Partitiones Oratoriae, Rhetorica Tomus II. Cicero, Marcus Tullius, creator; Wilkins, Augustus S. (Augustus Samuel), d. 1905, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
suave autem genus erit dicendi primum[*]primum om. P
elegantia et iucunditate verborum sonantium et levium: deinde
coniunctione, quae neque asperos habeat concursus neque
diiunctos atque hiantis et sit circumscripta non longo anfractu sed ad spiritum vocis apto habeatque similitudinem
aequalitatemque verborum, cum ex contrariis sumpta verbis
verba[*]verba P: crebra
crebris vulg.
paribus paria respondeant relataque ad idem verbum
et geminata ac duplicata vel etiam saepius iterata ponantur
constructioque verborum tum coniunctionibus copuletur tum
dissolutionibus quasi relaxetur.
fiet etiam suavis oratio,
cum aliquid aut inusitatum[*]inusitatum vulg.: invisum tuum codd. delt.:
tuum P
aut inauditum aut novum dicas.
Delectat etiam quicquid est admirabile maximeque movet
ea quae motum aliquem animis ciet[*]animis ciet Friedrich: animi ciet Müller: animiscit
P: animi miscet vulg. oratio quaeque significat oratoris ipsius amabilis mores; qui exprimuntur aut
signando iudicio ipsius et animo humano ac liberali aut
inflexione sermonis si aut augendi alterius aut minuendi
p.3008
sui causa alia dici ab oratore alia existimari videntur idque
comitate fieri magis quam vanitate. Sed sunt multa suavitatis praecepta, quae orationem aut magis obscuram aut
minus probabilem faciunt. Itaque hoc etiam loco nobis
est ipsis quid causa postulet iudicandum. 7
C. Reliquum
est igitur ut dicas de conversa oratione atque mutata.
P. Est quidem[*]quidem P: itaque vulg.: sed. Orelli
id genus totum[*]totum situm legebatur
in commutatione verborum,
quae simplicibus in verbis ita tractatur, ut aut ex verbo
dilatetur aut in verbum contrahatur oratio; ex verbo, cum
aut proprium aut idem significans aut factum verbum in
plura verba diducitur; ex oratione, cum aut definitio ad
unum verbum revocatur aut adsumpta verba removentur
aut circuitus diriguntur aut coniunctione fit unum verbum
ex duobus.
in coniunctis autem verbis triplex[*]triplex codd.: duplex maluit Piderit
adhiberi
commutatio potest non verborum sed tantum modo ordinis,
ut cum semel dictum sit directe, sicut natura ipsa tulerit,
invertatur ordo et idem quasi sursum versum[*]versum P: versus
vulg.
retroque dicatur, deinde idem intercise atque permixte. Eloquendi
autem exercitatio maxime in hoc toto convertendi genere
versatur.
C. Actio igitur sequitur, ut opinor. P. Est ita[*]ita om. P
: quae
quidem oratori et cum rerum et cum verborum momentis
commutanda maxime est. Facit enim et dilucidam orationem et inlustrem et probabilem et suavem non verbis, sed
varietate vocis motu corporis vultu[*]vultu vulg.: ac vultus P: vultusque
codd. dett.: an habitu voltus? Friedrich
, quae plurimum valebunt, si cum orationis genere consentient et eius vim ac
varietatem subsequentur.