεσθαι.

οὐ γάρ τις μέτα τοῖος ἀνὴρ ἐν τοίσδεσι πᾶσιν

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκεν : ἐγὼ δέ μιν αὐτὸς ὄπωπα,

καὶ γὰρ μνήμων εἰμί , πάϊς δ᾽ ἔτι νήπιος ἦα.”

ὣς φάτο , τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐώλπει

νευρὴν ἐντανύσειν διοϊστεύσειν τε σιδήρου.

ἦ τοι ὀϊστοῦ γε πρῶτος γεύσεσθαι ἔμελλεν

ἐκ χειρῶν Ὀδυσῆος ἀμύμονος , ὃν τότ᾽ ἀτίμα

ἥμενος ἐν μεγάροις , ἐπὶ δ᾽ ὤρνυε πάντας ἑταίρους.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειφ᾽ ἱερὴ ἲς Τηλεμάχοιο:

“ὢ πόποι , ἦ μάλα με Ζεὺς ἄφρονα θῆκε Κρονίων:

μήτηρ μέν μοί φησι φίλη , πινυτή περ ἐοῦσα,

ἄλλῳ ἅμ᾽ ἕψεσθαι νοσφισσαμένη τόδε δῶμα:

αὐτὰρ ἐγὼ γελόω καὶ τέρπομαι ἄφρονι θυμῷ.

ἀλλ᾽ ἄγετε , μνηστῆρες , ἐπεὶ τόδε φαίνετ᾽ ἄεθλον,

οἵη νῦν οὐκ ἔστι γυνὴ κατ᾽ Ἀχαιΐδα γαῖαν,

οὔτε Πύλου ἱερῆς οὔτ᾽ Ἄργεος οὔτε Μυκήνης:

οὔτ᾽ αὐτῆς Ἰθάκης οὔτ᾽ ἠπείροιο μελαίνης:

καὶ δ᾽ αὐτοὶ τόδε γ᾽ ἴστε : τί με χρὴ μητέρος αἴνου;

ἀλλ᾽ ἄγε μὴ μύνῃσι παρέλκετε μηδ᾽ ἔτι τόξου

δηρὸν ἀποτρωπᾶσθε τανυστύος , ὄφρα ἴδωμεν.

καὶ δέ κεν αὐτὸς ἐγὼ τοῦ τόξου πειρησαίμην:

εἰ δέ κεν ἐντανύσω διοϊστεύσω τε σιδήρου,

οὔ κέ μοι ἀχνυμένῳ τάδε δώματα πότνια μήτηρ

λείποι ἅμ᾽ ἄλλῳ ἰοῦσ᾽ , ὅτ᾽ ἐγὼ κατόπισθε λιποίμην

οἷός τ᾽ ἤδη πατρὸς ἀέθλια κάλ᾽ ἀνελέσθαι.”

ἦ καὶ ἀπ᾽ ὤμοιϊν χλαῖναν θέτο φοινικόεσσαν

ὀρθὸς ἀναΐξας , ἀπὸ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ᾽ ὤμων.

πρῶτον μὲν πελέκεας στῆσεν , διὰ τάφρον ὀρύξας

πᾶσι μίαν μακρήν , καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν,

ἀμφὶ δὲ γαῖαν ἔναξε : τάφος δ᾽ ἕλε πάντας ἰδόντας,

ὡς εὐκόσμως στῆσε : πάρος δ᾽ οὐ πώ ποτ᾽ ὀπώπει.

στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ οὐδὸν ἰὼν καὶ τόξου πειρήτιζε.

τρὶς μέν μιν πελέμιξεν ἐρύσσεσθαι μενεαίνων,

τρὶς δὲ μεθῆκε βίης , ἐπιελπόμενος τό γε θυμῷ,

νευρὴν ἐντανύειν διοϊστεύσειν τε σιδήρου.

καί νύ κε δή ῥ᾽ ἐτάνυσσε βίῃ τὸ τέταρτον ἀνέλκων,

ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς ἀνένευε καὶ ἔσχεθεν ἱέμενόν περ.

τοῖς δ᾽ αὖτις μετέειφ᾽ ἱερὴ ἲς Τηλεμάχοιο:

“ὢ πόποι , ἦ καὶ ἔπειτα κακός τ᾽ ἔσομαι καὶ ἄκικυς,

ἠὲ νεώτερός εἰμι καὶ οὔ πω χερσὶ πέποιθα

ἄνδρ᾽ ἀπαμύνασθαι , ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ.

ἀλλ᾽ ἄγεθ᾽ , οἵ περ ἐμεῖο βίῃ προφερέστεροί ἐστε,

τόξου πειρήσασθε , καὶ ἐκτελέωμεν ἄεθλον.”

