Partitiones Oratoriae, Rhetorica Tomus II. Cicero, Marcus Tullius, creator; Wilkins, Augustus S. (Augustus Samuel), d. 1905, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
C. Num quidnam[*]num quid iam codd.
dett.: num aliquid p: om. codd. dett.
tibi de oratore
ipso restat aliud? P. Nihil sane praeter memoriam, quae
est gemina litteraturae quodam modo et in dissimili genere
persimilis. Nam ut illa constat ex notis litterarum et ex eo
p.3009
in quo imprimuntur ipsae notae, sic confectio memoriae
tamquam cera locis utitur et in his imagines ut litteras
conlocat.8
C. Quoniam igitur vis oratoris omnis exposita est, quid
habes de orationis praeceptis dicere? P. Quattuor eius
partis esse, quarum prima et postrema ad motum animi
valet—is enim est initiis et perorationibus concitandus—secunda narratio et[*]et om. codd. plur.
tertia confirmatio fidem facit orationi.
Sed amplificatio quamquam habet proprium locum, saepe
etiam primum, postremum quidem fere semper, tamen reliquo in cursu orationis adhibenda est maximeque cum aliquid
aut confirmatum est aut reprehensum. Itaque ad fidem
quoque vel[*]vel om. P
plurimum valet; est enim amplificatio vehemens quaedam argumentatio; ut illa docendi causa, sic
haec. commovendi.
C. Perge igitur ordine quattuor mihi
istas partis explicare. P. Faciam et a principiis primum
ordiar, quae quidem ducuntur aut ex personis aut ex rebus
ipsis. Sumuntur autem trium rerum gratia: ut amice, ut
intellegenter, ut attente audiamur. Quorum primus locus
est in personis nostris disceptatorum adversariorum; e[*]e om. P
quibus initia benevolentiae conciliandae comparantur aut meritis
nostris aut dignitate aut aliquo genere virtutis et maxime
liberalitatis offici iustitiae fidei; contrariisque rebus in adversarios conferendis et cum eis qui disceptant aliqua coniunctionis aut causa aut spe significanda; et si in nos
aliquod odium offensiove conlata[*]collocata P
sit, ea tollenda minuendave
aut diluendo aut extenuando aut compensando aut deprecando.
intellegenter autem ut audiamur et item attente,
ab ipsis rebus ordiendum est. Sed facillime discit auditor
et quid agatur intellegit, si complectare in principio genus
naturamque causae, si definias, si dividas, si neque prudentiam eius impedias confusione partium nec memoriam
p.3010
multitudine; quaeque mox de narratione dilucida dicentur,
eadem etiam huc poterunt recte transferri[*]traferri Stroebel: ferri P: referri sive conferri codd. dett.
. vt attente autem
audiamur, trium rerum aliqua consequemur; nam aut
magna quaedam proponemus aut necessaria aut coniuncta
cum ipsis apud quos res agetur[*]agitur P
. Sit autem hoc etiam in
praeceptis, ut, si quando tempus ipsum aut res aut locus
aut interventus alicuius aut interpellatio aut ab adversario
dictum aliquod et maxime in perorando dederit occasionem
nobis, ut dicamus aliquid ad tempus apte, ne relinquamus;
et, quae suo loco de amplificatione dicemus, multa ex eis
poterunt ad principiorum praecepta transferri.
9