De Inventione, Rhetorici libri duo qui vocantur de inventione. Cicero, Marcus Tullius, creator; Stroebel, Eduard, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
cedant; deinde item quaerere ab iudicibus, si eius rei
causa, propter quam se reus contra legem fecisse
dicat, exceptionem ipse in lege adscribat, passurine
sint; postea hoc, quod faciat, indignius et inpuden-
tius esse, quam si adscribat; age porro, quid? si ipsi
vellent iudices adscribere, passurusne sit populus?
atque hoc esse indignius, quam rem verbo et litteris
mutare non possint,
eam re ipsa et iudicio maximo
commutare; deinde indignum esse de lege aliquid
derogari aut legem abrogari aut aliqua ex parte com-
mutari, cum populo cognoscendi et probandi aut in-
probandi potestas nulla fiat; hoc ipsis iudicibus in-
vidiosissimum futurum; non hunc locum esse neque
hoc tempus legum corrigendarum; apud populum
haec et per populum agi convenire; quodsi nunc id
agant, velle se scire, qui lator sit, qui sint accepturi;
se factiones videre et dissuadere velle; quodsi haec
cum summe inutilia tum multo turpissima sint, legem,
cuicuimodi sit, in praesentia conservari ab iudicibus,
post, si displiceat, a populo corrigi convenire; deinde,
si scriptum non exstaret, magnopere quaereremus ne-
que isti, ne si extra periculum quidem esset, credere-
mus; nunc cum scriptum sit, amentiam esse eius rei,
qui peccarit, potius quam legis ipsius verba cogno-
scere. his et huiusmodi rationibus ostenditur causam
extra scriptum accipi non oportere.