ὣς εἰπὼν τόξον μὲν ἀπὸ ἕο θῆκε χαμᾶζε,

κλίνας κολλητῇσιν ἐϋξέστῃς σανίδεσσιν,

αὐτοῦ δ᾽ ὠκὺ βέλος καλῇ προσέκλινε κορώνῃ,

ἂψ δ᾽ αὖτις κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετ᾽ ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη.

τοῖσιν δ᾽ Ἀντίνοος μετέφη , Εὐπείθεος υἱός:

“ὄρνυσθ᾽ ἑξείης ἐπιδέξια πάντες ἑταῖροι,

ἀρξάμενοι τοῦ χώρου ὅθεν τέ περ οἰνοχοεύει.”

ὣς ἔφατ᾽ Ἀντίνοος , τοῖσιν δ᾽ ἐπιήνδανε μῦθος.

Λειώδης δὲ πρῶτος ἀνίστατο , Οἴνοπος υἱός,

ὅ σφι θυοσκόος ἔσκε , παρὰ κρητῆρα δὲ καλὸν

ἷζε μυχοίτατος αἰέν : ἀτασθαλίαι δέ οἱ οἴῳ

ἐχθραὶ ἔσαν , πᾶσιν δὲ νεμέσσα μνηστήρεσσιν:

ὅς ῥα τότε πρῶτος τόξον λάβε καὶ βέλος ὠκύ.

στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ οὐδὸν ἰὼν καὶ τόξου πειρήτιζεν,

οὐδέ μιν ἐντάνυσε : πρὶν γὰρ κάμε χεῖρας ἀνέλκων

ἀτρίπτους ἁπαλάς : μετὰ δὲ μνηστῆρσιν ἔειπεν:

“ὦ φίλοι , οὐ μὲν ἐγὼ τανύω , λαβέτω δὲ καὶ ἄλλος.

πολλοὺς γὰρ τόδε τόξον ἀριστῆας κεκαδήσει

θυμοῦ καὶ ψυχῆς , ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερόν ἐστι

τεθνάμεν ἢ ζώοντας ἁμαρτεῖν , οὗθ᾽ ἕνεκ᾽ αἰεὶ

ἐνθάδ᾽ ὁμιλέομεν , ποτιδέγμενοι ἤματα πάντα.

νῦν μέν τις καὶ ἔλπετ᾽ ἐνὶ φρεσὶν ἠδὲ μενοινᾷ

γῆμαι Πηνελόπειαν , Ὀδυσσῆος παράκοιτιν.

αὐτὰρ ἐπὴν τόξου πειρήσεται ἠδὲ ἴδηται,

ἄλλην δή τιν᾽ ἔπειτα Ἀχαιϊάδων εὐπέπλων

μνάσθω ἐέδνοισιν διζήμενος : ἡ δέ κ᾽ ἔπειτα

γήμαιθ᾽ ὅς κε πλεῖστα πόροι καὶ μόρσιμος ἔλθοι.”

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν καὶ ἀπὸ ἕο τόξον ἔθηκε,

κλίνας κολλητῇσιν ἐϋξέστῃς σανίδεσσιν,

αὐτοῦ δ᾽ ὠκὺ βέλος καλῇ προσέκλινε κορώνῃ,

ἂψ δ᾽ αὖτις κατ᾽ ἄρ ἕζετ᾽ ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη.

Ἀντίνοος δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε:

“λειῶδες , ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων,

δεινόν τ᾽ ἀργαλέον τε , —νεμεσσῶμαι δέ τ᾽ ἀκούων—

εἰ δὴ τοῦτό γε τόξον ἀριστῆας κεκαδήσει

θυμοῦ καὶ ψυχῆς , ἐπεὶ οὐ δύνασαι σὺ τανύσσαι.

οὐ γάρ τοί σέ γε τοῖον ἐγείνατο πότνια μήτηρ

οἷόν τε ῥυτῆρα βιοῦ τ᾽ ἔμεναι καὶ ὀϊστῶν:

ἀλλ᾽ ἄλλοι τανύουσι τάχα μνηστῆρες ἀγαυοί.”

ὣς φάτο , καί ῥ᾽ ἐκέλευσε Μελάνθιον , αἰπόλον αἰγῶν:

“ἄγρει δή , πῦρ κῆον ἐνὶ μεγάροισι , Μελανθεῦ,

πὰρ δὲ τίθει δίφρον τε μέγαν καὶ κῶας ἐπ᾽ αὐτοῦ,

ἐκ δὲ στέατος ἔνεικε μέγαν τροχὸν ἔνδον ἐόντος,

ὄφρα νέοι θάλποντες , ἐπιχρίοντες ἀλοιφῇ,

τόξου πειρώμεσθα καὶ ἐκτελέωμεν ἄεθλον.”

