Pro C. Rabiro perduellionis reo, Orationes Volume IV, Cicero, Marcus Tullius, creator; Clark, Albert Curtis, 1859-1937, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
de te
ipso, inquam, Labiene, quaero. Cum ad arma consules ex senatus consulto vocavissent,
cum armatus M. Aemilius, princeps senatus, in comitio constitisset, qui cum ingredi
vix posset, non ad insequendum sibi tarditatem pedum sed ad fugiendum impedimento
fore putabat, cum denique Q. Scaevola confectus senectute, perditus morbo, mancus et
membris omnibus captus ac debilis, hastili nixus et animi vim et infirmitatem
corporis ostenderet, cum L. Metellus, Ser. Galba, C. Serranus, P. Rutilius, C.
Fimbria, Q. Catulus omnesque qui tum erant consulares pro salute communi arma
cepissent, cum omnes praetores, cuncta nobilitas ac iuventus accurreret, Cn. et L.
Domitii, L. Crassus, Q. Mucius, C. Claudius, M. Drusus, cum omnes Octavii, Metelli,
Iulii, Cassii, Catones, Pompeii, cum L. Philippus, L. Scipio, cum M. Lepidus, cum D.
Brutus, cum hic ipse P. Servilius, quo tu imperatore, Labiene, meruisti, cum hic Q.
Catulus, admodum tum adulescens, cum hic C. Curio, cum denique omnes clarissimi viri
cum consulibus essent: quid tandem C. Rabirium facere convenit? utrum inclusum atque
abditum latere in occulto atque ignaviam suam tenebrarum ac parietum custodiis
tegere, an in Capitolium pergere atque ibi se cum tuo patruo et ceteris ad mortem
propter vitae turpitudinem confugientibus congregare, an cum Mario, Scauro, Catulo,
Metello, Scaevola, cum bonis denique omnibus coire non modo salutis verum etiam
periculi societatem?
8
tu denique, Labiene, quid faceres tali in re ac tempore? Cum
ignaviae ratio te in fugam atque in latebras impelleret, improbitas et furor L.
Saturnini in Capitolium arcesseret, consules ad patriae salutem ac libertatem
vocarent, quam tandem auctoritatem, quam vocem, cuius sectam sequi, cuius imperio
parere potissimum velles? 'patruus,' inquit, 'meus cum Saturnino fuit.'
quid? pater quicum? quid? propinqui vestri, equites Romani? quid?
omnis praefectura, regio, vicinitas vestra? quid? ager Picenus universus utrum
tribunicium furorem, an consularem auctoritatem secutus est?
equidem hoc adfirmo quod tu nunc de tuo patruo
praedicas, neminem umquam adhuc de se esse confessum; nemo est, inquam, inventus tam
profligatus, tam perditus, tam ab omni non modo honestate sed etiam simulatione
honestatis relictus, qui se in Capitolio fuisse cum Saturnino fateretur.
at fuit vester patruus. fuerit, et fuerit nulla
vi, nulla desperatione rerum suarum, nullis domesticis volneribus coactus; induxerit
eum L. Saturnini familiaritas ut amicitiam patriae praeponeret; idcircone oportuit
C. Rabirium desciscere a re publica, non comparere in illa armata multitudine
bonorum, consulum voci atque imperio non oboedire?
atqui videmus haec in rerum natura tria fuisse, ut aut cum
Saturnino esset, aut cum bonis, aut lateret. latere mortis erat instar
turpissimae, cum Saturnino esse furoris et sceleris; virtus et honestas et pudor cum
consulibus esse cogebat. hoc tu igitur in crimen vocas, quod cum eis
fuerit C. Rabirius quos amentissimus fuisset si oppugnasset, turpissimus si
reliquisset?
9
at C. Decianus, de quo tu
saepe commemoras, quia, cum hominem omnibus insignem notis turpitudinis, P. Furium,
accusaret summo studio bonorum omnium, queri est ausus in contione de morte
Saturnini, condemnatus est, et Sex. Titius, quod habuit imaginem L. Saturnini domi
suae, condemnatus est. statuerunt equites Romani illo iudicio improbum
civem esse et non retinendum in civitate, qui hominis hostilem in modum seditiosi
imagine aut mortem eius honestaret, aut desideria imperitorum misericordia
commoveret, aut suam significaret imitandae improbitatis voluntatem. itaque mihi mirum videtur unde hanc tu,
Labiene, imaginem quam habes inveneris; nam sex. Titio damnato qui istam
habere auderet inventus est nemo. quod tu si audisses aut si per aetatem
scire potuisses, numquam profecto istam imaginem quae domi posita pestem atque
exsilium Sex. Titio attulisset in rostra atque in contionem attulisses, nec tuas
umquam ratis ad eos scopulos appulisses ad quos Sex. Titi adflictam navem et in
quibus C. Deciani naufragium fortunarum videres. sed in his rebus omnibus
imprudentia laberis. causam enim suscepisti antiquiorem memoria tua, quae
causa ante mortua est quam tu natus es; et qua in causa tute profecto fuisses, si
per aetatem esse potuisses, eam causam in iudicium vocas.