Reading Center

professio est agri Leontini ad iugerum xxx; haec sunt ad tritici medimnum xc, id est^[*]id est O: id est tritici p rell. mod. DXXXX; deductis tritici mod. CCXVI, quanti decumae venierunt, reliqua sunt tritici CCCXXIIII. adde totius summae DXXXX milium mod. tris quinquagesimas; fit tritici mod. XXXIICCCC (ab omnibus enim ternae praeterea quinquagesimae exigebantur); sunt haec iam ad CCCLX mod. tritici. at ego cccc lucri facta esse dixeram; non enim duco in hac ratione eos quibus ternis medimnis non est licitum decidere. verum ut hac ipsa ratione summam mei promissi compleam, ad singula medimna multi HS binos, multi HS singulos semis^[*]HS binos multi HS singulos semis cO: HS duo multi HS quinque p rell. accessionis cogebantur dare, qui minimum, singulos nummos. minimum ut sequamur, quoniam xc med. duximus, accedant eo novo pessimoque exemplo HS xc.

hic mihi etiam dicere audebit magno se decumas vendidisse, cum ex eodem agro dimidio ipse plus abstulerit quam populo Romano miserit? CCXVI decumas agri Leontini^[*]agri Leont. decumas O vendidisti; si ex lege, magno; si ut lex esset libido tua^[*]post tua habent omnes codd. parvo: del. Madvig. , si ut quae dimidiae essent decumae vocarentur, parvo vendidisti; multo enim pluris fructus annui Siciliae venire potuerunt, si id te senatus aut populus Romanus facere voluisset. etenim decumae saepe^[*]saepe decumae O tanti venierunt, cum lege Hieronica venirent, quanti nunc lege Verria venierunt. cedo mihi C. Norbani decumas venditas. C. NORBANI DECVMAE VENDITAE AGRI LEON- TINI. atqui tum neque iudicium de modo iugerum dabatur, neque^[*]neque (ante erat) O: neque enim p rell. erat Artemidorus Cornelius recuperator, neque ab aratore magistratus Siculus tantum exigebat quantum decumanus^[*]ab decum. O edd. ediderat, nec beneficium petebatur a decumano, ut in iugera singula ternis medimnis decidere liceret, nec nummorum accessionem cogebatur arator dare nec ternas quinquagesimas frumenti addere: et tamen populo Romano magnus frumenti numerus mittebatur.

quid vero istae sibi quinquagesimae, quid porro nummorum accessiones volunt? quo id iure atque adeo quo id more^[*]id potius more codd., nisi quod id om. O: potius ego delevi, Ernest. et Zumpt. et Hartman. secutus ^[*]more cod. Francii: ore p rell. fecisti? nummos dabat arator. quo modo aut unde? qui, si largissimus esse vellet, cumulatiore mensura uteretur, ut antea solebant facere in decumis, cum aequa lege et condicione venibant. is nummum dabat! Vnde? de frumento? quasi habuisset te praetore quod venderet. de vivo igitur erat aliquid^[*]aliquid erat O resecandum, ut esset unde Apronio ad illos fructus arationum hoc corollarium nummorum adderetur. iam id porro utrum libentes an inviti dabant? libentes? amabant, credo, Apronium. inviti? qua re nisi vi et malo cogebantur? iam iste homo amentissimus in vendundis decumis nummorum faciebat accessiones ad singulas decumas, neque multum; bina aut terna milia nummum^[*]nummum cO: om. rell. addebat; fiunt per triennium HS fortasse D milia^[*]fortasse ċdċ milia p rell.: ċdċ milia fortasse O . hoc neque exemplo cuiusquam neque ullo iure^[*]iure ullo O fecit, neque eam pecuniam rettulit; neque hoc parvum crimen quem ad modum defensurus sit homo quisquam umquam excogitabit^[*]excogitavit codd. .

quod cum ita sit, audes dicere te magno decumas vendidisse, cum sit perspicuum te bona fortunasque aratorum non populi Romani, sed tui quaestus causa vendidisse? Vt si qui vilicus ex eo fundo qui sestertia^[*]sestertia Mueller, O secutus (sext'tia): HS p rell. dena meritasset, excisis arboribus ac venditis, demptis tegulis, instrumento, pecore abalienato, domino xx milia nummum pro x miserit, sibi alia praeterea centum confecerit, primo dominus ignarus incommodi sui gaudeat vilicoque delectetur, quod tanto plus sibi ^[*]sibi om. π: plus sibi O: sibi plus vulg. mercedis ex fundo refectum sit, deinde, cum audierit eas res quibus fundi fructus et cultura continetur amotas et venditas, summo supplicio vilicum adficiat et secum male actum putet: item populus Romanus, cum audit pluris decumas vendidisse C. Verrem^[*]C. p rell.: om. O (Am. J. Ph. xxvi, p. 412) quam innocentissimum hominem cui iste successit, C. Sacerdotem^[*]C. p rell.: om. O (Am. J. Ph. xxvi, p. 412), putat se bonum in arationibus fructibusque suis habuisse custodem ac vilicum; cum senserit istum omne instrumentum aratorum, omnia subsidia vectigalium vendidisse, omnem spem posteritatis avaritia sua sustulisse, arationes et agros vectigalis vastasse atque exinanisse, ipsum maximos quaestus praedasque fecisse, intelleget secum actum esse^[*]esse actum O pessime, istum autem summo supplicio dignum existimabit.

Vnde ergo hoc intellegi potest? ex hoc maxime, quod ager decumanus provinciae Siciliae propter istius avaritiam desertus est. neque id solum accidit uti^[*]uti cO: uti hae πk: ut ei Halm, Muell.: uti ei Kays. minus multis iugis ararent^[*]ararent cO: arent p rell. , si qui in agris remanserunt, sed etiam ut permulti locupletes homines, magni et navi aratores, agros latos ac fertilis desererent totasque arationes derelinquerent^[*]relinquerent O . id adeo sciri facillime potest ex litteris publicis civitatum, propterea quod lege Hieronica numerus aratorum quotannis apud magistratus publice subscribitur. recita tandem, quot acceperit aratores agri Leontini Verres: LXXXIlII. quot anno tertio profiteantur: xxxll. duo et quinquaginta aratores ita video deiectos ut iis^[*]his codd. (item l. 27) ne vicarii quidem successerint. quot aratores adveniente te fuerunt agri Mutycensis? videamus ex litteris publicis. CLXXXVII. quid? anno tertio? LXXXVI. centum et unum aratores unus ager istius iniuria desiderat, atque adeo nostra^[*]nostra om. O res publica, quoniam illa populi Romani vectigalia sunt, hunc tot patrum familias numerum desiderat et reposcit. ager Herbitensis primo anno habuit aratores CCLII, tertio cxx: hinc CXXXII patres familias extorres profugerunt. Agyrinensis ager—quorum hominum, quam honestorum, quam locupletium!—CCL aratores habuit primo anno praeturae tuae.