ὣς φάθ᾽ , ὁ δ᾽ αἶψ᾽ ἀνέκαιε Μελάνθιος ἀκάματον πῦρ,

πὰρ δὲ φέρων δίφρον θῆκεν καὶ κῶας ἐπ᾽ αὐτοῦ,

ἐκ δὲ στέατος ἔνεικε μέγαν τροχὸν ἔνδον ἐόντος:

τῷ ῥα νέοι θάλποντες ἐπειρῶντ᾽ : οὐδ᾽ ἐδύναντο

ἐντανύσαι , πολλὸν δὲ βίης ἐπιδευέες ἦσαν.

Ἀντίνοος δ᾽ ἔτ᾽ ἐπεῖχε καὶ Εὐρύμαχος θεοειδής,

ἀρχοὶ μνηστήρων : ἀρετῇ δ᾽ ἔσαν ἔξοχ᾽ ἄριστοι.

τὼ δ᾽ ἐξ οἴκου βῆσαν ὁμαρτήσαντες ἅμ᾽ ἄμφω

βουκόλος ἠδὲ συφορβὸς Ὀδυσσῆος θείοιο:

ἐκ δ᾽ αὐτὸς μετὰ τοὺς δόμου ἤλυθε δῖος Ὀδυσσεύς.

ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκτὸς θυρέων ἔσαν ἠδὲ καὶ αὐλῆς,

φθεγξάμενός σφε ἔπεσσι προσηύδα μειλιχίοισι:

“βουκόλε καὶ σύ , συφορβέ , ἔπος τί κε μυθησαίμην,

ἦ αὐτὸς κεύθω ; φάσθαι δέ με θυμὸς ἀνώγει.

ποῖοί κ᾽ εἶτ᾽ Ὀδυσῆϊ ἀμυνέμεν , εἴ ποθεν ἔλθοι

ὧδε μάλ᾽ ἐξαπίνης καί τις θεὸς αὐτὸν ἐνείκαι;

ἤ κε μνηστήρεσσιν ἀμύνοιτ᾽ ἦ Ὀδυσῆϊ;

εἴπαθ᾽ ὅπως ὑμέας κραδίη θυμός τε κελεύει.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε βοῶν ἐπιβουκόλος ἀνήρ:

“Ζεῦ πάτερ , αἲ γὰρ τοῦτο τελευτήσειας ἐέλδωρ,

ὡς ἔλθοι μὲν κεῖνος ἀνήρ , ἀγάγοι δέ ἑ δαίμων:

γνοίης χ᾽ οἵη ἐμὴ δύναμις καὶ χεῖρες ἕπονται.”

ὣς δ᾽ αὔτως Εὔμαιος ἐπεύχετο πᾶσι θεοῖσι

νοστῆσαι Ὀδυσῆα πολύφρονα ὅνδε δόμονδε.

αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τῶν γε νόον νημερτέ᾽ ἀνέγνω,

ἐξαῦτίς σφε ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν:

“ἔνδον μὲν δὴ ὅδ᾽ αὐτὸς ἐγώ , κακὰ πολλὰ μογήσας

ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν.

γιγνώσκω δ᾽ ὡς σφῶϊν ἐελδομένοισιν ἱκάνω

οἴοισι δμώων : τῶν δ᾽ ἄλλων οὔ τευ ἄκουσα

εὐξαμένου ἐμὲ αὖτις ὑπότροπον οἴκαδ᾽ ἱκέσθαι.

σφῶϊν δ᾽ , ὡς ἔσεταί περ , ἀληθείην καταλέξω.

εἴ χ᾽ ὑπ᾽ ἐμοί γε θεὸς δαμάσῃ μνηστῆρας ἀγαυούς,

ἄξομαι ἀμφοτέροις ἀλόχους καὶ κτήματ᾽ ὀπάσσω

οἰκία τ᾽ ἐγγὺς ἐμεῖο τετυγμένα : καί μοι ἔπειτα

Τηλεμάχου ἑτάρω τε κασιγνήτω τε ἔσεσθον.

εἰ δ᾽ ἄγε δή , καὶ σῆμα ἀριφραδὲς ἄλλο τι δείξω,

ὄφρα μ᾽ ἐῢ γνῶτον πιστωθῆτόν τ᾽ ἐνὶ θυμῷ,

οὐλήν , τήν ποτέ με σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι

Παρνησόνδ᾽ ἐλθόντα σὺν υἱάσιν Αὐτολύκοιο.”

