Pro Cluentio, Orationes Volume I, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
atque ut intellegatis Cluentium non
accusatorio animo, non ostentatione aliqua aut gloria adductum, sed nefariis
iniuriis, cotidianis insidiis, proposito ante oculos vitae periculo nomen Oppianici
detulisse, paulo longius exordium rei demonstrandae petam[*]repetam Quintil. iv. 1. 79; quod quaeso, iudices, ne
moleste patiamini; principiis enim cognitis multo facilius extrema intellegetis.
5
A.(Aulus) Cluentius habitus fuit, pater huiusce,
iudices, homo non solum municipi Larinatis ex quo erat sed etiam regionis illius et
vicinitatis virtute, existimatione, nobilitate princeps[*]princeps Ba, Quintil. iv. 2. 130: facile princeps Mμ
.
is cum esset mortuus Sulla et Pompeio consulibus, reliquit hunc annos
xv natum, grandem autem et nubilem filiam quae brevi tempore post
patris mortem nupsit A.(Aulo) Aurio Melino, consobrino suo,
adulescenti in primis, ut tum habebatur, inter suos et honesto et nobili.
cum essent eae[*]eae s: hae (hec b) Mμ
nuptiae plenae dignitatis, plenae concordiae, repente est exorta mulieris importunae
nefaria libido non solum dedecore verum etiam scelere coniuncta. nam
Sassia, mater huius habiti — mater enim a me in omni causa[*]in omni
causa ςa: nominis causa Mμ
: om.
Quintil. Declam. 388, tametsi in hunc hostili odio et
crudelitate est, mater, inquam, appellabitur, neque umquam illa ita de suo scelere
et immanitate audiet ut naturae nomen amittat; quo enim est ipsum nomen amantius
indulgentiusque maternum, hoc illius matris quae multos iam annos et nunc cum maxime
filium interfectum cupit singulare scelus maiore odio dignum esse
ducetis[*]ducetis Mμ
: iudicabitis ψ2
s (? ς).
ea igitur mater habiti, Melini illius adulescentis, generi
sui, contra quam fas erat amore capta primo, neque id ipsum diu, quoquo modo poterat
in illa cupiditate continebatur[*]continebat a: se continebat Baiter
; deinde ita flagrare coepit amentia, sic inflammata
ferri libidine ut eam non pudor[*]non pudor ς
Ba: non pudor, non pudicitia Mμ
, non pietas,
non macula familiae, non hominum fama, non fili dolor, non filiae maeror a
cupiditate revocaret.
animum
adulescentis nondum consilio ac ratione firmatum pellexit eis omnibus rebus quibus
illa aetas capi ac deleniri potest. filia, quae non solum illo communi
dolore muliebri in eius modi viri iniuriis angeretur sed nefarium matris paelicatum
ferre non posset de quo ne queri quidem se sine scelere[*]se sine scelere
ςa, Arusian. (K. vii. 504): sine scelere se Mμ
posse arbitraretur,
ceteros sui tanti mali ignaros esse cupiebat; in huius amantissimi sui fratris
manibus et gremio maerore et lacrimis consenescebat.
ecce autem subitum divortium quod solacium malorum
omnium fore videbatur! discedit a Melino Cluentia ut in tantis iniuriis
non invita, ut[*]ut μa: aut ς: at M
a viro non
libenter. tum vero illa egregia ac[*]ac Mσψ
: et ba
praeclara mater palam exsultare laetitia, triumphare[*]triumphare Ba: ac triumphare Mμ
gaudio coepit, victrix filiae non
libidinis; diutius[*]diutius ςa: itaque diutius
Mμ
suspicionibus obscuris laedi famam suam noluit; lectum illum genialem quem biennio
ante filiae suae nubenti straverat, in eadem domo sibi ornari et sterni expulsa
atque exturbata filia iubet. nubit genero socrus nullis auspicibus,
nullis auctoribus, funestis ominibus omnium.
6
O mulieris scelus incredibile et praeter
hanc[*]hanc causam (post unam b2) add.
αa unam in omni vita inauditum! o
libidinem effrenatam et indomitam! o audaciam singularem! nonne
timuisse[*]timuisse Mμ
, Quintil. iv. 2. 105: timuisti
αa, si minus vim deorum hominumque
famam, at illam ipsam noctem facesque illas nuptialis, non limen cubiculi, non
cubile filiae, non parietes denique ipsos superiorum testis nuptiarum?
perfregit ac prostravit omnia cupiditate ac furore; vicit pudorem
libido, timorem audacia, rationem amentia.