De lege agraria contra Rullum, Orationes Volume IV, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
itane vero? privatum haec causa commovit; populum
Romanum ne agrum Campanum privatis gratis Rullo rogante tradat non commovebit?
at idem populus Romanus de hoc vectigali potest dicere quod ille
de suo fundo dixisse dicitur. Asia multos annos vobis fructum Mithridatico bello
non tulit, Hispaniarum vectigal temporibus Sertorianis nullum fuit, Siciliae
civitatibus bello fugitivorum M'. Aquilius etiam mutuum frumentum dedit; at ex
hoc vectigali numquam malus nuntius auditus est. cetera vectigalia
belli difficultatibus adfliguntur; hoc vectigali etiam belli difficultates
sustentantur.
deinde in hac
adsignatione agrorum ne illud quidem dici potest quod in ceteris, agros desertos
a plebe atque a cultura hominum liberorum esse non oportere.
31
sic enim dico, si Campanus ager dividatur,
exturbari et expelli plebem ex agris, non constitui et conlocari.
totus enim ager Campanus colitur et possidetur a plebe, et a
plebe optima et modestissima; quod genus hominum optime moratum, optimorum et
aratorum et militum, ab hoc plebicola tribuno plebis funditus eicitur.
atque illi miseri nati in illis agris et educati, glebis
subigendis exercitati, quo se subito conferant non habebunt; his robustis et
valentibus et audacibus xvirum satellitibus agri Campani possessio
tota tradetur, et, ut vos nunc de vestris maioribus praedicatis: 'hunc agrum
nobis maiores nostri reliquerunt,' sic vestri posteri de vobis praedicabunt:
'hunc agrum patres nostri acceptum a patribus suis perdiderunt.'