ὣς εἰπὼν ῥάκεα μεγάλης ἀποέργαθεν οὐλῆς.

τὼ δ᾽ ἐπεὶ εἰσιδέτην εὖ τ᾽ ἐφράσσαντο ἕκαστα,

κλαῖον ἄρ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆϊ δαΐφρονι χεῖρε βαλόντε,

καὶ κύνεον ἀγαπαζόμενοι κεφαλήν τε καὶ ὤμους

ὣς δ᾽ αὔτως Ὀδυσεὺς κεφαλὰς καὶ χεῖρας ἔκυσσε.

καί νύ κ᾽ ὀδυρομένοισιν ἔδυ φάος ἠελίοιο,

εἰ μὴ Ὀδυσσεὺς αὐτὸς ἐρύκακε φώνησέν τε:

“παύεσθον κλαυθμοῖο γόοιό τε , μή τις ἴδηται

ἐξελθὼν μεγάροιο , ἀτὰρ εἴπῃσι καὶ εἴσω.

ἀλλὰ προμνηστῖνοι ἐσέλθετε , μηδ᾽ ἅμα πάντες,

πρῶτος ἐγώ , μετὰ δ᾽ ὔμμες : ἀτὰρ τόδε σῆμα τετύχθω:

ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες , ὅσοι μνηστῆρες ἀγαυοί,

οὐκ ἐάσουσιν ἐμοὶ δόμεναι βιὸν ἠδὲ φαρέτρην:

ἀλλὰ σύ , δῖ᾽ Εὔμαιε , φέρων ἀνὰ δώματα τόξον

ἐν χείρεσσιν ἐμοὶ θέμεναι , εἰπεῖν τε γυναιξὶ

κληῗσαι μεγάροιο θύρας πυκινῶς ἀραρυίας,

ἢν δέ τις ἢ στοναχῆς ἠὲ κτύπου ἔνδον ἀκούσῃ

ἀνδρῶν ἡμετέροισιν ἐν ἕρκεσι , μή τι θύραζε

προβλώσκειν , ἀλλ᾽ αὐτοῦ ἀκὴν ἔμεναι παρὰ ἔργῳ.

σοὶ δέ , Φιλοίτιε δῖε , θύρας ἐπιτέλλομαι αὐλῆς

κληῗσαι κληῗδι , θοῶς δ᾽ ἐπὶ δεσμὸν ἰῆλαι.”

ὣς εἰπὼν εἰσῆλθε δόμους εὖ ναιετάοντας:

ἕζετ᾽ ἔπειτ᾽ ἐπὶ δίφρον ἰών , ἔνθεν περ ἀνέστη:

ἐς δ᾽ ἄρα καὶ τὼ δμῶε ἴτην θείου Ὀδυσῆος.

Εὐρύμαχος δ᾽ ἤδη τόξον μετὰ χερσὶν ἐνώμα,

θάλπων ἔνθα καὶ ἔνθα σέλᾳ πυρός : ἀλλά μιν οὐδ᾽ ὣς

ἐντανύσαι δύνατο , μέγα δ᾽ ἔστενε κυδάλιμον κῆρ:

ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶρος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν:

“ὢ πόποι , ἧ μοι ἄχος περί τ᾽ αὐτοῦ καὶ περὶ πάντων:

οὔ τι γάμου τοσσοῦτον ὀδύρομαι , ἀχνύμενός περ:

εἰσὶ καὶ ἄλλαι πολλαὶ Ἀχαιΐδες , αἱ μὲν ἐν αὐτῇ

ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ , αἱ δ᾽ ἄλλῃσιν πολίεσσιν:

ἀλλ᾽ εἰ δὴ τοσσόνδε βίης ἐπιδευέες εἰμὲν

ἀντιθέου Ὀδυσῆος , ὅ τ᾽ οὐ δυνάμεσθα τανύσσαι

τόξον : ἐλεγχείη δὲ καὶ ἐσσομένοισι πυθέσθαι.”

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος προσέφη , Εὐπείθεος υἱός:

“Εὐρύμαχ᾽ , οὐχ οὕτως ἔσται : νοέεις δὲ καὶ αὐτός.

νῦν μὲν γὰρ κατὰ δῆμον ἑορτὴ τοῖο θεοῖο

ἁγνή : τίς δέ κε τόξα τιταίνοιτ᾽ ; ἀλλὰ ἕκηλοι

κάτθετ᾽ : ἀτὰρ πελέκεάς γε καὶ εἴ κ᾽ εἰῶμεν ἅπαντας

ἑστάμεν : οὐ μὲν γάρ τιν᾽ ἀναιρήσεσθαι ὀΐω,

ἐλθόντ᾽ ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.

ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ , οἰνοχόος μὲν ἐπαρξάσθω δεπάεσσιν,

ὄφρα σπείσαντες καταθείομεν ἀγκύλα τόξα:

ἠῶθεν δὲ κέλεσθε Μελάνθιον , αἰπόλον αἰγῶν,

αἶγας ἄγειν , αἳ πᾶσι μέγ᾽ ἔξοχοι αἰπολίοισιν,

ὄφρ᾽ ἐπὶ μηρία θέντες Ἀπόλλωνι κλυτοτόξῳ

τόξου πειρώμεσθα καὶ ἐκτελέωμεν ἄεθλον.”

ὣς ἔφατ᾽ Ἀντίνοος , τοῖσιν δ᾽ ἐπιήνδανε μῦθος.

τοῖσι δὲ κήρυκες μὲν ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευαν,

κοῦροι δὲ κρητῆρας ἐπεστέψαντο ποτοῖο,

νώμησαν δ᾽ ἄρα πᾶσιν ἐπαρξάμενοι δεπάεσσιν.

οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν σπεῖσάν τ᾽ ἔπιόν θ᾽ ὅσον ἤθελε θυμός,

τοῖς δὲ δολοφρονέων μετέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

“κέκλυτέ μευ , μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης:

ὄφρ᾽ εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει:

Εὐρύμαχον δὲ μάλιστα καὶ Ἀντίνοον θεοειδέα

λίσσομ᾽ , ἐπεὶ καὶ τοῦτο ἔπος κατὰ μοῖραν ἔειπε,

νῦν μὲν παῦσαι τόξον , ἐπιτρέψαι δὲ θεοῖσιν:

ἠῶθεν δὲ θεὸς δώσει κράτος ᾧ κ᾽ ἐθέλῃσιν.

ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐμοὶ δότε τόξον ἐΰξοον , ὄφρα μεθ᾽ ὑμῖν

χειρῶν καὶ σθένεος πειρήσομαι , ἤ μοι ἔτ᾽ ἐστὶν

ἴς , οἵη πάρος ἔσκεν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν,

ἦ ἤδη μοι ὄλεσσεν ἄλη τ᾽ ἀκομιστίη τε.”

ὣς ἔφαθ᾽ , οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ὑπερφιάλως νεμέσησαν,

δείσαντες μὴ τόξον ἐΰξοον ἐντανύσειεν.

Ἀντίνοος δ᾽ ἐνένιπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν:

“ἆ δειλὲ ξείνων , ἔνι τοι φρένες οὐδ᾽ ἠβαιαί:

οὐκ ἀγαπᾷς ὃ ἕκηλος ὑπερφιάλοισι μεθ᾽ ἡμῖν

δαίνυσαι , οὐδέ τι δαιτὸς ἀμέρδεαι , αὐτὰρ ἀκούεις

μύθων ἡμετέρων καὶ ῥήσιος ; οὐδέ τις ἄλλος

ἡμετέρων μύθων ξεῖνος καὶ πτωχὸς ἀκούει.

οἶνός σε τρώει μελιηδής , ὅς τε καὶ ἄλλους

βλάπτει , ὃς ἄν μιν χανδὸν ἕλῃ μηδ᾽ αἴσιμα πίνῃ.

οἶνος καὶ Κένταυρον , ἀγακλυτὸν Εὐρυτίωνα,

ἄασ᾽ ἐνὶ μεγάρῳ μεγαθύμου Πειριθόοιο,

ἐς Λαπίθας ἐλθόνθ᾽ : ὁ δ᾽ ἐπεὶ φρένας ἄασεν οἴνῳ,

μαινόμενος κάκ᾽ ἔρεξε δόμον κάτα Πειριθόοιο:

ἥρωας δ᾽ ἄχος εἷλε , διὲκ προθύρου δὲ θύραζε

ἕλκον ἀναΐξαντες , ἀπ᾽ οὔατα νηλέϊ χαλκῷ

ῥῖνάς τ᾽ ἀμήσαντες : ὁ δὲ φρεσὶν ᾗσιν ἀασθεὶς

ἤϊεν ἣν ἄτην ὀχέων ἀεσίφρονι θυμῷ.

ἐξ οὗ Κενταύροισι καὶ ἀνδράσι νεῖκος ἐτύχθη,

οἷ δ᾽ αὐτῷ πρώτῳ κακὸν εὕρετο οἰνοβαρείων.

