De lege agraria contra Rullum, Orationes Volume IV, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
haec qui
prospexerint, maiores nostros dico, Quirites, non eos in deorum immortalium
numero venerandos a nobis et colendos putatis? quid enim viderunt?
hoc quod nunc vos, quaeso, perspicite atque cognoscite.
non ingenerantur hominibus mores tam a stirpe generis ac seminis
quam ex eis rebus quae ab ipsa natura nobis ad vitae consuetudinem
suppeditantur, quibus alimur et vivimus. Carthaginienses fraudulenti et mendaces
non genere, sed natura loci, quod propter portus suos multis et variis
mercatorum et advenarum sermonibus ad studium fallendi studio quaestus
vocabantur. Ligures duri atque agrestes; docuit ager ipse nihil ferendo nisi
multa cultura et magno labore quaesitum. Campani semper superbi bonitate agrorum
et fructuum magnitudine, urbis salubritate, descriptione, pulchritudine.
ex hac copia atque omnium rerum adfluentia primum illa nata est
adrogantia qua a maioribus nostris alterum Capua consulem postularunt, deinde ea
luxuries quae ipsum Hannibalem armis etiam tum invictum voluptate vicit.
huc isti xviri cum
iāā colonorum ex lege Rulli deduxerint, c decuriones,
x augures, vi pontifices constituerint, quos illorum
animos, quos impetus, quam ferociam fore putatis? Romam in montibus positam et
convallibus, cenaculis sublatam atque suspensam, non optimis viis, angustissimis
semitis, prae sua Capua planissimo in loco explicata ac praeclarissime sita
inridebunt atque contemnent; agros vero Vaticanum et Pupiniam cum suis opimis
atque uberibus campis conferendos scilicet non putabunt. oppidorum
autem finitimorum illam copiam cum hac per risum ac iocum contendent; Veios,
Fidenas, Collatiam, ipsum hercle Lanuvium, Ariciam, Tusculum cum Calibus, Teano,
Neapoli, Puteolis, Cumis, Pompeiis, Nuceria comparabunt.