Reading Center

vidi ego hoc, iudices^[*]iudices vidi Ta: om. e , nisi recenti memoria senatus auctoritatem huius indici monumentis publicis testatus essem, fore ut aliquando non Torquatus neque Torquati quispiam similis—nam id me multum fefellit—sed ut aliquis patrimoni^[*]patrimonii Te, Schol.: patrimonio cett. naufragus, inimicus oti, bonorum hostis, aliter indicata^[*]indic. Ta: iudic. cett. haec esse diceret, quo facilius vento aliquo in optimum quemque excitato posset in malis rei publicae portum aliquem^[*]aliquem hoc loco hab. Tec, post malorum cett. suorum malorum invenire. itaque introductis in senatum indicibus constitui^[*]institui Schol. senatores qui omnia indicum dicta, interrogata, responsa perscriberent.

at quos viros! non solum summa virtute et fide, cuius generis erat^[*]erat Teπ : om. cett. in senatu facultas maxima, sed etiam quos sciebam memoria, scientia^[*]scientia e, Schol.: consuetudine et add. cett. , celeritate scribendi facillime quae dicerentur persequi posse, C. Cosconium, qui tum erat praetor, M. Messalam, qui tum praeturam petebat, P. Nigidium, App. Claudium. credo esse neminem qui his hominibus^[*]hominibus TEeπ : omnibus cett. ad ... referendum TEe: aut ... referendis cett. ad vere referendum aut fidem putet aut ingenium defuisse. quid deinde? quid feci? Cum scirem ita esse^[*]esse Te: om. cett. indicium relatum^[*]relatum Teaπ : om. cett. in tabulas publicas ut illae tabulae privata tamen custodia more maiorum continerentur, non occultavi, non continui domi, sed statim^[*]statim hoc loco hab. Te, post describi πς, post omnibus cett. describi ab omnibus librariis, dividi passim et pervolgari atque edi populo Romano imperavi. divisi tota^[*]toti (-ae e) Italiae codd.: corr. Madvig Italia, emisi^[*]emisi E: dimisi Tπ : divisi cett. in omnis provincias; eius indici ex^[*]ex (et e) Te: e cett. quo oblata salus^[*]obl. salus Te: salus obl. cett. esset omnibus expertem esse neminem volui.

itaque dico locum in orbe terrarum esse nullum, quo in loco populi Romani nomen sit, quin eodem perscriptum hoc indicium pervenerit. in quo ego tam^[*]tam gς : tum cett. subito et exiguo et turbido tempore multa divinitus, ita ut dixi, non mea sponte providi, primum ne quis^[*]qui Reid posset tantum aut de rei publicae aut de alicuius periculo meminisse^[*]meminissehic desinit e quantum vellet; deinde ne cui liceret umquam reprehendere illud indicium aut temere creditum criminari; postremo ne quid iam a me, ne quid ex meis commentariis quaereretur, ne aut oblivio mea aut memoria nimia videretur^[*]nimia vid. T: vid. nimia cett. , ne denique aut neglegentia turpis aut diligentia crudelis putaretur.

sed tamen abs te, Torquate, quaero: cum indicatus tuus esset inimicus^[*]esset inim. T: inim. esset cett. et esset eius rei frequens senatus et recens memoria testis, et tibi^[*]et tibi Halm: tibi codd.: tibique Meerdervoort , meo familiari et contubernali, prius etiam edituri indicium fuerint scribae mei, si voluisses, quam in codicem rettulissent, cur cum^[*]cur cum Nohl: cum codd. videres aliter fieri^[*]ferri T: referri Orelli , tacuisti^[*]cur tacisti ς mg., πb1c2k, ed. V , passus es, non mecum aut ut ^[*]ut supplevi cum familiarissimo^[*]familiarissimo scripsi: familiari meo codd.: familiari tuo Richter questus es aut, quoniam tam facile inveheris in amicos, iracundius et^[*]et π: aut cett. vehementius expostulasti? tu, cum tua vox numquam sit audita, cum indicio lecto, descripto, divolgato quieveris, tacueris, repente tantam rem ementiare^[*]ementiare T: enuntiare (audeas add. ς mg., bc2k) cett. et in eum locum te deducas ut, ante quam me commutati indici coargueris, te summae neglegentiae tuo iudicio^[*]indicio ς convictum esse fateare?

mihi cuiusquam salus tanti fuisset ut meam neglegerem? per me ego veritatem patefactam contaminarem aliquo mendacio? quemquam denique ego iuvarem, a quo et tam^[*]et tam Garatoni: etiam Ta: et cett. crudelis insidias rei publicae^[*]rei p. Tπ : in rem p. cett. me ... consule Ta: me ... consulem cett. factas et me potissimum consule constitutas^[*]constitutas E: om. cett. putarem? quod si iam essem oblitus severitatis et constantiae meae, tamne amens eram ut, cum litterae posteritatis causa repertae sint, quae subsidio oblivioni esse possent^[*]possint πς , ego recentem putarem memoriam cuncti senatus commentario meo posse superari?