ὣς καὶ σοὶ μέγα πῆμα πιφαύσκομαι , αἴ κε τὸ τόξον

ἐντανύσῃς : οὐ γάρ τευ ἐπητύος ἀντιβολήσεις

ἡμετέρῳ ἐνὶ δήμῳ , ἄφαρ δέ σε νηῒ μελαίνῃ

εἰς Ἔχετον βασιλῆα , βροτῶν δηλήμονα πάντων,

πέμψομεν : ἔνθεν δ᾽ οὔ τι σαώσεαι : ἀλλὰ ἕκηλος

πῖνέ τε , μηδ᾽ ἐρίδαινε μετ᾽ ἀνδράσι κουροτέροισιν.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“Ἀντίνο᾽ , οὐ μὲν καλὸν ἀτέμβειν οὐδὲ δίκαιον

ξείνους Τηλεμάχου , ὅς κεν τάδε δώμαθ᾽ ἵκηται:

ἔλπεαι , αἴ χ᾽ ὁ ξεῖνος Ὀδυσσῆος μέγα τόξον

ἐντανύσῃ χερσίν τε βίηφί τε ἧφι πιθήσας,

οἴκαδέ μ᾽ ἄξεσθαι καὶ ἑὴν θήσεσθαι ἄκοιτιν;

οὐδ᾽ αὐτός που τοῦτό γ᾽ ἐνὶ στήθεσσιν ἔολπε:

μηδέ τις ὑμείων τοῦ γ᾽ εἵνεκα θυμὸν ἀχεύων

ἐνθάδε δαινύσθω , ἐπεὶ οὐδὲ μὲν οὐδὲ ἔοικεν.”

τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρύμαχος , Πολύβου πάϊς , ἀντίον ηὔδα:

“κούρη Ἰκαρίοιο , περίφρον Πηνελόπεια,

οὔ τί σε τόνδ᾽ ἄξεσθαι ὀϊόμεθ᾽ : οὐδὲ ἔοικεν:

ἀλλ᾽ αἰσχυνόμενοι φάτιν ἀνδρῶν ἠδὲ γυναικῶν,

μή ποτέ τις εἴπῃσι κακώτερος ἄλλος Ἀχαιῶν

ἦ πολὺ χείρονες ἄνδρες ἀμύμονος ἀνδρὸς ἄκοιτιν

μνῶνται , οὐδέ τι τόξον ἐΰξοον ἐντανύουσιν:

ἀλλ᾽ ἄλλος τις πτωχὸς ἀνὴρ ἀλαλήμενος ἐλθὼν

ῥηϊδίως ἐτάνυσσε βιόν , διὰ δ᾽ ἧκε σιδήρου.

ὣς ἐρέουσ᾽ , ἡμῖν δ᾽ ἂν ἐλέγχεα ταῦτα γένοιτο.”

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

“Εὐρύμαχ᾽ , οὔ πως ἔστιν ἐϋκλεῖας κατὰ δῆμον

ἔμμεναι οἳ δὴ οἶκον ἀτιμάζοντες ἔδουσιν

ἀνδρὸς ἀριστῆος : τί δ᾽ ἐλέγχεα ταῦτα τίθεσθε;

οὗτος δὲ ξεῖνος μάλα μὲν μέγας ἠδ᾽ εὐπηγής,

πατρὸς δ᾽ ἐξ ἀγαθοῦ γένος εὔχεται ἔμμεναι υἱός.

ἀλλ᾽ ἄγε οἱ δότε τόξον ἐΰξοον , ὄφρα ἴδωμεν.

ὧδε γὰρ ἐξερέω , τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται:

εἴ κέ μιν ἐντανύσῃ , δώῃ δέ οἱ εὖχος Ἀπόλλων,

ἕσσω μιν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε , εἵματα καλά,

δώσω δ᾽ ὀξὺν ἄκοντα , κυνῶν ἀλκτῆρα καὶ ἀνδρῶν,

καὶ ξίφος ἄμφηκες : δώσω δ᾽ ὑπὸ ποσσὶ πέδιλα,

πέμψω δ᾽ ὅππη μιν κραδίη θυμός τε κελεύει.”

τὴν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

“μῆτερ ἐμή , τόξον μὲν Ἀχαιῶν οὔ τις ἐμεῖο

κρείσσων , ᾧ κ᾽ ἐθέλω , δόμεναί τε καὶ ἀρνήσασθαι,

οὔθ᾽ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσιν,

οὔθ᾽ ὅσσοι νήσοισι πρὸς Ἤλιδος ἱπποβότοιο:

τῶν οὔ τίς μ᾽ ἀέκοντα βιήσεται , αἴ κ᾽ ἐθέλωμι

καὶ καθάπαξ ξείνῳ δόμεναι τάδε τόξα φέρεσθαι.

ἀλλ᾽ εἰς οἶκον ἰοῦσα τὰ σ᾽ αὐτῆς ἔργα κόμιζε,

ἱστόν τ᾽ ἠλακάτην τε , καὶ ἀμφιπόλοισι κέλευε

ἔργον ἐποίχεσθαι : τόξον δ᾽ ἄνδρεσσι μελήσει

πᾶσι , μάλιστα δ᾽ ἐμοί : τοῦ γὰρ κράτος ἔστ᾽ ἐνὶ οἴκῳ.”

ἡ μὲν θαμβήσασα πάλιν οἶκόνδε βεβήκει:

παιδὸς γὰρ μῦθον πεπνυμένον ἔνθετο θυμῷ.

ἐς δ᾽ ὑπερῷ᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶ

κλαῖεν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα , φίλον πόσιν , ὄφρα οἱ ὕπνον

ἡδὺν ἐπὶ βλεφάροισι βάλε γλαυκῶπις Ἀθήνη.

αὐτὰρ ὁ τόξα λαβὼν φέρε καμπύλα δῖος ὑφορβός:

μνηστῆρες δ᾽ ἄρα πάντες ὁμόκλεον ἐν μεγάροισιν:

ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων:

“πῆ δὴ καμπύλα τόξα φέρεις , ἀμέγαρτε συβῶτα,

πλαγκτέ ; τάχ᾽ αὖ σ᾽ ἐφ᾽ ὕεσσι κύνες ταχέες κατέδονται

οἶον ἀπ᾽ ἀνθρώπων , οὓς ἔτρεφες , εἴ κεν Ἀπόλλων

ἡμῖν ἱλήκῃσι καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι.”

ὣς φάσαν , αὐτὰρ , ὁ θῆκε φέρων αὐτῇ ἐνὶ χώρῃ,

δείσας , οὕνεκα πολλοὶ ὁμόκλεον ἐν μεγάροισιν.

Τηλέμαχος δ᾽ ἑτέρωθεν ἀπειλήσας ἐγεγώνει:

“ἄττα , πρόσω φέρε τόξα : τάχ᾽ οὐκ εὖ πᾶσι πιθήσεις

μή σε καὶ ὁπλότερός περ ἐὼν ἀγρόνδε δίωμαι,

βάλλων χερμαδίοισι : βίηφι δὲ φέρτερός εἰμι.

αἲ γὰρ πάντων τόσσον , ὅσοι κατὰ δώματ᾽ ἔασι,

μνηστήρων χερσίν τε βίηφί τε φέρτερος εἴην:

τῷ κε τάχα στυγερῶς τιν᾽ ἐγὼ πέμψαιμι νέεσθαι

ἡμετέρου ἐξ οἴκου , ἐπεὶ κακὰ μηχανόωνται.”

ὣς ἔφαθ᾽ , οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπ᾽ αὐτῷ ἡδὺ γέλασσαν

μνηστῆρες , καὶ δὴ μέθιεν χαλεποῖο χόλοιο

Τηλεμάχῳ : τὰ δὲ τόξα φέρων ἀνὰ δῶμα συβώτης

ἐν χείρεσσ᾽ Ὀδυσῆϊ δαΐφρονι θῆκε παραστάς.

ἐκ δὲ καλεσσάμενος προσέφη τροφὸν Εὐρύκλειαν:

“Τηλέμαχος κέλεταί σε , περίφρων Εὐρύκλεια,

κληῗσαι μεγάροιο θύρας πυκινῶς ἀραρυίας.

ἢν δέ τις ἤ στοναχῆς ἠὲ κτύπου ἔνδον ἀκούσῃ

ἀνδρῶν ἡμετέροισιν ἐν ἕρκεσι , μή τι θύραζε

προβλώσκειν , ἀλλ᾽ αὐτοῦ ἀκὴν ἔμεναι παρὰ ἔργῳ.”

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν , τῇ δ᾽ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος,

κλήϊσεν δὲ θύρας μεγάρων εὖ ναιεταόντων.

σιγῇ δ᾽ ἐξ οἴκοιο Φιλοίτιος ἆλτο θύραζε,

κλήϊσεν δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα θύρας εὐερκέος αὐλῆς.

κεῖτο δ᾽ ὑπ᾽ αἰθούσῃ ὅπλον νεὸς ἀμφιελίσσης

βύβλινον , ᾧ ῥ᾽ ἐπέδησε θύρας , ἐς δ᾽ ἤϊεν αὐτός:

ἕζετ᾽ ἔπειτ᾽ ἐπὶ δίφρον ἰών , ἔνθεν περ ἀνέστη,

εἰσορόων Ὀδυσῆα . ὁ δ᾽ ἤδη τόξον ἐνώμα

πάντη ἀναστρωφῶν , πειρώμενος ἔνθα καὶ ἔνθα,

μὴ κέρα ἶπες ἔδοιεν ἀποιχομένοιο ἄνακτος.

ὧδε τις εἴπεσκεν ἰδὼν ἐς πλησίον ἄλλον:

“ἦ τις θηητὴρ καὶ ἐπίκλοπος ἔπλετο τόξων:

ἤ ῥά νύ που τοιαῦτα καὶ αὐτῷ οἴκοθι κεῖται

ἢ ὅ γ᾽ ἐφορμᾶται ποιησέμεν , ὡς ἐνὶ χερσὶ

νωμᾷ ἔνθα καὶ ἔνθα κακῶν ἔμπαιος ἀλήτης.”

ἄλλος δ᾽ αὖ εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων:

“αἲ γὰρ δὴ τοσσοῦτον ὀνήσιος ἀντιάσειεν

ὡς οὗτός ποτε τοῦτο δυνήσεται ἐντανύσασθαι.”

ὣς ἄρ᾽ ἔφαν μνηστῆρες : ἀτὰρ πολύμητις Ὀδυσσεύς,

αὐτίκ᾽ ἐπεὶ μέγα τόξον ἐβάστασε καὶ ἴδε πάντη,

ὡς ὅτ᾽ ἀνὴρ φόρμιγγος ἐπιστάμενος καὶ ἀοιδῆς

ῥηϊδίως ἐτάνυσσε νέῳ περὶ κόλλοπι χορδήν,

ἅψας ἀμφοτέρωθεν ἐϋστρεφὲς ἔντερον οἰός,

ὣς ἄρ᾽ ἄτερ σπουδῆς τάνυσεν μέγα τόξον Ὀδυσσεύς.

δεξιτερῇ ἄρα χειρὶ λαβὼν πειρήσατο νευρῆς:

ἡ δ᾽ ὑπὸ καλὸν ἄεισε , χελιδόνι εἰκέλη αὐδήν.

μνηστῆρσιν δ᾽ ἄρ᾽ ἄχος γένετο μέγα , πᾶσι δ᾽ ἄρα χρὼς

ἐτράπετο : Ζεὺς δὲ μεγάλ᾽ ἔκτυπε σήματα φαίνων:

γήθησέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς.

ὅττι ῥά οἱ τέρας ἧκε Κρόνου πάϊς ἀγκυλομήτεω:

εἵλετο δ᾽ ὠκὺν ὀϊστόν , ὅ οἱ παρέκειτο τραπέζῃ

γυμνός : τοὶ δ᾽ ἄλλοι κοίλης ἔντοσθε φαρέτρης

κείατο , τῶν τάχ᾽ ἔμελλον Ἀχαιοὶ πειρήσεσθαι.

τόν ῥ᾽ ἐπὶ πήχει ἑλὼν ἕλκεν νευρὴν γλυφίδας τε,

αὐτόθεν ἐκ δίφροιο καθήμενος , ἧκε δ᾽ ὀϊστὸν

ἄντα τιτυσκόμενος , πελέκεων δ᾽ οὐκ ἤμβροτε πάντων

πρώτης στειλειῆς , διὰ δ᾽ ἀμπερὲς ἦλθε θύραζε

ἰὸς χαλκοβαρής : ὁ δὲ Τηλέμαχον προσέειπε:

“Τηλέμαχ᾽ , οὔ σ᾽ ὁ ξεῖνος ἐνὶ μεγάροισιν ἐλέγχει

ἥμενος , οὐδέ τι τοῦ σκοποῦ ἤμβροτον οὐδέ τι τόξον

δὴν ἔκαμον τανύων : ἔτι μοι μένος ἔμπεδόν ἐστιν,

οὐχ ὥς με μνηστῆρες ἀτιμάζοντες ὄνονται.

νῦν δ᾽ ὥρη καὶ δόρπον Ἀχαιοῖσιν τετυκέσθαι

ἐν φάει , αὐτὰρ ἔπειτα καὶ ἄλλως ἑψιάασθαι

μολπῇ καὶ φόρμιγγι : τὰ γάρ τ᾽ ἀναθήματα δαιτός.”

ἦ καὶ ἐπ᾽ ὀφρύσι νεῦσεν : ὁ δ᾽ ἀμφέθετο ξίφος ὀξὺ

Τηλέμαχος , φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο,

ἀμφὶ δὲ χεῖρα φίλην βάλεν ἔγχεϊ , ἄγχι δ᾽ ἄρ᾽ αὐτοῦ

πὰρ θρόνον ἑστήκει κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ.